Die katarakte van die Nyl is vlak stroomversnellings in die Nylrivier, tussen Khartoem en Aswan, waar talle klein rotse en klippe bo die oppervlak van die water uitsteek. Dit bevat ook baie klein, klipperige eilandjies. Op sommige plekke word die versnellings gekenmerk deur witwater, terwyl die water op ander plekke gladder vloei, maar steeds vlak is.
Die woord katarak kom van die Griekse woord καταρρέω ("om af te vloei"). Nie een van die Nyl se ses hoofkatarakte kan egter as watervalle beskou word nie – ook nie baie van die kleiner katarakte nie. Geoloë dui aan die gebied in Noord-Soedan is tektonies aktief en dié aktiwiteit is die rede vir die rivier se "jeugdige" kenmerke.[1]
Die opligting van die grond, die Nubiese Styging, het die loop van die rivier na die weste verskuif, terwyl dit vlak gebly en die katarakte gevorm het. Al word die rivierbodem deur erosie weggevreet, het die grond gestyg en dit hou dele van die rivier ontbloot. Dié kenmerkende eienskappe van die rivier tussen Aswan en Khartoem het daartoe gelei dat dié deel dikwels die Katarak-Nyl genoem word, terwyl die deel wat stroomaf loop soms die "Egiptiese" Nyl genoem word.
Die geologiese verskil tussen die twee dele is nogal groot. Noord van Aswan is die rivierbodem nie rotsagtig nie, maar bestaan dit hoofsaaklik uit sediment. Dit is ook geensins vlak nie. Daar word geglo[2] die bodem is voorheen tot verskeie duisende meter diep weggevreet. Dit het ’n groot canyon gevorm wat nou met sediment gevul is. ’n Deel hiervan kom van die Middellandse See.
Dele van die rivier wat gewoonlik nie per boot begaanbaar is nie, word wel vaarbaar tydens die vloedseisoen.
In antieke tye het Bo-Egipte van suid van die Nyldelta tot by die Eerste Katarak gestrek. Verder stroomop is die land beheer deur die Koninkryk Koesj, wat later (van 760 tot 656 v.C.) oor Antieke Egipte regeer het.
.jpg)
