Fanagalo (of Fanakalo) verwys na 'n vereenvoudige kunsmatige mengsel van woorde van verskeie Bantoetale sowel as Afrikaans. Dit word gebruik as 'n medium van kommunikasie in baie dele van Suider-Afrika, veral in die myne. Die gebruik daarvan was amptelik deur die Transvaalse en O.V.S. Kamer van Mynwese aangemoedig. Die woord self beteken 'op dié manier' of 'soos hierdie'.
Geskiedenis
Fanakalo het sy ontstaan waarskynlik te danke aan die Indiërs wat in die Natalse suikerbedryf gewerk het en tegelyk Engels en Zoeloe probeer aanleer het. Dit is later na die goud- en diamantvelde en ander bedrywe uitgevoer waar dit gou as doeltreffende kommunikasiemiddel tussen Blanke en Bantoe posgevat het.
Fanakalo is nie veronderstel om enige taal te vervang nie, maar om kommunikasie te vergemaklik. Daar is destyds ongeveer 15 Europese tale en 44 Bantoetale in die mynbedryf gepraat. Fanakalo het die bedryf in staat gestel om dié kommunikasieprobleem te oorbrug.
Woorde
Algemene woorde en frases:
| Afrikaans
|
Fanagalo
|
Uitspraak
|
| Ja |
Ehe
|
| Nee |
Cha
|
| Asseblief |
Yabolisa / golisa
|
| Dankie |
Inkomu / ndza khensa
|
| Verskoon my |
Sori
|
| Hoe gaan dit? |
Kanjani?
|
| Goed |
Kulungile
|
| Ek wil... |
Mina funa...
|
| Goeie more |
Sawubona / sakubona
|
| Totsiens |
Hamba gahle
|
| glimlag |
hleka |
sjlê-ka
|
| urineer |
cama |
qa-ma
|
Sien ook
Bronne
Verdere naleeswerk
- Cole, D.T.: Fanagalo and the Bantu language. In: Lantern. Tydskrif vir Volksopvoeding. Jaargang 3, nr. 3, Januarie 1954
- Green, Lawrence G.: A thousand precious thoughts. In: When the journey's over. An incorrigible old wanderer's memories of travel in the Cape and far beyond the Cape; life in cities and solitudes; rare, strange and curious experiences. Kaapstad: Howard Timmins, 1972. ISBN 0-86978-030-1
- Miners' Dictionary: English-Fanakalo = Woordeboek Vir Mynwerkers: Afrikaans-Fanakalo; Kamer van Mynwese; 1985; ISBN 0-620-08266-6
Verwysings
Eksterne skakels
