Santa María del Naranco ye un monumentu prerrománicu asturianu asitiáu a tres quilómetros d'Uviéu, sobro la fastera sur del Naranco qu'orixinalmente foi palaciu del rei Ramiru I.
Historia
L'edificiu mandóse construyir por Ramiru I como palaciu de branu, formando parte d'un complexu arquiteutónicu del que tamién formaba parte la ilesia de Samiguel de Lliño, fecha a namái que 100 metros de distancia. Sicasí, por mor del derrumbamientu de la cabecera y de parte de les naves de San Miguel, foi tresformáu n'ilesia a la fin del sieglu XIII. Asítiase na fastera meridional del Naranco au esistía una viesca de caza bayurosa, poro, debió tener calter de palaciu o residencia real d'ociu.
Tien dos pisos y trazáu rectangular de 20 metros de llonxitú por 6 d'anchu, ye dicir, una planta allargada. Nos sos llaos mayores hai dos salientes, nel del norte hai una escalera de dos tiros pola que s'accede a la planta d'enriba.
Santa María del Naranco
La planta baxa consta d'un ampliu cuerpu central cubiertu de bóbeda de cañón percorríu por arcos faxones que descansen direuatamente sobro la muria, poro, tien munches semeyances cola capiella inferior de la Cámara Santa de la Catedral d'Uviéu. Foi posiblemente emplegáu como oratoriu palaciegu y ta flanquiáu por dos cámares llaterales con cubierta madera. D'estes cámares llaterales la del llau Este comunica col cuerpu central y tuvo funciones de sala bañu. La del llau oeste namái que ye accesible dende l'esterior. Desconozse la so función.
La planta superior foi planta noble, tien una distrubición asemeyada a la de la planta baxa. La gran sala central ye reutangular y cúbrela una bóveda de cañón peraltada, atravesada por seyes arcos faxones que sofítense en ménsules. Ta percorrida nos sos llaos mayores por una arquería ciego que sofítase en columnes dobles de fustes sogueaos d'orixe celta. Alcuéntrase flanqueada nesti casu por dos tribunes tamién cubiertes con bóveda.
Fora, nos sos llaos mayores, vense los contrafuertes que correspuéndense colos arcos faxones d'adientro. Nos llaos menores la fachada estructúrase en tres pisos, correspondiéndo-y el central a la planta noble. Esti mesmu esquema, magar qu'a menor escala, erpítese penriba d'ellos formando'l ventanal de dos cámares a les que nun hai accesu y de les que la so utilidá ye dafechamente desconocida.
Emplégase'l sillarexu, como ye vezu en tol arte asturianu.
El resultáu ye un edificiu eleváu, ellegante y moduláu pola simetría de los contrafuertes y los sos arcos de mediu puntu peraltaos. delles soluciones constructives y decoratives, como les bóvedes de cañón, la clas d'arcos, los contrafuertes esteriores o la decoración escultórico na arquiteutura, dexen ver un claru anticipu del románicu.
Decoración escultórico
Santa María del Naranco, fachada oriental
Amás del sogueáu nos fustes y nos capiteles decoraos con animales, tema repitíu nos 32 medallones asitiaos nes xuntes de los arcos, xunta aves, animales mitolóxicos, caballos y caballeros n'actitú de llucha. Somos quien a atopar medallones lo mesmo nel interior que nel esterior, emplegándose de remate inferior de pillastres o cintes, llargues y estriaes nel esterior y curties embaxo les ménsules nes que se sofiten los arcos interiores.
La decoración ye tosca, y denota influyencia oriental tardorromana nes sos formes y celta nos sos motivos, ta supeditada a l'arquiteutura, pero contribúi a facer un edificuu de gran armonía y guapura.
