El Palaciu de los Vixil de Quiñones, tamién nomáu Palaciu de los Vixil de San Esteban, y Palaciu d'Aramil, asítiáu n'Aramil, nel conceyu asturianu de Siero, ye una de les xoyes de l'arquiteutura civil asturiana de dómina moderna, tando declaráu Bien d'Interés Cultural cola categoría de monumentu.
Hestoria
Fachada este.
El Palaciu de los Vixil de Quiñones nomáu asina pola familia de pertenencia, ye tamién conocíu como Palaciu de los Vixil de San Esteban en referencia a la parroquia diocesana a la que pertenez (San Esteban d'Aramil), y más comúnmente como Palaciu d'Aramil pol llugar nel que se llevanta. Asítiase nel barriu d'El Palaciu (na finca conocida como La Fabariega), na parroquia d'Aramil, conceyu de Siero.
El palaciu foi por más de cuatrocientos años la casa d'una rama, d'una de les families de mayor influyencia y poderíu del conceyu, los Vixil de Quiñones (mentada nes fontes con frecuencia como la casa de los señores de San Esteban). Esta familia destacó pola so participación nel patronalgu de la cercana Ilesia románica de la parroquia (la Ilesia de San Esteban d'Aramil), y tantu'l palaciu como los sos propietarios tuvieron dende llargu tiempu bien venceyaos y presentes nel desurdir d'esta ilesia y de la parroquia.
El palaciu atópase abandonáu nel so usu residencial, desendolcándose solo una actividá agropecuaria marxinal, lo qu'orixinó l'entoyimientu que presenta por falta d'usu y caltenimientu (paradóxicamente, les partes meyor calteníes son les utilizaes como esplotación agropecuaria).
Arquiteutura
El palaciu d'Aramil ye un de los exemplos más representativos de l'arquiteutura civil barroca asturiana nes sos primeres espresiones, como la solución del doble vanu con arcu rebaxáu[n 1] pa marcar la entrada principal na fachada sur.
La so construcción tien de datase ente les décades postreres del sieglu XVI y los empiezos del sieglu XVII, non atopandose documentu o referencia que fixe'l momentu exautu nel qu'ésta s'empecipió, polo que pa establecer una data d'aniciu, remánense dellos argumentos. El primeru ye que nesa dómina tien llugar la xebra de la rama de los Vixil d'Aramil del troncu principal (los Vixil de Quiñones), fundando esi llinaxe solar n'Aramil. Amás, les fontes y estudios fechos sobro'l palaciu evoquen siempres como fecha de la construcción los finales del sieglu XVI y anicios del XVII, basándose na presencia d'elementos arquiteutónicos del barrocu rural que ya apaecen nesa dómina, como ye la solución del doble arcu de la fachada principal, que presenta dos arcos rebaxaos, y que ye una carauterística del barrocu rural tempranu, en contraposición al arcu de mediu puntu al qu'evoluciona darréu.
Dende'l puntu de vista arquiteutónicu, trátase d'un palaciu articuláu en redol a un patiu central, cola torre nuna de les esquines, y capiella nun costáu. Nun cunta con pieces arquiteutóniques de gran relieve o monumentales. Les soluciones escoyíes non ufren un ornamientu de bayura escesiva, presentando interés solo determinaes partes de la fachada, la torre o embocadura de los güecos y esquinales nos que utilizose una cantería de meyor calidá. El so interés principal ta na integración arquiteutónica de toles pieces nun ambiente rural. Percíbese nesi sen un claru intentu d'enllaciar aspeutos funcionales derivaos del so allugamientu y rellación col mundiu rural, con una cierta dignidá arquiteutónica qu'amose la nobleza de la familia propietaria. La simplez de los sos volumes y la so atinada distribución de los espacios internos, adautada a la mecigaya d'usos, son aspeutos que darréu seríen teníos en cuenta per bona parte de l'arquiteutura palaciega desendolcada n'Asturies, y más concretamente nel área central nes vinientes centuries.
Fachada norte.
Esta edificación ye'l prototipu de casa-palaciu del sieglu XVII con una torre. Ye de planta cuadrangular, con una sola torre al norte y capiella que s'amiesta al llateral este de la torre. La so fachada principal asítiase na fachada sur, amás de cuntar con un accesu dignu abiertu con posterioridá na fachada este. Nel interior, toles dependencies organícense alredor d'un patiu con galería d'ocho columnes toscanes de fuste reutu. Na planta baxa allúguense los accesos a les dependencies agropecuaries con un diseñu más atoscáu, mentanto que'l primer pisu, acutáu pa vivienda de los propietarios, ta construyíu con un tratamientu más noble tanto'n traza como en materiales.
A la construcción principal amestóse-y a entamos del sieglu XVIII una capiella semipública, que rinde cultu a San Xosé, pa serviciu de los propietarios del palaciu, mas con accesu esterior per aciu de portada barroca. Na redolada llevántense otres construcciones complementaries asociaes per un llau a l'actividá agropecuaria, tal como los restos d'una antigua panera, d'un silu, una canal de trayida d'agües col so pozu, y la corrada; y per otru llau una edificación destinada al serviciu y a casa los guardes.
Fachada norte. Torre
En 2014 empecípiase la tramitación d'espediente, pol Principáu d'Asturies, pa la so declaración como Bien d'Interés Cultural, solicitándose informes a delles instituciones, como la Real Academia de la Historia que sofita la propuesta «pola so importancia histórica como conxuntu residencial de la nobleza menor del Principáu, y testigu del diálogu arquiteutónicu ente les tradiciones formales y de construcción y los deseos d'una superficial modernidá morfolóxica», o el Real Institutu d'Estudios Asturianos qu'envalora qu'esti palaciu ye un «perinteresante conxuntu nel que xúnese'l llabor agropecuariu tradicional con una arquiteutura residencial nobiliaria de ciertes aspiraciones». Por decretu 21/2016, de 19 de mayu, el Palaciu de los Vixil de Quiñones, foi declaráu Bien d'Interés Cultural, cola categoría de monumentu.
Notes
↑ Arcu rebaxáu: Variante del arcu de mediu puntu, bien por non ser un semicírculu, bien por tener el centru xeométricu perbaxo la llinia d'impostes (parte decorativa qu'enllacia la curva del arcu col elementu nel que sofítase).
Referencies
Esti artículu ye una obra derivada de la disposición relativa al procesu de declaración d'un bien cultural o natural, asoleyada nel BOPA númberu 134, de diez de xunu de 2016, testu que ta llibre de restricciones conocíes, en virtú del derechu d'autor de conformidá col artículu 13 del Testu Refundíu de la Llei de Propiedá Intelectual (BOE númberu 97, de 22 d'abril de 1996). La descripción del monumentu, que se recueye nel Decretu 21/2016, de 19 de mayu, ye la que figura na Memoria histórica y descriptiva del palaciu de los Vixil de San Esteban d'Aramil, ellaborada por Ignacio Valdés Álvarez y Benignu Gómez López, por encargu de la Dirección Xeneral de Patrimoniu Cultural.
Soto Boullosa, Juan Carlos: Zona central. Concejos de Gozón, Carreño, Illas, Corvera, Llanera, Siero, Noreña, Ribera de Arriba y zona rural de Oviedo y Gijón (pax. 503-504). Liño n.º 3. Revista del Departamento de Arte de la Universidad de Oviedo. 1982. Uviéu
Alonso Cabeza, M.ª Dolores: Páginas de la historia del concejo de Siero (pax. 98, 351). 1992. Uviéu
Alonso Pereira, José Ramón: Historia General de la Arquitectura en Asturias (pax. 173-175). Colegio Oficial de Arquitectos de Asturias. 1996
VV.AA.; Asturias. (Cid Priego, Carlos, del capítulu Arte, pax. 255). Publicaciones de la Fundación Juan March. Editorial Noguer S.A. 1989. Vitoria.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
