Hollandse medisyne

Hierdie artikel is deel van 'n reeks oor
Alternatiewe medisyne, pseudomedisyne en skynwetenskappe
Algemene inligting Alternatiewe medisyne Bewysgebaseerde medisyne Biologiese geloofwaardigheid Energie (esoteries) Energiemedisyne Geskiedenis van geneespraktyk in Suid-Afrika Holistiese genesing Kwaksalwery Pseudowetenskap Skeptiese beweging Terminologie van alternatiewe medisyne
Skynmedisyne en skynwetenskap Akudruk Akupunktuur Aromaterapie Bevrydingsterapie Biologiese ritme Byeterapie Chiropraktyk Vertebrale subluksasie Dhyana DMSO Eugenetika Frenologie Fisionomie Gefasiliteerde kommunikasie Geheue van water Genesingsmasjiene PRK-1U Goop Hologram-armband Homeopatie Joga Kankerbehandeling Kolonreiniging Chloordioksied Koffie-enema Koronavirus-2019-behandeling Hidroksichlorokien Kristalgenesing Magneetterapie Naturopatie Ontgifting Ontgiftingsvoetbad Ourikulêre terapie Plat Aarde Refleksologie Reiki Slangolie Spontane menslike verbranding Talassoterapie Urineterapie
Samesweringsteorieë Entstofhuiwering GGO-samesweringsteorieë Groot Farmasie MIV/vigsontkenning
Persoonlikhede Steve Jobs Paul E. Marik Kary Mullis Luc Montagnier Tim Noakes Gwyneth Paltrow Rupert Sheldrake Oprah Winfrey
Tradisionele medisyne Ayurveda Boereraat Hollandse medisyne Geloofsgenesing Chinese medisyne Gua sha Qi Tradisionele Afrika-medisyne
Diagnose Elektrosensitiwiteit Signatuurleer

Hollandse medisyne is tradisionele geneesmiddels wat al vir meer as 200 jaar in Suid-Afrika gebruik word.

Kissie

Elke huishouding in die tyd van die trekboerpionier en die Voortrekkers het oor ‘n medisynekissie beskik. Dit was gewoonlik verdeel in vakkies vir flessies en plekke vir pleisters, salwe en ‘n handleiding wat die simptome van die meesvoorkomenede kwale aangedui het en aanbeveel het watter geneesmiddels en die dosis daarvan wat aangewend moes word.

Geneesmiddels

Tipiese voorbeelde van die Hollandse medisyne in ‘n huisapteek van daardie tyd was:

• hoffmannsdruppels teen senuwees en kopseer
• bloedstillende druppels
• staaldruppels (dr. Stahl se versterkende drupppels)
• Haarlemmerolie (ook bekend as haarlemensis en harmansdrup) is gebruik teen alle kwale
• Kajapoetolie teen pyn in die ledemate
• kasterolie en rabarberpoeier as purgeermiddels
• soetolie teen ‘n loopmaag
• kanferolie, doepa-olie, teerolie
• pampoensalf, krampdruppels
• witkinapoeier, ‘n middel teen malaria
• groenamara, ‘n bitter medisyn om maagkwale te besweer
• ’’Turlington’s balsam’’ vir nier- en galstene en borsklagtes
• ’’Friar’s balsam’’ en ruitersalf teen huidsiektes
• boegoe-essens vir nierkwale en rumatiek
• aluin om bloeding te stop
• jamaika-gemmer vir die maag
• duiwelsdrek, balsemkopieva, wonderessens, koorswortel, braakwortel, pynstiller, koljandersaad, oogwater
• Teen die middel van die 19de eeu het ‘’Croft’s Tincture of Life’’ beskikbaar gekom. Dit was glo doeltrefffend teen perde-, vee- en hondesiektes en selfs slangbyt.

Geskiedenis

Hierdie Hollandse medisyne in die volksgeneeskunde van die Afrikaner is ‘n voortsetting van die middels en resepte van dr. Carl August van Madai (1739-1816), die dokter by die weeshuis in Halle, Duitsland. Die Von Madai-familie het beroemd geword deur die medisyne wat hulle oor die wêreld heen ten bate van die weeshuis verkoop het. Reeds laat in die 18de eeu is die geneesmiddels in die Kaapkolonie bekend. Later het Kaapstad se aptekers, en veral dr. C.F. Juritz van die Engel-apteek in Loopstraat, self die medisyne begin vervaardig om die noodhulpkassies op en aan te vul. Ten spyte van die vooruitgang in die mediese wetenskap is sekere van die Hollandese medisyne tans nog in die winkels te koop.

Naam

Waarskynlik is na die inhoud van die medisyne-kassie aanvanklik verwys as Halliese medisyne omdat die Von Madai’s in Halle gewoon het. Dit het in die volksmond van die Kaapkolonie se gebruikers Hollandse medisyne geword.

Bibliografie

• Green, Lawrence G.: In the land of afternoon. Kaapstad: Howard B. Timmins, 1950.
• Green, Lawrence G.: Tavern of the Seas. Kaapstad: Howard B. Timmins, ongedateerd
• Pienaar, P. de V. (red.): Kultuurgeskiedenis van die Afrikaner. Kaapstad: Nasionale Boekhandel, 1966.
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 7. Kaapstad: Nasou, 1972. ISBN 0-625-323-3