Hoàng Oanh (sinh ngày 6 tháng 11 năm 1946) là một nữ Danh ca sống dưới thời Việt Nam Cộng Hòa, sau 1975 định cư tại Mỹ. Bà có một giọng hát bền bỉ và chuyên về các dòng nhạc vàng và nhạc tiền chiến,[1] được đánh giá là một trong 10 nữ ca sĩ có sức ảnh hưởng lớn tại Việt Nam trước năm 1975.[2][3] Bà được xem là một trong những giọng ca trụ cột của Trung tâm Asia và Thúy Nga. Ngoài ra tiếng hát Hoàng Oanh còn được giới mộ điệu tặng cho biệt danh "Chim vàng Mỹ Tho".
Khởi đầu sự nghiệp
Hoàng Oanh tên thật là Huỳnh Kim Chi, sinh ngày 06 tháng 11 năm 1946 tại Mỹ Tho và trưởng thành ở Sài Gòn. Gia đình Hoàng Oanh có 6 chị em, vì cha bà là một nghệ sĩ cho nên ông cũng tạo điều kiện cho bà phát triển sự nghiệp ca ngâm.
Lúc còn nhỏ, Hoàng Oanh theo học Tiểu học ở Phú Nhuận. Bà được cha dạy hát khi mới 5 tuổi. Đến năm 8 tuổi, bà lần đầu biểu diễn trên sân khấu ở Liên trường Võ khoa Thủ Đức với hai bản nhạc "Hương lúa miền Nam" và "Có một đàn chim".[4] Cô cũng góp mặt trong ban Thiếu nhi của Trọng Liêu, ban Tuổi Xanh của Kiều Hạnh và ban Việt nhi của Nguyễn Đức (cùng với Phương Hồng Quế, Phương Hồng Ngọc, Phương Hoài Tâm, Thanh Lan,..).[5]
Năm 11 tuổi, Hoàng Oanh học tại Trường Nữ Trung học Gia Long ở Sài Gòn và vẫn thường xuyên đi thu âm và biểu diễn. Ngày 6 tháng 11 năm 1964, ở phòng thu băng đường Võ Duy Nguy (Chợ Cũ); trong khi đang tập hát với ban nhạc của nhạc sư Nghiêm Phú Phi, nhà văn Lê Thanh Thái chụp mấy tấm hình tặng bà kèm theo bài thơ có hai câu:
"Vượt núi tiếng hò ra xứ Huế…
Oanh vàng dìu dặt gợn dòng Hương…"
Cùng năm đó, Hoàng Oanh được mời đi biểu diễn đại nhạc hội ở Huế. Với năng khiếu ngâm thơ và thường ngâm thơ trước khi hát, bà đã tạo nên sự khác biệt cho các phần trình diễn của mình trong suốt sự nghiệp và được đánh giá là "đủ tài ca ngâm".
Ngay từ lúc mới ca hát, bà đã sáng tác hai bản nhạc "Công chúa ngày xưa" và "Mưa Cao nguyên".[5]
Phát triển và nổi tiếng
Tốt nghiệp Đại học Văn khoa Sài Gòn với bằng Cử nhân văn chương, tạm gác ước mơ làm nghề dạy học, Hoàng Oanh bước vào con đường ca sĩ chuyên nghiệp, xuất hiện trong nhiều chương trình nhạc và thơ uy tín của đài phát thanh cũng như đài truyền hình Sài Gòn thời bấy giờ: Tiếng Tơ Đồng của Hoàng Trọng, chương trình Phạm Mạnh Cương, Tiếng Hát Đôi Mươi của Nhật Trường, Trường Sơn của Duy Khánh, Nhạc Vàng của Phó Quốc Lân, Tiếng Thùy Dương của Châu Kỳ, Tao Đàn của Đinh Hùng, Tiếng Thơ của Thanh Nam, Ly Tao của Thái Thủy...
Trong sự nghiệp của mình, Hoàng Oanh không biểu diễn tại các vũ trường và phòng trà. Cô giải thích điều này như sau: "Hồi nhỏ, Oanh ở với ông cậu rất nghiêm khắc nên ông không cho Oanh hát phòng trà hay vũ trường, thỉnh thoảng chỉ cho hát đại nhạc hội mà thôi."[4] Do đó, người yêu nhạc chỉ nhìn thấy bà vài lần xuất hiện trên sân khấu Đại nhạc hội.
Vang danh tại hải ngoại
Hoàng Oanh cùng gia đình di tản sang Hoa Kỳ, chính thức rời quê hương Việt Nam ngày 29 tháng 4 năm 1975. Sự kiện 30 tháng 4 năm 1975 làm mất hết các phần thu thanh và trình diễn của Hoàng Oanh trên các đài phát thanh và truyền hình. Khi ra đi, bà chỉ kịp mang theo một ít tư liệu đến Hoa Kỳ.
Lúc đầu, Hoàng Oanh định cư ở một thành phố gần New York, tiểu bang New Jersey, nhưng sau đó bà chuyển về tiểu bang California. Bà mở trung tâm ca nhạc và hoạch định cho mình lối đi: "Làm sao để bảo tồn văn hóa cổ truyền và nuôi dưỡng tâm hồn Việt Nam trong cộng đồng người Việt cũng như trong lớp ca nhạc sĩ trưởng thành ở hải ngoại".[4]
Hoàng Oanh xuất hiện nhiều nhất trong loạt chương trình của trung tâm Asia từ năm 1996 đến nay và "Paris by Night" của trung tâm Thúy Nga.
Các màn trình diễn gần đây nhất trên sân khấu có thu hình là:
Tapes
(6-6-1974) Tiếng Hát Hoàng Oanh. Duy Khánh thực hiện
(1975) Hoàng Oanh 2 - Rừng xưa
(1976) Hoàng Oanh 1. tái bản
(1976) Hoàng Oanh 2. tái bản
(1976) Hoàng Oanh 3
(1977) Băng Thơ Hoàng Oanh 1 - Tiếng xưa
(1977-78) Hoàng Oanh 4
(1979) Hoàng Oanh 5 - Xuân ly hương
(1979) Băng Thơ Hoàng Oanh 2 - Nước non ngàn dặm ra đi
(1981) Hoàng Oanh đặc biệt
(1981) Hoàng Oanh 6 - Dân ca ba miền
(1981) Băng Thơ Hoàng Oanh 3 - Đôi bờ nhớ thương
(1984) Hoàng Oanh 7 - Buồn trong kỷ niệm
(1984) Thánh Ca 1 - Thánh ca Việt Nam
(1985) Hoàng Oanh 8 - Ai ra xứ Huế
(1985) Thánh Ca 2 - Ave Maria
(1987) Băng Thơ Hoàng Oanh 4 - Hai sắc hoa Tigôn
(1987) Hoàng Oanh 9 - Thương người chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa
Hoàng Oanh được đánh giá là một giọng hát đa diện, với chất giọng nữ trung (Mezzo-soprano) ngọt và sâu lắng, bà có khả năng trình diễn tất cả các loại nhạc cũng như lối ngâm, chẳng hạn như nhạc tiền chiến, nhạc dân ca ba miền, những côi tình tứ quê hương, những câu hò mái đẩy miền Trung đến côi vọng cổ miền Nam hay câu "sa mạc", hát ví của miền Bắc. Bà cũng được biết đến là một ca sĩ chuyên hát Thánh ca ở Việt Nam.[4]
Hoàng Oanh hay biểu diễn thể loại nhạc có chất dân ca, những tình khúc Huế, bolero hay nhạc của Trần Thiện Thanh và Trầm Tử Thiêng cùng thể hiện rất nhiều tác phẩm rất thành công như "Mưa trên phố Huế", "Trộm nhìn nhau", "Anh đi chiến dịch" hay "Hai vì sao lạc"... Để vinh danh bà, Trung tâm Asia từng phát hành CD "Truyện ca cổ tích" với phần trình diễn của cô ca chung với bác sĩ Trung Chỉnh trong nhạc phẩm "Hòn Vọng Phu" và những nhạc phẩm khác như "Trầu Cau", "Thiên Thai"...
Hoàng Oanh vẫn thường có mặt ở các chương trình Paris by Night, Asia và cũng như các hoạt động biểu diễn ở nước ngoài.
Đời tư
Năm 1972, bà lập gia đình là nhạc sĩ Mai Châu tên thật Mã Gia Minh, tác giả ca khúc Một người đi.[7]
Tác phẩm
Ánh sao xưa
Cánh nhạn đầu xuân
Công chúa ngày xưa (Mai Châu - Hoàng Oanh)
Chờ thư em đến
Chuyện một tình yêu (Mai Châu - Hoàng Oanh)
Còn đêm này nữa
Màu hoa và sắc áo
Mặc cảm
Một người đi
Một ngày tôi đi qua
Mưa cao nguyên
Mưa trên tượng đá
Người đưa thư
Phiên gác đầu tiên
Tan giấc mơ xưa
Tiễn em qua cầu (Mai Châu - Chiêu Anh)
Tiếng hát chinh nhân
Ve gọi tiếng hè (Mai Châu - Hoàng Oanh)
Xuân về trên đất mẹ
Tham khảo
^Tony Ruprecht. (2010). Toronto's Many Faces. trang 421: "..videos and cassettes. Artists include Khanh Ly, Elvis Phuong, Ngoc Minh, and Duy Quang. Hoang Oanh is a popular singer of traditional music."
^Adelaida Reyes. (1999). Songs of the Caged, Songs of the Free: Music and the Vietnamese Refugee Experience. trang 124: "The local in this case has global implications. Many of Vietnam's most famous musicians now reside in Orange County. The presence of Pham Duy, Thai Thanh, Hoang Oanh, Hoang Thi Tho, Viet Hung, Duy Khanh, Khanh Ly, and Kim Tuyen, among others — luminaries in the Vietnamese musical firmament by the time they left Vietnam — has led overseas"