La familia, formalmente conocida como Buonaparte (equivalente a «bon partíu»), yera parte de la nobleza inferior italiana proveniente de Toscana, d'orixe lombardu asitiada en Lunigiana. D'ende la familia treslladar a Florencia y ellí estremóse en dos: La orixinal, Buonaparte-Sarzana, quedó asitiada en Florencia y la caña de Francesco Buonaparte, que se treslladó a Córcega nel sieglu XVI cuando la islla yera posesión xenovesa. L'escudu d'armes orixinal de los Buonaparte ye en campu de gules, una doble barra d'oru acompañada a lo cimero y no baxo d'una estrella de cinco puntes del mesmu metal. Dichu escudu presentábase afatáu de cascu y lambrequín de gules y oru. En 1804, Napoleón camudó l'escudu d'armes de los Buonaparte por l'escudu d'armes imperial Bonaparte. El cambéu aplicar a tolos Bonaparte, sacante Luciano Bonaparte.
A pesar del so orixe humilde, ye considerada anguaño como una de les Dinastíes más influyentes y poderoses de la historia moderna, llegando a gobernar les 3/4 partes d'Europa centro-occidental y exercer una inmensa inflúi sobre'l desenvolvimientu de la historia militar y política contemporánea.
Napoleón I (15 d'agostu de 1769 – 5 de mayu de 1821). Foi emperador, militar y home d'estáu perteneciente a la Casa de Bonaparte. Xeneral mientres parte del periodu de la Revolución francesa, victoriosu n'Italia, foi artífiz del golpe d'estáu de 18 de Brumario que-y convirtió en gobernante de Francia como Primer Cónsul de la República dende payares de 1799 a mayu de 1804, pa convertise dempués n'emperador de Francia y rei d'Italia dende mayu de 1804 hasta abril de 1814 y nuevamente por un curtiu ralu de marzu a xunu de 1815.
Napoleón ye consideráu un xeniu militar, habiendo comandado campañes militares bien esitoses, magar tamién encaxó estrueldoses derrotes. Les sos guerres de conquista convertir hasta entós nes mayores guerres conocíes n'Europa, arreyando a un númberu de soldaos enxamás vistu nos ejército hasta entós.
Mientres el periodu de pocu más d'una década, adquirió'l control de cuasi tol occidente y parte central d'Europa por conquistes o aliances y namái foi tres la so derrota na Batalla de les Naciones cerca de Leipzig n'ochobre de 1813 que se vio obligáu a abdicar unos meses más tarde. Tornó a Francia no que ye conocíu como los Cien Díes y foi decisivamente derrotáu na Batalla de Waterloo en Bélxica, el 18 de xunu de 1815, siendo exilado a la islla de Santa Lena onde finó.
Amás de polos sos proezas militares, a Napoleón tamién se-y conoz pol establecimientu del Códigu Napoleónicu y ye consideráu por dalgunos un monarca allumáu pola so estraordinaria capacidá de trabayu; taba en dellos llugares cuasi coles mesmes. La so memoria prodixosa y el so inigualable lucidez, dexáben-y conocer y recordar el más mínimu detalle. Nada dexaba llibráu al azar y nun consentir que daquién improvisara. Otros, sicasí, considerar un dictador tiránicu que les sos guerres causaron la muerte de millones de persones. De xuru, ye'l personaxe que marcó l'entamu del sieglu XIX y la posterior evolución de la Europa que güei conocemos.
La so filosofía política ye un amiestu de romanticismu, lliberalismuautoritariu, y socialismu utópico, anque nos últimos años foi un insigne defensor del tradicionalismu y de la civilización católica, queriendo llevar a cabu un arreglu frente al anticlericalismu y l'ateísmu de la Revolución francesa.
Nació en Ajaccio, Córcega. El so hermanu Napoleón Bonaparte nomar rei d'Holanda en 1806. El so hermanu quería que fuera un simple gobernador pero Luis tomóse les sos obligaciones bien en serio llegando a gobernar de forma autónoma. Adoptó'l nome holandés de Rei Lodewijk I, intentó aprender holandés y ser un gobernante responsable ya independiente. Esto nun prestó a Napoleón, quien-y obligó a abdicar en 1810.
Promulgó la Constitución de Bayona nun intentu de ganase'l sofitu de los ilustraos españoles (los llamaos francesaos), ensin llograr faer trunfar el programa reformista del so gobiernu. El fechu de que fora impuestu pol invasor según les sos midíes lliberales ya ilustraes atopar cola hostilidá popular y ayenáron-y el sofitu del pueblu español, inclusive de munchos de los mesmos ilustraos.
José tuvo que fuxir de Madrid ante la derrota de les tropes franceses na Batalla de Bailén anque la intervención del propiu Emperador Bonaparte, xunto col gruesu del so exércitu, consiguió que pudiera establecer el so gobiernu na capital.
Treslladóse entós a Estaos Xuníos, onde se construyó una casona en Point Breeze, Filadelfia, lujosamente amoblada y con una impresionante coleición de llibros raros y obres d'arte; moró ellí, ensin la compañía de la so muyer, que curiaba de les sos fíes n'Europa, pero con una amante estauxunidense, col títulu de conde de Survilliers, apurríu a obres de beneficencia y a protexer a los bonapartistas emigraos per mediu de la Masonería hasta 1841, cuando recibió autorización pa instalase en Florencia. Morrió nesa ciudá en 1844 pero'l so cuerpu recibió sepultura en París.
Cuando'l so sobrín Luis Napoleón convertir en presidente de Francia en 1848, Jerónimo foi nomáu gobernador d'Invalidar en París, llugar nel que taba soterráu'l so hermanu mayor, Napoleón I. Más tarde foi nomáu mariscal y presidente del Senáu. Foi confirmáu nel so títulu de príncipe francés.
Elisa foi Gran Duquesa de Toscana hasta'l 1 de febreru de 1814, cuando Fernandu III foi restauráu nel so tronu. Pasó los últimos años de la so vida recluyida. Morrió en Trieste. Foi soterrada na Basílica de San Petronio de Boloña. Foi la única hermana de Napoleón que nun lo sobrevivió.
Sieglu XXI
Agora que los Bonaparte nun tener corona, Francia ye una república semipresidencialista con territorios n'América, África, Oceanía y la mesma Europa como la so parte hexemónica. La Casa de Bonaparte constitúi una familia noble que'l so bon númberu de miembros tán dedicándose a la política democrática.
Al empar, la Casa de Bonaparte participa en campañes de filantropía y beneficencia. Y per otru llau, les aspiraciones bonapartistas siguen aspirando'l reestablecimientu de la corona napoleónica. L'herederu de Napoleón Bonaparte ye'l mozu Juan Cristóbal Bonaparte, dedicáu al mundu de les finances.
« Famille Bonaparte », en Marie-Nicolas Bouillet et Alexis Chassang (dir.), Dictionnaire universel d'histoire et de géographie, 1878 (Wikisource en francés).
L' Histoire de la famille Bonaparte escrita por Félix Wouters, París, 1850 y por MM. Ambrosini et Huart, 1860.