Tiếng Luganda

Tiếng Luganda
Ganda
Oluganda
Sử dụng tại	Uganda
Khu vực	Buganda
Tổng số người nói	8,5 triệu
Dân tộc	người Baganda
Phân loại	Niger-Congo Đại Tây Dương–Congo Volta–Congo Benue–Congo Bantoid Nam Bantoid Bantu Đông Bắc Bantu Bantu Hồ Lớn Tây Nyanza Tiếng Luganda
Hệ chữ viết	chữ Latinh (bảng chữ cái Ganda) Ganda Braille
Mã ngôn ngữ
ISO 639-1	lg
ISO 639-2	lug
ISO 639-3	lug
Glottolog	gand1255[1]

Tiếng Ganda hoặc Luganda^[2] (tên tự gọi:Oluganda)^[3] là một ngôn ngữ Bantu thuộc ngữ hệ Niger-Congo, được nói ở khu vực Hồ Lớn châu Phi. Đây là một trong những ngôn ngữ chính ở Uganda, được nói bởi hơn tám triệu người Baganda và những dân tộc khác sống chủ yếu ở miền trung Uganda, bao gồm cả thủ đô Kampala của Uganda. Về mặt hình thái, nó là một ngôn ngữ chắp dính mức cao với trật tự từ chủ-động-tân.

Với ít nhất tám triệu người nói bản ngữ ở khu vực Buganda và một triệu người thông thạo khác ở nơi khác, nó là ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi ở Uganda. Nó là ngôn ngữ xếp thứ hai, theo sau tiếng Anh và đứng trước tiếng Swirin.

Tiếng Luganda được giảng dạy trong một số trường tiểu học ở Buganda khi học sinh bắt đầu học tiếng Anh, ngôn ngữ chính thức chính của Uganda. Cho đến những năm 1960, tiếng Luganda cũng là ngôn ngữ giảng dạy chính thức tại các trường tiểu học ở Đông Uganda.

Tham khảo

1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Ganda”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
2. “Ganda”. Từ điển tiếng Anh Oxford . Nhà xuất bản Đại học Oxford. (Subscription or participating institution membership required.)
3. Luganda Basic Course, p.144.

Tài liệu

• Ashton, Ethel O., and others (1954) A Luganda Grammar, London: Longmans, Green.
• Barlon, W. Kimuli (2009) Luganda Language: A connection with Nyanja of Zambia. pp. 04
• Chesswas, J. D. (1963) Essentials of Luganda. Oxford University Press
• Crabtree, W. A. (1902, 1923) Elements of Luganda Grammar. The Uganda Bookshop/Society for Promoting Christian Knowledge
• Dutcher, Katharine & Mary Paster (2008), "Contour Tone Distribution in Luganda" Proceedings of the 27th West Coast Conference on Formal Linguistics, ed. Natasha Abner and Jason Bishop, 123-131. Somerville, MA: Cascadilla Proceedings Project.
• Hubbard, Kathleen (1995) "Toward a theory of phonological and phonetic timing: evidence from Bantu". In Connell, Bruce & Amalia Arvanti (eds), Phonology and Phonetic Evidence: Papers in Laboratory Phonology IV pp. 168–187.
• Hyman, Larry & Francis Katamba (1993) "A new approach to tone in Luganda", in Language. 69. 1. pp. 33–67
• Hyman, Larry & Francis Katamba (2001) "The Word in Luganda"
• Kamoga, F.K. & Stevick, E.W. (1968). Luganda Basic Course. Foreign Service Institute, Washington. Sound files of this course are available free on the Internet.
• Kamoga, F.K & Stevick, E.W. (1968). Luganda Pretraining Program. Foreign Service Institute, Washington.
• Murphy, John D. (1972) Luganda-English Dictionary. Catholic University of America Press.
• Pilkington, G.L. (1911) The Hand-Book Of Luganda. SPCK.
• Snoxall, R.A. (1967) Luganda-English Dictionary. Clarendon Press, Oxford

Liên kết ngoài

• An excellent online summary of the Luganda language can be found at http://www.buganda.com/luganda.htm Lưu trữ 2010-11-24 tại Wayback Machine.
• Free online Luganda Dictionary on the Ganda Ancestry website https://web.archive.org/web/20080122111606/http://www.gandaancestry.com/dictionary/dictionary.php
• Free online talking Luganda Dictionary and Crossword Puzzle on the Ganda portal http://www.GandaSpace.com Lưu trữ 2021-03-23 tại Wayback Machine
• English–Luganda Dictionary for printing (24 pages, A5)
• Luganda–English Dictionary
• The website of a team developing Luganda language capability for computers is at https://archive.today/20011115110455/http://www.kizito.uklinux.net/
• Paradisec open access collection of recordings in Luganda