Sir Herbert Baker (9 Junie 1862 – 4 Februarie 1946) was 'n Britse argitek wat 'n groot uitwerking op Suid-Afrikaanseargitektuur tussen 1892 en 1912 gehad het. Hy het bygedra tot die skepping van wat op daardie stadium 'n nuwe inheemse argitektuur was en was verantwoordelik vir die ontwerp van bekende bakens soos die Uniegebou in Pretoria, die Rhodes-gedenkteken in Kaapstad, die Suid-Afrika-huis en die Suid-Afrikaanse ambassade in Londen. Hy het sy inspirasie uit die Kaapse volksargitektuur en die klassiekeherlewingstyl geput.[1]
Hy het talle katedrale, kerke, woonhuise en skole in Suid-Afrika ontwerp, waaronder St George's Katedraal in Kaapstad, St John Kollege in Johannesburg en Michael House in Balgowan. Hy het eredoktorate van Oxford en die Universiteit van die Witwatersrand ontvang en was tot ridder geslaan vir sy ontwerp van die regsgeboue in Nieu-Delhi.
Vroeë lewe
'n Skets van Baker in sy jonger jare.
Herbert Baker is op 9 Junie 1862 in Cobham, Kent, gebore as die vierde seun van Thomas Henry Baker en Frances Georgina Davies. Hy het sy kindertyd in die plattelandse omgewing van Kent deurgebring, waar die afsondering tradisies van goeie vakmanskap bewaar het. Hier het hy die tradisionele boumetodes bewonder en bestudeer soos metodes van steen en pleister, verskillende aspekte van hout, middeleeuse kerkbeplanning en steenkonstruksie.
Hy is onderrig aan die Tonbridge Skool, wat hom gevorm het in 'n patroon van leer, godsdiens, lojaliteit en leierskap. Na sy besluit om argitek te word, het hy op sy wiskunde- en meganika studies gefokus. Met tien ander broers en susters, was daar egter nie genoeg geld om Baker na universiteit te stuur nie, dus het hy in 1879 as vakleerling ingeskryf by sy neef Arthur Baker. Arthur Baker het 'n klein praktyk gehad wat hoofsaaklik doenig was met die herstel van ou kerke en die bou van nuwes volgens die Gotiese styl. Herbert het 'n groot belangstelling in hierdie werk getoon en hom daarop toegespits.
Later kon hy dit bekostig om klasse by die Royal Academy Schools en Architectural Association by te woon, wat deur vooraanstaande argitekte aangebied is. Baker het saans in sy vrye tyd talle museum, soos die Victoria en Albert-museum. Hy het sy socius-lidmaatskapeksamen van die Royal Institute of British Architects eerste in sy klas geslaag.
Na sy driejarige opleiding het Baker by 'n vername argitekfirma, Ernest George en Peto, in Londen gaan werk en sou later ook reise na Frankryk, België en Italië onderneem. In 1884 het hy lid geword van die nuwe Art Guild en in 1891 het hy assessorlid van die Royal Institute of British Architects geword. Hy het ook die Ashpitel-prys vir sy prestasies in sy studies verower.
In 1892 het hy na die Kaap die Goeie Hoop gegaan om 'n jonger broer, Lionel, op 'n vrugteplaas te help. Skoudadmiraal Henry Nicholson, wat familie van die Bakers en 'n bevelvoerder aan die Kaap was, het Baker aan die vernaamste Kapenaars voorgestel, ook eerste minister Cecil John Rhodes. Rhodes het hom versoek om sy afgebrande woning, Groote Schuur, te herbou. Baker het hom sodanig van sy taak gekwyt, dat daar nie 'n tekort aan nuwe opdragte was nie.
Dit was die begin van sy belangrike loopbaan in Suid-Afrika. Eers was sy werk hoofsaaklik die ontwerp en bou van huise en kerke, die opknap van verwaarloosde Kaaps-Hollandse huise, en die versameling van ou meubels, porselein en silwer. Later het hy verskeie kantoor- en ander openbare geboue ontwerp.
In 1900 het Cecil Rhodes besef dat Baker se argitekopleiding nie die presiese klassieke tradisies insluit wat hy geglo het geskik was vir die monumentale geboue wat hy so graag in Suid-Afrika wou sien nie en het hy vir Baker gestuur om in Italië, Griekeland en Egipte die klassieke boustyle te gaan bestudeer. Die gevolg van hierdie reise kan gesien word in die meer gekunstelde werk wat hy na sy terugkeer in monumente en openbare geboue openbaar het. Die bedoeling was egter nie om hierdie style na te aap nie: Rhodes en Baker wou saam 'n boustyl eie aan Suid-Afrika skep en baie van Baker se werk was opdragte wat direk van Rhodes afkomstig was.
Na Rhodes se dood in 1902 en aan die einde van die Engelse oorlog, het Lord Milner Baker genooi om in die Transvaal te praktiseer en tot sy program vir heropbou by te dra.
Tydens die tien jaar wat hy in die Transvaal gewerk het, het Baker 'n nuwe fase van argitektuur begin. Soos in die Kaap het hy eers as baanbreker en organiseerder van mans en materiaal opgetree sodat hy met natuurlike materiaal soos steen, gras, teëls en hout kon bou in plaas van met ingevoerde, voorafvervaardigde boukomponente wat tot op daardie stadium algemeen vir huise gebruik is. Hy het baie huise gebou waarvan sommige herehuise was, sommige plaashuise en ander het tot behuisingskemas vir ambagsmanne by myne behoort.
Sy steenhuise is gebou van steen wat uit die koppies gebreek is en was Baker se eerste oorspronklike bydrae tot Suid-Afrikaanse argitektuur sedert die Kaaps-Hollandse Barokstyl. Sy behuisingskemas vir die myne het bewys dat argitek-ontwerpte huise net so goedkoop, maar beter was as die hout-en-yster-strukture met steenvoerings wat tot op daardie stadium gebou is.
In 1904 is Baker terug na Brittanje vir 'n besoek aan sy familie. Daar het hy verlief geraak op sy niggie, Florence Edmeades, en die twee is nie lank daarna nie getroud. Florence het saam met hom na Suid-Afrika teruggekeer en die paartjie sou in totaal vier kinders kry.
Die heropbouing van 'n na-oorlogse Suid-Afrika het vir baie opdragte gesorg. Baker het na die Transvaal teruggekeer, waar hy algehele beheer behou het van 'n wydverspreide praktyk wat elke aspek van die boubedryf ingesluit het en deur sy vennote bestuur is. Die vennootskap het kantore in Kaapstad, Bloemfontein en Johannesburg gehad en in die Kaap, die Oranjerivierkolonie, die Transvaal en (Suid-) Rhodesië gewerk. Naas die reedsgenoemde ambagshuise, het Baker wetenskapslaboratoriums, teen groot administrasiekoste en die verandering en vergroting van die Goewerneurswoning in Kaapstad ontwerp.
Baker se grootste argitektoniese geleenthede het hulself voorgedoen na die Unie van Suid-Afrika in 1908 betwis was. In 1909 het hy die Pretoria-stasie ontwerp en in 1910 die Uniegebou op Meintjieskop in Pretoria – sy grootste prestasie. Hierdie geboue kroon sy Suid-Afrikaanse loopbaan en het sedertdien die karakter van Suid-Afrikaanse argitektuur beïnvloed.
Vir die Uniegebou het Baker opdrag gekry om 'n administrasiegebou vir die nuwe Unie te skep. Hy het gepoog om met die eenvoudigste elemente 'n ruim en eenvormige indruk te skep. Die terrein waarop die gebou gebou sou word, 'n plato, verdeel deur 'n laagte, het Baker aan die amfiteaters in Griekeland herinner en hy het dieselfde styl op sy ontwerp vir die Uniegebou toegepas, sodat sy gebou twee groot kantoorvleuels gehad het wat gekoppel is deur 'n boogvormige gebou met 'n suilegang.
Een van sy laaste opdragte in Suid-Afrika voor hy na Brittanje teruggekeer het, was die Suid-Afrikaanse Instituut vir Mediese Navorsing in Johannesburg, wat hy in 1912 ontwerp het.
Loopbaan elders
Baker het Suid-Afrika in 1912 verlaat om saam met Sir Edwin Lutyens aan die nuwe parlementsgeboue in Nieu-Delhi te werk en om in Engeland te praktiseer. Sy werke in Engeland (en elders) het egter steeds 'n Suid-Afrikaanse tema gehad; hy het die Suid-Afrika-huis in Londen, die Rhodes-huis in Oxford en die Suid-Afrikaanse gedenkteken by Delvillebos aan die Somme in Frankryk ontwerp. Sy prestasies is deur die monargie vereer en is hy in 1923 tot ridder geslaan.
Baker het op 4 Februarie 1946 op die ouderdom van 82 gesterf. Sy as is in die Westminster-abdy in Londen begrawe.
Nalatenskap
Baker het 'n groot bydrae totdat die ontwikkeling van Suid-Afrikaanse boukunde gelewer deur sover moontlik slegs materiaal te gebruik wat in Suid-Afrika vervaardig is. Voor Baker was so iets haas ondenkbaar en was feitlik alle boumateriaal ingevoer, maar hy het bewys dat ook hout, glas en klip goeie boumateriaal is. Die Uniegebou is byna uitsluitlik van inheemse produkte gebou. Baker het nie slegs nuwe huise ontwerp nie, maar ook 'n aantal skemas vir stadsbeplanning gedoen. Hy het nuwe kerke, veral Anglikaanse kerke, ontwerp, maar ook 'n reuse aantal beskadigde kerke gerestoureer.
.svg){kind=small}
