Trường Đại học Ngoại ngữ (tiếng Anh: VNU University of Languages and International Studies – VNU-ULIS), là một trường đại học thành viên của Đại học Quốc gia Hà Nội, được xếp vào nhóm trường đại học trọng điểm quốc gia Việt Nam. Đây được đánh giá là trường đại học đầu ngành và có lịch sử lâu đời nhất về đào tạo và giảng dạy ngôn ngữ tại Việt Nam. Trường là trung tâm đào tạo và nghiên cứu ngôn ngữ ở nhiều cấp bậc khác nhau, bao gồm các trình độ cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ.
Năm 1955, Trường được thành lập dưới tên là Trường Ngoại ngữ với hai bộ môn là Nga văn và Trung văn; được Thứ trưởng Bộ Giáo dục lâm thời là Nguyễn Khánh Toàn trực tiếp làm Hiệu trưởng. Trường khai giảng khoá học đầu tiên ngày 5 tháng 9 năm 1955 tại Khu Việt Nam học xá – Bạch Mai – Hà Nội.
Năm 1958, phân khoa Anh văn được thành lập và Trường được sáp nhập vào Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và trở thành Khoa Ngoại ngữ (tương đương quy mô của một trường Đại học), bao gồm có ba phân khoa: Nga văn, Trung văn và Anh văn.
Năm 1962, phân khoa Pháp văn được thành lập, là tiền thân của Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Pháp ngày nay do nhà thơ Vũ Đình Liên làm Chủ nhiệm khoa đầu tiên. Hiện nay, trong khu công trình khoa Pháp của trường có một hội trường mang tên ông.
Năm 1964, từ các phân khoa ngoại ngữ, Bộ Giáo dục ra quyết định thành lập bốn khoa: Khoa Nga văn, Khoa Trung văn, Khoa Anh văn và Khoa Pháp văn thuộc Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
Ngày 14 tháng 8 năm 1967, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 128/CP thành lập Trường Đại học Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội trên cơ sở bốn khoa Nga văn, Trung văn, Anh văn và Pháp văn.
Ngày 10 tháng 12 năm 1993, Chính phủ ban hành Nghị định số 97/CP thành lập Đại học Quốc gia Hà Nội trên cơ sở sáp nhập ba trường đại học: Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội I và Trường Đại học Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội. Trường Đại học Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội chính thức mang tên Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội cho đến ngày nay.[3]
Năm 1993, cùng với quyết định đổi tên trường, Khoa Anh văn đổi tên thành Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Anh - Mỹ.
Năm 2001, Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa phương Tây được thành lập.
Năm 2001, Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông được thành lập, bao gồm các bộ môn tiếng Nhật, bộ môn tiếng Hàn, tiếng Ả Rập.
Ngày 22 tháng 7 năm 2009, Khoa Tiếng Anh được thành lập trên cơ sở sáp nhập 4 đơn vị (Bộ môn Tiếng nước ngoài, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN (1995 – 2009); Bộ môn Ngoại ngữ, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN (1995 – 2009); khoa Ngoại ngữ Chuyên ngành, Trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN (2002 – 2009) và Tổ Ngoại ngữ 2, Trường Đại học Ngoại ngữ – ĐHQGHN). Khoa Tiếng Anh chịu trách nhiệm đào tạo tiếng Anh là ngoại ngữ 2 cho sinh viên trường Đại học Ngoại ngữ và đào tạo tiếng Anh cho sinh viên của toàn Đại học Quốc gia Hà Nội ở bậc đại học và sau đại học.
Năm 2009, Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa các nước nói tiếng Anh được thành lập, chịu trách nhiệm đào tạo các môn chuyên ngành Đất nước và Văn hóa, Ngôn ngữ học và Quốc tế học cho các sinh viên năm 3, 4. Bên cạnh đó, khoa cũng đào tạo định hướng chuyên ngành Ngôn ngữ học ứng dụng và Quốc tế học cho sinh viên Khoa Sư phạm tiếng Anh.
Năm 2009, Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Anh - Mỹ đổi tên thành Khoa Sư phạm tiếng Anh.
Năm 2012, Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Hàn Quốc được thành lập từ bộ môn tiếng Hàn của Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông.
Năm 2016, Bộ môn Ngôn ngữ và Văn hóa Ả Rập được thành lập từ bộ môn tiếng Ả Rập của khoa Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông.
Năm 2016, Khoa Đào tạo và Bồi dưỡng Ngoại ngữ được thành lập trên cơ sở nâng cấp từ Khoa Tại chức trước đây.
Năm 2019, khai giảng khóa học đầu tiên của Trường Trung học cơ sở Ngoại ngữ.
Cán bộ nhà trường
Ban Giám hiệu
Hiệu trưởng: TS. Nguyễn Xuân Long (từ ngày 25 tháng 7 năm 2023).
(*) Giai đoạn sau năm 1958, Trường Ngoại ngữ được sáp nhập vào Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, mang tên Khoa Ngoại ngữ. Năm 1967, Khoa Ngoại ngữ lại được tách ra khỏi Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và chính thức mang tên Trường Đại học Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội, giải thích cho lý do giai đoạn 1958 - 1968 trường không có Hiệu trưởng.
Những gương mặt cựu sinh viên và giảng viên nổi bật
Trần Hoài Giang - Cựu giảng viên Khoa Tiếng Anh, người đầu tiên tại Việt Nam đạt 9.0 IELTS overall.
Trường Đại học Ngoại ngữ gồm có 11 khoa đào tạo, 4 bộ môn, 5 trung tâm nghiên cứu, 8 trung tâm chức năng, 1 trường Trung học Phổ thông trực thuộc và 1 trường Trung học Cơ sở trực thuộc.[5]
Trường cũng có nhiều hoạt động hợp tác đa dạng với các cơ quan, tổ chức trong nước và quốc tế tại Việt Nam. Đặc biệt, trường đã có nhiều ký kết quan trọng với hầu hết Đại sứ quán của các nước sở tại nhằm tạo điều kiện lưu chuyển học sinh, sinh viên và đẩy mạnh các hoạt giao lưu, xúc tiến ngôn ngữ - văn hóa.
Đáng chú ý, theo thỏa thuận ký kết vào ngày 5/9/2018 giữa Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại sứ quán Cộng hòa Pháp tại Việt Nam, Không gian Pháp tại Trường Đại học Ngoại ngữ – ĐHQGHN chính thức được thành lập vào ngày 22/2/2019 với tên gọi là "Espace France", đặt tại tòa nhà C3 thuộc khu công trình khoa Pháp. Đây là Không gian Pháp đầu tiên tại Hà Nội và thứ tư trong cả nước.[6]
