Szeged (pronunciáu [ˈsɛɡɛd] (?·i); en serbiu: Segedin o Сегедин, n'alemán: Szegedin o Segedin, en rumanu: Seghedin, n'eslovacu: Segedín) ye la tercer ciudá más grande de Hungría, la más importante del sureste del país y la capital del condáu de Csongrád.
Los famosos Xuegos d'Aire llibre de Szeged (tuvieron llugar per primer vegada en 1931) son una de les atraiciones principales, celebrándose cada primavera nel famosu Día de la ciudá, el 21 de mayu.
Etimoloxía
El nome Szeged podría venir d'una vieya pallabra húngara pa denominar la esquina (szeg), indicando la vuelta del ríu Tisza que flúi pela ciudá. Delles teoríes dicen esto provién de la pallabra húngara sziget que quier dicir 'la isla'. Otros inda afirmen que szeg quier dicir ' el roxu escuru ' (la s ö tétszokés) - una referencia al color de l'agua onde los ríos Tisza y Maros combínense. [1] la ciudá tien el so propiu nome nun númberu d'idiomes estranxeros, polo xeneral añadiendo un sufixu - n'a'l croata de nome húngaru, Segedin; rumanu, Seghedin; en búlgaru, bielorrusu, rusu y ucranianu (Seged); alemán, Szegedin / Segedin; italianu, Seghedino; llatín, Partiscum; Segeda letón; Segedas lituanu; Apolazadura, Segedyn; Segedin serbiu; Segedín eslovacu; turcu, Segedin.
Situación xeográfica
Szeged y el ríu Tisza.
Szeged ta asitiada próxima a la frontera meridonal de Hungría, xusto al sur de la desaguada del ríu Maros, a dambes veres del ríu Tisza (Theiss, Tiscia). Debíu al altu númberu d'hores de solazu añalmente, Szeged ye con frecuencia llamada ciudá del sol.
El clima
El clima de Szeged ye de transición ente clima Oceánicu Köppen " Cfb " (Clima de Mariña Marítimu d'Oeste / clima Oceánicu) clima húmedu continental (Köppen "Dfb"), con iviernos fríos, branos calientes, y poques precipitaciones.
Historia
Szeged foi habitada dende tiempos antiguos. Ptolomeo menta a la ciudá col nome de Partiscum, y ye posible que Atila, rei de los hunos, asitiar en dalgún llugar de la so xeografía.
Yá pa la dómina del rei San Esteban I d'Hungría el tresporte de sal pel ríu Maros yera de vital importancia, siendo asina reconocíu por el mesmu monarca en dellos documentos. Dichu tresporte favoreció la creación de munchos asentamientos, ente ellos el de Szeged.
La primer vegada que se menta la ciudá foi en 1183, nun documentu redactáu nel reináu de Bela III d'Hungría. Nel mesmu la ciudá ye llamada en llatín Ciggedin, y rellacionar direutamente col tresporte fluvial de sal pel ríu Maros.
En 1246 foi alzada al rangu de ciudá pol rei Bela IV d'Hungría, pocos años dempués de la invasión tártara de 1241. A partir d'esti momentu Szeged llogró los mesmos privilexos que la ciudá de Buda y la d'Alba Regia (Székesfehévár). El castiellu principal de Szeged construyir ente 1260 y 1280 sol reináu de Bela IV, el so fíu Esteban V d'Hungría y el so nietu Ladislao IV d'Hungría.
Mientres el reináu de Lluis I d'Hungría, nel Sieglu XIV, Szeged desenvolver hasta convertise na ciudá más importante del Sur del reinu húngaru, y ante el peligru de los exércitos turcos otomanos invasores, pasó a ser nun gran puntu estratéxicu. Décades más tarde, mientres el reináu de Segismundo d'Hungría, la ciudá foi protexida con enormes muralles.
Mientres el Sieglu XX
Dempués de la Primer Guerra Mundial Hungría perdió los sos territorios del sur a Rumanía y Serbia, poro, Szeged convertir nuna ciudá fronteriza, ensin "hinterland" y poro, la so importancia menguó. Sicasí, asumió papeles qu'enantes pertenecíen a ciudaes perdíes per Hungría, daqué qu'ayudó a la so recuperación. Por casu la Universidá de Kolozsvár (anguaño Cluj-Napoca, Rumanía) foi treslladada a Szeged en 1921 (vease: University of Szegeden). En 1923 Szeged asumió'l papel de la sede episcopal de Temesvár (anguaño Timisoara, Rumanía). Mientres la Guerra húngaru-rumana de 1919 la ciudá foi de volao ocupada pol exércitu rumanu. Na década de 1920 la población xudía de Szeged espolletó algamó'l cenit de la so prosperidá.
La población de Szeged careció grandemente mientres la segunda Guerra Mundial. 6 000 de los sos habitantes fueron asesinaos, y los ciudadanos xudíos fueron confinaos en gueto y dempués llevaos a los campo d'estermín. Escontra finales de 1944 l'exércitu soviéticu ocupó la ciudá. Mientres la era comunista, Szeged tresformar nun centru d'industria llixero ya industria d'alimentos. En 1965 foi atopáu petroleu nes cercaníes de la ciudá (la producción de petroleu de la zona cubre'l 67 % de la demanda de petroleu del país).
En 1962, Szeged convertir na ciudá principal de la provincia de Csongrád. Creáronse nuevos distritos y munchos pueblos cercanos (p.ej. Tápé, Szoreg, Kiskundorozsma, Szentmihálytelek, Gyálarét) fueron anexonaos a la ciudá en 1973, según l'enclín vixente mientres la era comunista.
Szeged de güei ye una ciudá d'universitaria importante y una popular destín turísticu. La Orquesta de Sinfónica de Szeged (Szegedi Szimfonikus Zenekar) da conciertos regulares en Szegedi Nemzeti Színház.
Educación
Universidá de Szeged
La ciudá de Szeged tien 62 jardín d'infancia, 32 escueles primaries, 18 institutos y una universidá, que foi establecida pola unificación de los centros d'enseñanza cimera esistentes pasaos. Los dos institutos más prominentes (Ságvári Endre Gyakorló Gimnázium y Radnóti Miklós Kísérleti Gimnázium) tán ente los quince meyor nel país.
Szeged ye'l centru d'enseñanza cimera d'Hungría del sur y construyó una reputación verdaderu pa sigo. Los miles d'estudiantes estudien equí, enforma de quien ye estudiantes estranxeros d'en tol mundu. El Centru d'Investigación Biolóxicu de l'Academia húngara de Ciencies, que foi construyida cola ayuda d'UNESCO financia, tamién foi una fonte considerable d'investigación avanzada. Los científicos nesti llaboratoriu yeren primeros nel mundu en producir el material d'heriedu artificial nel añu 2000. L'edificiu sirvió como una casa a munches conferencies conocíes y sigue faciendo contribuciones al mundu de ciencia. La Universidá de Szeged foi alliniada como la meyor universidá del país sobre la Clasificación d'Académicu d'Universidaes Mundiales - 2005, y unu de los meyores 100 n'Europa.
Economía
Szeged ye unu de los centros de la industria d'alimentos n'Hungría, sobremanera sabida pal so pimentón duce, Szekelygulyas, Szegedi Halászlé y el salami de Pick
.JPG)
