Vườn quốc lập (国立公园,Kokuritsu Kōen?) và Vườn quốc định (国定公园,Kokutei Kōen?) là hai loại hình vườn quốc gia tại Nhật Bản, là các danh lam thắng cảnh được bảo vệ và sử dụng bền vững do Bộ Môi trường Nhật Bản quản lý theo Luật Công viên tự nhiên (1957).[1] Các Khu bảo tồn Vườn quốc gia có kích thước, sự đa dạng ít hơn, được Nhà nước quản lý hoặc các đơn vị địa phương quản lý dưới sự giám sát của Bộ.[2]
Lịch sử
Nhật Bản lần đầu tiên thành lập các công viên vào năm 1873 (Công viên Asakusa, Asukayama, Fukagawa, Shiba và Ueno). Năm 1911, công dân địa phương kiến nghị rằng đền thờ và rừng ở Nikkō phải được đặt dưới sự bảo vệ của công chúng. Năm 1929, Hiệp hội Vườn quốc gia được thành lập. Năm 1931, đạo luật vườn quốc gia lần đầu tiên được thông qua. Sau nhiều nghiên cứu và khảo sát, vào tháng 3 năm 1934, các vườn quốc gia đầu tiên được thành lập gồm Vườn quốc gia Setonaikai, Unzen-Amakusa và Kirishima-Yaku, sau đó là thêm 5 vườn quốc gia nữa vào tháng 12 năm 1934. Ba vườn quốc gia được thành lập theo đạo luật cũ dưới thời kỳ Đài Loan thuộc Nhật vào năm 1937 gồm Tatun, Tsugitaka-Taroko và Niitaka-Arisan với đỉnh núi Ngọc Sơn cao nhất Nhật Bản bấy giờ.[3]
Sau khi kết thúc chiến tranh, Ise-Shima là vườn quốc gia đầu tiên được thành lập vào năm 1946, và đến năm 1955 thêm 7 vườn quốc gia khác. Năm 1957, đạo luật công viên tự nhiên đã thay thế đạo luật cũ cho phép thành lập cả Công viên Tự nhiên Quốc gia, Quốc định Vườn quốc gia và Công viên tỉnh. Với những sửa đổi nhỏ này đã thiết lập khuôn khổ hoạt động như ngày nay.[4][5]
Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2014, có 31 vườn quốc lập và 56 vườn quốc định. Các vườn quốc lập bảo vệ khu vực có diện tích 20.996 km² (5,6% diện tích đất), trong khi vườn quốc định có tổng 13.614 km ² (3,6% diện tích đất). Ngoài ra, 314 công viên tỉnh có tổng diện tích 19.726 km² (5,2% diện tích đất).[6] Vào ngày 27 tháng 3 năm 2015, vườn quốc lập Myōkō-Togakushi Renzan được thành lập.[7] Sau đó là Vườn quốc lập Yanbaru được thành lập năm 2016. Vườn quốc định Kyoto Tamba Kogen được thành lập vào ngày 25 tháng 3 năm 2016, Chūō Alps được thành lập ngày 27 tháng 3 năm 2020 và Akkeshi-Kiritappu-Konbumori được thành lập vào ngày 30 tháng 3 năm 2021 trở thành vườn quốc định thứ 58 của Nhật Bản.[8][9] Vườn quốc lập mới nhất được thành lập là Vườn quốc lập Amami Guntō được thành lập vào năm 2017.
