Agave tequilana

Agave tequilana;
Clasificación científica
Reinu:	Plantae
División:	Magnoliophyta
Clas:	Liliopsida
Orde:	Asparagales
Familia:	Asparagaceae
Subfamilia:	Agavoideae
Xéneru:	Agave
Especie:	Agave tequilana; F.A.C.Weber
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew	Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online	World Flora online
	[editar datos en Wikidata]

Agave tequilana ye una especie de planta ensundiosa perteneciente a l'antigua familia de les agavacees agora subfamilia Agavoideae.

Descripción

El Agave tequilana ye monocárpico, floria namái una vegada na so vida y muerre de siguío. El floriamientu produzse dempués d'una década. La planta produz un tarmu floral d'unos metros d'altor, con numberoses umbeles de flores verdoses y tubulares verticales.

La polinización depende puramente d'un esperteyu Leptonycteris nivalis, un filostómido nectivoro.

Historia

Los agaves fueron utilizaos polos habitantes de Mesoamérica dende hai aproximao 9.000 años Polo xeneral, enantes de la llegada de los españoles la utilidá de los agaves foi pa la producción d'azucres y fibres. El so usu decayó cuando'l cultivu de la caña d'azucre llegó a Méxicu colos conquistadores.

El xéneru Agave, que'l so significáu ye en griegu: “noble” o “almirable” foi dau a conocer a la ciencia por Carlos Linneo en 1753. Les plantes del xéneru Agave son orixinaries del continente americanu, cola mayor concentración d'especies natives de Méxicu onde se-yos conoz colos nomes comunes de “magueyes” o “mezcales”. Especies de agave importantes na producción de fibres son el “henequén” (Agave fourcroydes), Agave sisalana (Gentry 1982) y el Agave Tequilana, col cual produzse fibra a partir del raigañu cola poxa de refugaya de la industria tequilera y fibra de les fueyes o pencas.

Los agaves producen distintos tipos de bébora. La cazumbre natural cuando s'estrayi ye de sabor duce y conózse-y col nome de aguamiel, a ésti mesmu, dempués de lleldáu llámase-y pulque. El líquidu destiláu deriváu de los agaves ye conocíu como mezcal o tequila (Gentry 1982). Otres bébores destilaes de Agave, d'importancia rexonal son la “raicilla” y el vinu fuécara”. En Jalisco, na fuécara de la ciudá de Tequila y Amatitán, pol so clima y vexetación, desenvolviéronse agaves que s'aprovecharon poles sos carauterístiques sobresalientes, fibres dures y tarmos y bases de les fueyes (pencas) con altes concentraciones de polisacáridos (Valenzuela, 2000).

Nos años recién, cultiváronse cientos d'hectárees nel oeste de Méxicu (Especialmente onde son orixinaries Amatitán y Tequila (Jalisco), dambos nel edo. de Jalisco) con Agave tequilana y otres especies emparentaes, de que los sos tarmos se destila el llicor llamáu tequila (McVaugh, 1989).

Xéneru Agave

Grupu americanu de más de 200 especies. Gentry (1982) reconoció más de 136 especies namái de Norteamérica. Munches son cultivaes como ornamentales o pa barganales vivos, poles fibra que contienen nes sos fueyes, como forraxe y pa la ellaboración de pulque, mezcal, tequila y otros derivaos.

Especies de agave

Ye'l principal productu económicu del estáu de Jalisco en Méxicu. Utilízase como única materia primo básica pa la ellaboración del Tequila, la popular bébora mexicano. A lo llargo y anchu de la República Mexicana esisten distintes variedaes de Agaves:

Pulquero, pa la fabricación de cuerdes
pero solo la variedá Azul ye la que da orixe a la Tequila. El agave Tequilana Weber utilizáu como materia primo pa la ellaboración de tequila alcuéntrase en cinco estaos de la República como Jalisco, Michoacán, Nayarit, Guanajuato y Tamaulipas.

El agave Tequilana Weber Variedá Azul alcontrar en 180 conceyos de cinco estaos de la República que formen parte de la Denominación d'Orixe Tequila como son: Jalisco, Michoacán, Tamaulipas, Nayarit y Guanajuato. Solamente nesos conceyos puede utilizase la materia primo pa la ellaboración de la Tequila.

Acordies cola definición prevista na Norma Oficial Mexicana NOM-006-SCFI-2005 Bébores Alcohóliques – Tequila – Especificaciones, Tequila ye la Bébora alcohólico rexonal llograda por destilación de mostios, preparaos direuta y orixinalmente del material estrayíu, nes instalaciones de la fábrica d'un Productor Autorizáu la cual tien de tar allugada nel territoriu entendíu na Declaración, derivaos de les cabeces de Agave tequilana weber variedá azul, previa o darréu hidrolizaes o cocíes, y sometíos a fermentadura alcohólica con lleldos, cultivaes o non, siendo susceptibles los mostios de ser arriquecíos y entemecíos conxuntamente na formulación con otros azucres hasta nuna proporción non mayor de 49% d'azucres reductores totales espresaos n'unidaes de masa, nos términos establecíos por esta NOM y na intelixencia que nun tán dexaes los amiestos en fríu. La Tequila ye un líquidu que, d'alcuerdu a la so clase, ye incoloru o coloriáu cuando ye madurecíu o cuando ye empuestu ensin maurecelo.

Agave.

El procesu de producción de Tequila dura en permediu 8 años y empecipia col plantíu de La principal materia primo utilizada na ellaboración de la Tequila que ye'l Agave. Planta de la familia de les Agavaceas, de fueyes llargues y fibroses, de forma llanceolada, de color azuláu, que la so parte aprovechable pa la ellaboración de Tequila ye la piña o cabeza. La única especie almitida ye Agave tequilana weber variedá azul, cultivada dientro del territoriu entendíu na Declaración.

Operaciones Unitaries

Les operaciones unitaries más importantes qu'asoceden nel procesu d'ellaboración de la Tequila, son les siguientes: esbastia, hidrólisis, estraición, formulación, fermentadura, destilación, maduración y nel so casu, filtración y envasáu.

Esbastia: aición que consiste en dixebrar de la piña les pencas de agave cuando esta algamó'l desarrollu fayadizu pal so industrialización.

Hidrólisis: considerando que'l principal carbohidratu que contién el agave ye la inulina y que esti compuestu nun ye susceptible de ser lleldáu polos lleldos, ye necesariu realizar la hidrólis pa llograr azucres simples (principalmente fructosa). Pa ello, utilízase principalmente un procedimientu térmicu o enzimáticu o bien, la combinación de dambos. Nesta etapa tamién se munchos compuestos que son determinantes nel perfil del productu final.

Estraición: previa o posterior a la hidrólisis, los carbohidratos o azucres conteníos nes piñes de agave tienen de ser dixebraos de la fibra, esta estraición realízase comúnmente con una combinación de desgarradora y un tren de molinos de rodiellos. Anguaño, ye común l'usu de difusores que eficientan esta operación.

Formulación: acordies cola Norma Oficial Mexicana de la Tequila, el fabricante de tequila puede ellaborar 2 categoríes de Tequila, que son Tequila 100% de agave y Tequila respeutivamente.

La Tequila 100% de agave ye aquel que s'ellabora a partir de los azucres estrayíos del agave puramente y poro, la formulación a que nos referimos puede consistir namái de la unviada de los zusmios a les tinas de fermentadura y la adición de lleldos, el resultáu d'esta operación ye'l mostiu.

Sicasí, nel casu de la categoría Tequila, este puede ellaborase cola participación d'hasta un 49% d'azucres provenientes de fonte distinta al agave; en tal casu, la formulación consiste nel amiestu de los azucres estrayíos del agave y d'otra fonte siempres y cuando la participación d'esta postrera nun seya mayor al 49% d'azucres reductores totales espresaos n'unidaes de masa. Amás de lo anterior, añader los lleldos resultando a la fin d'esta fase, el Mostiu llistu pa empecipiar el procesu de fermentadura.

Fermentadura: nesta fase del procesu, los azucres presentes nos mostios son tresformaos, pola aición de los lleldos, n'alcohol etílico y bióxidu de carbonu. Nesta etapa, tamién se van formar otros compuestos que van contribuyir a les carauterístiques sensoriales finales de la Tequila. Factores críticos a controlar nesta fase son, la temperatura, el pH y la contaminación por organismos que representen una competencia pa los lleldos.

Destilación: una vegada concluyida la fase de fermentadura, ye necesariu llevar los mostios a destilación; procesu que consiste na separación de los constituyentes del mostiu. La destilación alcohólica ta basada en que l'alcohol etílico siendo más llixeru que l'agua, vaporiza a una temperatura menor que'l puntu d'ebullición de l'agua, los vapores pueden ser entestaos y convertíos a forma líquida con un altu conteníu alcohólico.

La destilación realízase xeneralmente n'alambiques y consiste en dos fases. El productu llográu del primer ciclu conozse comúnmente como ordinariu; esti productu ye sometíu a un segundu ciclu o rectificación llogrando finalmente la Tequila.

La Tequila llográu puede tener dellos destinos como son; el envasáu como tequila blancu, la so abocamiento y envasáu como tequila nueva o bien pue ser unviáu a maduración pal llogru de tequila reposáu, aneyu o extra aneyu y el so posterior filtración y envasáu.

Categoríes de la tequila

D'alcuerdu al porcentaxe de los azucres provenientes del Agave que s'utilice na ellaboración de la Tequila, ésti puédese clasificar nuna de les siguientes categoríes:

100% de agave: ye'l productu, que nun ye susceptible de ser arriquecíu con otros azucres distintos a los llograos del Agave tequilana weber variedá azul cultiváu nel territoriu entendíu na Declaración.

Por que esti productu seya consideráu como “Tequila 100% de agave” tien de ser envasáu na planta que controle'l mesmu Productor Autorizáu, mesma que tien de tar allugada dientro del territoriu entendíu na Declaración.

Tequila: ye'l productu, nel que los mostios son susceptibles de ser arriquecíos y entemecíos conxuntamente na formulación con otros azucres hasta nuna proporción non mayor de 49% d'azucres reductores totales espresaos n'unidaes de masa.

Esti productu puede ser envasáu en plantes ayenes a un Productor Autorizáu, siempres y cuando los envasadores cumplan coles condiciones establecíes na Norma Oficial Mexicana de la Tequila.

Clases de tequila

D'alcuerdu a les carauterístiques adquiríes en procesos posteriores a la destilación, la Tequila clasificar nuna de les siguientes clases:

Tequila blancu: productu que'l so conteníu alcohólico comercial debe, nel so casu, afaese con agua de dilución.

Tequila nueva o oru: productu susceptible de ser empuestu, el so conteníu alcohólico comercial debe, nel so casu, afaese con agua de dilución.

La resultancia de los amiestos de Tequila blancu con Tequiles reposaos o aneyos considérase como Tequila nueva o oru. Tequila reposáu.- Productu susceptible de ser empuestu, suxetu a un procesu de maduración d'a lo menos dos meses en contautu direutu cola madera de recipientes de carbayu o encino. El so conteníu alcohólico comercial debe, nel so casu, afaese con agua de dilución. La resultancia de los amiestos de Tequila reposáu con Tequiles aneyos considérase como Tequila reposáu.

Taxonomía

Artemisia tequilana describióse por Frédéric Albert Constantin Weber y espublizóse en Bulletin du Muséum d'Histoire Naturelle 8(3): 220–223, f. 1–2. 1902.^[1]

Etimoloxía

Agave: nome xenéricu que foi dau a conocer científicamente en 1753 pol naturalista suecu Carlos Linneo, quien lo tomó del griegu Agavos. Na mitoloxía griega, Ágave yera una ménade fía de Cadmo, rei de Tebas que, al mandu de un ensame de bacantes, asesinó al so fíu Penteo, socesor de Cadmo nel tronu. La pallabra agave alude, pos, a daqué almirable o noble.^[2]

tequilana: epítetu que fai referencia a que con ella se produz el tequila.

Sinonimia

Agave angustifolia subsp. tequilana (F.A.C.Weber) Valenz.-Zap. & Nabhan
Agave palmaris Trel.
Agave palmeris Trel.
Agave pedrosana Trel.
Agave pes-mulae Trel.
Agave pseudotequilana Trel.^[3]

Usos melecinales

La agave tequiliana ta siendo investigada polos sos posibles usos melecinales polos sos fructanos. Tamién s'estudia como fibra dietética y como prebiótico.^{[ensin referencies]}

Ver tamién

Referencies

↑ «Agave tequilana». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-05-22. Consultáu'l 16 d'ochobre de 2012.
↑ García-Mendoza, A. J. (2012). Méxicu, país de magueyes. Suplementu "La Jornada del campo". La Jornada, sábadu 18 de febreru del 2012, non. 53, p. 4. Versión electrónica: Artículu sobre los distintos tipos de magueyes o mezcales o agaves
↑ Agave tequilana en PlantList