Pul yuvish – jinoyat natijasida qoʻlga kiritilgan pul yoki boshqa mulkka qonuniy tus berish, yaʼni noqonuniy yoʻllar bilan topilgan mulkni ochiqchasiga foydalana olish uchun norasmiy iqtisoddan rasmiy iqtisodga olib oʻtish.[1] Ammo baʼzi bir qonun tizimlarida „pul yuvish“ atamasi terrorizmni qoʻllash, soliq toʻlamaslik va xalqaro sanksiyalarni aylanib oʻtish kabi boshqa turdagi moliaviy jinoyatlar haqida gapirilganda ham qoʻllanadi.
Jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish yani mulk(pul mablaģlari yoki boshqa mol mulk)jinoiy faoliyat natijasida topilgan bolsa, uni oʻtkazish mulkka aylantirish yoxud almashtirish yoʻli bilan uning kelib chiqishiga qonuniy tus berish huddi shuningdek bunday pul mablaģlari yoki boshqa mol-mulkning asl xususiyatini, manbaini, tasarruf etish.
Taʼrifi
Xizmat koʻrsatish kompaniyasiga „qora“ pulni qoʻyish pul yuvishning keng tarqalgan turidir. Bunday holda noqonuniy yoʻllar bilan qoʻlga kiritilgan daromad qonuniy topilgan foyda bilan aralashtiriladi.
Pul yuvishda tushumlarning asl manbalari yashiriladi. Bu jarayonning boshida baʼzan qalbaki hujjatardan foydalaniladi. Uchinchi shaxslar hujjatlaridan foydalanilgan hollar ham uchrab turadi.
„Pul yuvish“ atamasi (inglizcha: money laundering) 1920-yillarda AQSHda yuzaga kelgan degan fikr bor. Bu fikrga koʻra, oʻsha paytlarda Amerikalik mafiya guruhlar noquniniy yoʻl bilan qoʻlga kiritilgan pullarga qonuniy tus berish uchun avtomatlashtirilgan kir yuvish joylarini sotib olishgan yoki oʻzlari ochishgan. Bu fikr toʻgʻri yoki notoʻgʻriligidan qatʼiy nazar, hozir „pul yuvish“ atamasi keng qoʻllanadi.[1]
Globalizatsiya shart-sharoitlarida pul yuvish uchun koʻp hollarda ofshorlardan foydalaniladi. Ofshorlar bu (inglizcha: offshore – „qirgʻoq narisidagi“) „soliq jannati“ boʻlgan mamlakatlardir. Bunday mamlakatlarda mablagʻ egalari anonimligi va maxfiyligi kafolatlanadi.
Ommaviy axborot vositalaridaOʻzbekistonda sodir boʻlayotgan pul yuvish holatlari haqida tez-tez yozib turiladi. Ayniqsa gʻarb mamlakatlari gazeta-jurnallarida bu mavzu koʻp yoritiladi.
Gulnora Karimova
2014-yil mart oyida Shveysariya mamlakatining Bosh prokuraturasi „Shveysariya Bosh prokuraturasi noqonuniy pullarni oʻzlashtirishda gumonlanayotgan toʻrt oʻzbek fuqarosi bilan birga Oʻzbekiston prezidentining toʻngʻich qizi Gulnora Karimova ustidan ham tekshiruv boshlaganini maʼlum qildi.“[2] Shveysariyalik ayblovchilar Karimovani pul yuvishda aybdorlikda gumon qilib 2013-yildan beri tekshirishayotganini bildirishdi.[3] 2013-yilning iyul oyida Karimova Birlashgan millatlar tashkilotiga Oʻzbekistonning elchisi lavozimidan va boshqa xalqaro tashkilotlardagi lavozimlaridan tushirilganidan keyin oʻz diplomatik daxlisizligini qoʻldan boy bergan.[3]
Shveysariya rasmiylari 2012-yilning iyul oyida Karimovaga yaqin pul yuvishda ayblangan toʻrt kishiga qarshi jinoiy ish ochishganini bildirishdi. Ularning aytishicha, Karimovaga qarshi tekshiruvlar 2013-yil sentabr oyida boshlangan.[2]
