Mắc ma

Bài này nói về magma như là một dạng của đá nóng chảy. Các nghĩa khác của mắc ma, xem Mắc ma (định hướng).
Macma tại đảo Hawaii.
Đá mắc ma nóng chảy

Mắc ma hay magma [1]đá nóng chảy, thông thường nằm bên trong các lò magma gần bề mặt Trái Đất [2][note 1].

Mắc ma là hỗn hợp của silicat lỏng ở nhiệt độ và áp suất cao và là nguồn ban đầu của tất cả các loại đá mắc ma. Nó có khả năng xâm nhập vào các lớp đá thuộc phần vỏ cạnh kề hay phun trào ra ngoài bề mặt. Mắc ma tồn tại ở khoảng nhiệt độ từ 650 tới 1.200 °C. Mắc ma chịu áp suất cao trong lòng đất và khi phun trào lên bề mặt đất qua các miệng núi lửa ở dạng dung nham và chất phun trào nham tầng [3]. Các sản phẩm phun trào của núi lửa thông thường chứa các chất lỏng, các tinh thể và các khí không hòa tan mà trước đó chưa bao giờ ra đến mặt Trái Đất. Mắc ma tập trung thành nhiều lò magma riêng rẽ trong lớp vỏ Trái Đất và có thành phần khác nhau một cách đáng kể tại các khu vực khác nhau, nó có thể được tìm thấy ở các đới hút chìm, đứt gãy hay sống núi giữa đại dương hoặc trên các điểm nóng chứa các chùm đá nóng của lớp phủ. Sự hình thành mắc ma chỉ có thể diễn ra theo một số điều kiện đặc biệt tại quyển astheno của Trái Đất.[4][5][6][7]

Hình thành

Sự suy giảm đột ngột của áp suất có thể tạo ra sự nóng chảy do giảm áp. Điều này có thể diễn ra do các chuyển động kiến tạo hoặc do đá nóng chảy chuyển động làm phá hủy các đá xung quanh khi nó di chuyển lên các độ sâu thấp hơn trong lớp vỏ Trái Đất. Gradient địa nhiệt trung bình khoảng 25 °C/km với khoảng rộng từ thấp ở mức 5-10 °C/km trong phạm vi các rãnh đại dương và các khu vực sút giảm tới cao ở mức 30-50 °C/km dưới các sống núi giữa đại dương và các cung núi lửa. Tổ hợp của nhiệt độ cao và áp suất thấp gần môi trường bề mặt là điều kiện thuận lợi nhất để diễn ra sự nóng chảy do áp suất suy giảm.

Mắc ma cũng có thể được tạo thành do sự bổ sung của các chất dễ bay hơi vào đá bị nung nóng. Các chất dễ bay hơi (nước và khí) được giải phóng từ các mảng hút chìm của các lớp vỏ đại dương, các chất này xâm nhập vào các lớp đá nằm phía trên và kích thích sự nóng chảy. Chúng có thể phá vỡ các liên kết khoáng vật bên trong đá nóng chảy và làm cho nhiệt độ nóng chảy giảm xuống tạo thành mắc ma.

Sự hình thành của mắc ma cũng có thể là kết quả của sự làm nóng chảy đá thuộc lớp vỏ bởi mắc ma đã tồn tại trước đó do mắc ma này có nhiệt độ cao hơn đến mức nó làm nóng chảy luôn cả đá của lớp vỏ khi nó dâng lên, điều này tạo ra nhiều mắc ma hơn nữa.

Mắc ma dâng lên chủ yếu là do khi đá nóng chảy có tỷ trọng thấp hơn so với đá rắn, nó bị đẩy lên trên qua thạch quyển bởi sức nổi (theo cách thức giống như tấm gỗ có tỷ trọng thấp bị đẩy lên trên và trôi nổi trong nước nặng hơn). Quá trình này tạo ra các lò magma và cuối cùng là núi lửa, mắc ma phun lên trên theo mọi hướng ra bề mặt Trái Đất trong các hoạt động phun trào núi lửa.

Thành phần

Thành phần của magma thay đổi phụ thuộc vào thành phần của đá nằm trên bị nóng chảy khi magma thâm nhập vào lớp vỏ Trái Đất và bị phun trào ra trong dạng của dung nham. Có ba dạng cơ bản của magma: mafic, andesit (hay trung gian) và felsic. Magma là hỗn hợp chủ yếu của silica; các chất kiềm và kiềm thổ (natri, kali, calci, magiê) và sắt. Nói chung, magma càng có tính chất mafic nhiều hơn thì sự phun trào càng êm ả hơn. Có điều này là do hàm lượng silica cao làm cho các chất dễ bay hơi được tích lũy và có thể tạo ra các vụ phun nổ thường gặp ở các núi lửa phức hợp.

Các đặc trưng của các loại magma khác nhau như sau:

Thông số Siêu mafic Mafic Trung gian Felsic
Tính chất Komatiit Đá bazan Andesit Đá riôlít
SiO2 < 45% < 50% ~ 60% >70%
Fe-Mg >8% đến 32%MgO ~ 4% ~ 3% ~ 2%
Nhiệt độ tới 1500 °C tới 1300 °C ~1000 °C 700 °C
Độ nhớt Rất thấp Thấp Trung bình Cao
Phun trào Êm ả tới nổ Êm ả Nổ Nổ
Phân bố Ranh giới mảng kiến tạo phân kỳ, điểm nóng, ranh giới mảng hội tụ Các ranh giới mảng kiến tạo phân kỳ, điểm nóng, ranh giới mảng kiến tạo hội tụ; lớp vỏ đại dương bị nóng chảy chứa nhiều sắt Các ranh giới mảng kiến tạo hội tụ Các điểm nóng trong lớp vỏ lục địa chứa nhiều silica bị nóng chảy.

Ghi chú

  1. ^ Một user đã bổ sung tên magma "còn gọi là phún xuất thạch", tuy nhiên điều này sai. Xem thảo luận.

Tham khảo

  1. ^ Tên quy chuẩn lập Bản đồ địa chất Việt Nam là magma. Bản đồ địa chất tỷ lệ 1:200.000, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, Hà Nội, 2005.
  2. ^ “Definition of Magma”. Merriam-Webster Dictionary. Merriam-Webster. Truy cập ngày 28 tháng 10 năm 2018.
  3. ^ Spera, Frank J. (2000), “Physical Properties of Magma”, trong Sigurdsson, Haraldur (editor-in-chief) (biên tập), Encyclopedia of Volcanoes, Academic Press, tr. 171–190, ISBN 978-0126431407
  4. ^ Scientists' Drill Hits Magma: Only Third Time on Record, UC Davis News and Information, ngày 26 tháng 6 năm 2009.
  5. ^ Magma Discovered in Situ for First Time. Physorg (ngày 16 tháng 12 năm 2008)
  6. ^ Puna Dacite Magma at Kilauea: Unexpected Drilling Into an Active Magma Posters Lưu trữ 2011-06-06 tại Wayback Machine, 2008 Eos Trans. AGU, 89(53), Fall Meeting.
  7. ^ Greeley, Ronald; Schneid, Byron D. (ngày 15 tháng 11 năm 1991). “Magma Generation on Mars: Amounts, Rates, and Comparisons with Earth, Moon, and Venus”. Science (bằng tiếng Anh). 254 (5034): 996–998. doi:10.1126/science.254.5034.996. ISSN 0036-8075. PMID 17731523.

Xem thêm

Liên kết ngoài

Read other articles:

Commuter rail station in Provo, Utah, US This article is about the FrontRunner commuter rail station. For the nearby Amtrak station, see Provo station (Amtrak). Provo Central 750 Provo Central station platformGeneral informationLocation690 South University Avenue[1]Provo, UtahUnited StatesCoordinates40°13′32″N 111°39′39″W / 40.22556°N 111.66083°W / 40.22556; -111.66083Owned byUtah Transit Authority (UTA)Platforms1 island platformTracks2Con...

 

Special operations force of the Royal Malaysian Navy This article is about the Malaysian military unit. For other uses, see Pascal (disambiguation). Naval Special Warfare ForcesPasukan Khas Lautڤاسوقن خاص لاءوت‎Official crest of PASKALActive1 October 1982; 41 years ago (1982-10-01)Country MalaysiaAllegiance HRH Sultan Sharafuddin Idris Shah Al Haj of SelangorBranch Royal Malaysian NavyTypeSpecial forcesSizeClassifiedPart of Joint Forces Com...

 

British magazine This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: What's on TV – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2023) (Learn how and when to remove this template message) What's on TVEditorClaire RuckCategoriesTV WeekliesFrequencyWeeklyCirculation945,252 (ABC Jan – Jun 2016)[1...

Esta página cita fontes, mas que não cobrem todo o conteúdo. Ajude a inserir referências. Conteúdo não verificável pode ser removido.—Encontre fontes: ABW  • CAPES  • Google (N • L • A) (Dezembro de 2013) Coordenadas: 38° 22' N 21° 4' E Equinadas EquinadasLocalização aproximada do centro do arquipélago das Equinadas na Grécia Coordenadas: 38° 22' N 21° 4' E Mapa do arquipélago das Equinadas Geograf...

 

Borsteler Binnenelbe und Großes Brack IUCN-Kategorie IV – Habitat/Species Management Area Borsteler Binnenelbe Borsteler Binnenelbe Lage Nördliche von Buxtehude, Landkreis Stade, Niedersachsen Fläche 68 ha Kennung NSG LÜ 116 WDPA-ID 162512 FFH-Gebiet 59,6 ha Geographische Lage 53° 33′ N, 9° 43′ O53.5438888888899.7161111111111Koordinaten: 53° 32′ 38″ N, 9° 42′ 58″ O Borsteler Binnenelbe und Großes...

 

ملعب بالايدوسEstadio de Balaídos (بالإسبانية) معلومات عامةالمنطقة الإدارية فيغو البلد  إسبانيا التشييد والافتتاحالمهندس المعماري Jenaro de la Fuente Álvarez (en) المقاول الرئيسي سيلتا فيغو التجديد 2004الاستعمالالرياضة كرة القدم المستضيف سيلتا فيغو المالك فيغو الإدارة سيلتا فيغو أحداث مهمة...

Buslijn 33 is een buslijn in Amsterdam die werd gereden door het GVB. De lijn verbond de Amsterdamse wijk Nieuwendam-Noord met het Centraal Station. Van 1 januari 1975 tot juni 1981 waren de lijnen 14 en 33 gekoppeld tot één lijn 33 en worden dan ook beide chronologische in dit artikel behandeld. Geschiedenis Lijn 14 I Op 7 april 1908 werd door toen nog de Gemeentetram Amsterdam op proef een buslijn 14 ingesteld tussen de van Hallstraat, Marnixplein, Westerstraat en Dam. De proef mislukte e...

 

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (أغسطس 2021) الحزب الجزائري للديمقراطية والاشتراكية   البلد الجزائر  تاريخ التأسيس 1993  المقر الرئيسي الجزائر  الأيديولوجيا ماركسية لينينية  الانحياز السيا...

 

Upscale restaurant owned by North Dakota Farmers Union and Farmers Restaurant Group This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article contains content that is written like an advertisement. Please help improve it by removing promotional content and inappropriate external links, and by adding encyclopedic content written from a neutral point of view. (December 2016) (Learn how a...

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (يوليو 2019) منتخب بولندا تحت 16 سنة لكرة القدم بلد الرياضة بولندا  الفئة كرة قدم تحت 16 سنة للرجال  [لغات أخرى]‏...

 

American model Vonda Kay Van DykeBorn (1943-05-19) May 19, 1943 (age 80)Muskegon, MichiganEducationNorthern Arizona University, graduated from UCLAOccupationAuthorTitleMiss Phoenix 1964Miss Arizona 1964Miss America 1965PredecessorDonna AxumSuccessorDeborah BryantSpouseDavid Tyler ScoatesChildren1 Vonda Kay Van Dyke (born May 19, 1943) was crowned the 1965 Miss America on September 13, 1964. Earlier in the year, she had taken a break as a 21-year-old junior at Arizona State College at Fla...

 

Main article: 1908 United States presidential election 1908 United States presidential election in North Carolina ← 1904 November 3, 1908 1912 →   Nominee William Jennings Bryan William Howard Taft Party Democratic Republican Home state Nebraska Ohio Running mate John W. Kern James S. Sherman Electoral vote 12 0 Popular vote 136,928 114,887 Percentage 54.22% 45.49% County Results Bryan   50-60%   60-70%   70-80% ...

Chronologies Liste d'élections 1988 1989 1990  1991  1992 1993 1994 Chronologie dans le monde 1988 1989 1990  1991  1992 1993 1994Décennies :1960 1970 1980  1990  2000 2010 2020Siècles :XVIIIe XIXe  XXe  XXIe XXIIeMillénaires :-Ier Ier  IIe  IIIe Chronologies géographiques Afrique Afrique du Sud, Algérie, Angola, Bénin, Botswana, Burkina Faso, Burundi, Cameroun, Cap-Vert, Centrafrique, Comores, République du Congo, Répu...

 

2009的哈特营 乔治·克利福德三世(George Clifford III)(1685年1月7日—1760年4月10日)是一位富有的荷兰银行家以及荷兰东印度公司董事之一。他因其酷爱植物和花园而出名。 生平 1685年1月7日出生于阿姆斯特丹,他的房地哈特营拥有丰富的多种多样的植物,他聘请瑞典自然学家卡尔·林奈(他曾于1736-1738年住在克利福德的房地中)撰写《克利福特园》(Hortus Cliffortianus),一本早期...

 

American actor, musician, and singer-songwriter Nat WolffWolff at the 2017 San Diego Comic-ConBornNathaniel Marvin Wolff (1994-12-17) December 17, 1994 (age 28)Los Angeles, California, U.S.Occupations Actor musician Years active2003–presentParents Michael Wolff Polly Draper Relatives Alex Wolff (brother) William Henry Draper, Jr. (great-grandfather) William Henry Draper III (grandfather) Tim Draper (uncle) Jesse Draper (cousin) Musical careerGenresPoprockindieInstrument(s)Vocalsgu...

Tarian Lengger Banyumasan Lengger atau ronggeng (Hanacaraka: ꧋ꦭꦺꦁꦒꦺꦂ, Jawa: lénggér) adalah kesenian asli Banyumas berupa tari tradisional yang dimainkan oleh 2 sampai 4 orang pria serupa wanita yang didandani dengan pakaian khas. Kesenian lengger Banyumasan ini diiringi oleh musik calung, gamelan yang terbuat dari bambu. Nama tarian ini pernah disebut dalam novel trilogi Ronggeng dukuh Paruk karya sastrawan Ahmad Tohari. Lengger, berasal dari kata eling ngger.[1] ...

 

Pałac w KruszynieSchloss Groß Krauschen nr rej. A/5402/1948 z 19.11.1968 Pałac w Kruszynie Państwo  Polska Województwo  dolnośląskie Miejscowość Kruszyn Adres ul. Topolowa 12 Typ budynku Pałac Inwestor rtm. hr. Hans Friedrich von Falkenhayn Ukończenie budowy 1729 r. Ważniejsze przebudowy 1779 r., 1854 r. Kolejni właściciele PGR Obecny właściciel Lidia i Joel Beucher Położenie na mapie gminy wiejskiej BolesławiecPałac w Kruszynie Położenie na mapie PolskiPałac ...

 

Scottish rugby union player (born 1998) Rugby playerCammy HutchisonCammy Hutchison - Edinburgh RugbyBirth nameCameron Hamish MacDougall HutchisonDate of birth (1998-06-01) 1 June 1998 (age 25)Place of birthBirmingham, West Midlands, EnglandHeight182 cm (6 ft 0 in)Weight104 kg (229 lb; 16 st 5 lb)SchoolNorth Berwick High SchoolGeorge Heriot's SchoolUniversityHeriot-Watt UniversityRugby union careerPosition(s) CentreCurrent team Newcastle FalconsSenior ca...

2007 studio album by The CrüxshadowsDreamCypherStudio album by The CrüxshadowsReleasedJanuary 16, 2007Recorded2006GenreSynthpop, electronic rockLength73:39LabelDancing Ferret DiscsThe Crüxshadows chronology Sophia(2006) DreamCypher(2007) Birthday(2007) Professional ratingsReview scoresSourceRatingAllMusic[1] DreamCypher is a 2007 album by The Crüxshadows, released on Dancing Ferret Discs. Style and concept DreamCypher features cover and interior art by visual artist MANDEM...

 

Area of Wales Map of North East Wales North East Wales (Welsh: Gogledd-Ddwyrain Cymru) is an area or region of Wales, commonly defined as a grouping of the principal areas of Denbighshire, Flintshire, and Wrexham County Borough in the north-east of the country. These principal areas comprise most (excluding Colwyn, and parts of Glyndŵr) of the former administrative county of Clwyd. It is bordered by Conwy, and Gwynedd, in North West Wales to the west, Powys, in Mid Wales to the south, the En...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!