Chinchiella de Mont Aragón (Chinchilla de Montearagón en castellano y oficialment) ye un municipio y ciudat d'o nord-este d'a provincia d'Albacet (Castiella-La Mancha). Fa parte d'a comarca de La Manchuela y d'o partiu chudicial d'Albacet.
A suya población ye de 3.924 habitants (2010) en una superficie de 680,03 km² y una densidat de población de 5,77 hab/km².
Cheografía
Chinchiella de Mont Aragón se troba situata a 903 metros d'altaria dencima d'o ran d'a mar, a una distancia de 15 km d'a ciudat d'Albacet, a capital d'a suya provincia y d'o suyo partiu chudicial.
Mugas
Muga con Albacet, Valdeganga, Casas de Juan Núñez, Higueruela (Albacet), Hoya-Gonzalo, Bonet (Albacet), Montealegre del Castillo, Corral-Rubio, Pétrola, Fuente-Álamo, Tobarra y Pozo Cañada.
Historia
Chinchiella encomenzó a estar un puesto bien conoixito dende l'anyo 928, en ixas envueltas d'o Califato de Cordoba, y yera una d'as poblacions mes importants d'o que dimpués será a Taifa de Murcia.
Una coalición de cristianos conquirió Chinchiella en l'anyo 1242: yeran as huests d'Alifonso X lo Sabio, a Orden de Calatrava y os exercitos de Chaime I d'Aragón, con Don Pelayo Pérez Correa, (comandador d'a Orden de Sant Chaime), debant.
En o sieglo XIV fació part d'o Marquesau de Villena. Chuan II la adhibió a la Corona de Castiella. Mientres o reinato de Chuan II o infant Henrique d'Aragón, mayestre d'a Orden de Sant Chaime, prebó d'apoderar-se d'a sinyoría de Villena, pero no lo tenió que un anyo, pus Chinchiella oposó una gran resistencia. Por ixa fidelidat a la monarquía castellana a villa de Chinchiella recibió o títol de Ciudat, estando a capital d'a Mancha de Mont Aragón.
Toponimia
Se barallan bellas hipotesis sobre l'orichen d'o toponimo, pero o toponimo actual Chinchilla ha pasato a traviés d'o mozarabe, y ye citato en fuents arabes tanto con diftongo en o sufixo -iello como sin diftongo, (Xantachiyala, Chinchiyala, Xantachila, Xintchala, Xintchila, Chinchala, Chinchila, etc..). En aragonés s'escribiba con diftongo, como podemos veyer en un texto que fan os achustes d'o matrimonio de Gostanza d'Aragón con Don Juan Manuel, fillo d'o infant Manuel de Castiella, en 1306:
sobre las rendidas exidas esdevenimientos pedidos et cualesquier otros derechos que nos et nuestros antecessores avemos acostumpnado de prender en
Escalona et sus aldeas
Billena,
Xax,
Chinchiella,
Exorquera,
Cubas,
Alcala,
Vees,
Almanssa et
Yecla con todas lures aldeas et terminos pagados las retinencias de los castiellos
Demografía
Administración
Alcaldes
Bibliografía
Vinclos externos
