Lozanna universiteti (UNIL ; fransuzcha: Université de Lausanne) ShveysariyaningLozanna shahrida 1537-yilda protestant ilohiyot maktabi sifatida tashkil etilgan,[1] 1890-yilda universitetga aylantirilgan. Universitet Shveysariyadagi ikkinchi eng qadimiy universitet va dunyodagi eng qadimgi universitetlardan biri hisoblanadi. 2017-yil kuz holatiga koʻra, universitetda 15 mingga yaqin talaba va 3300 nafar xodim tahsil oladi va ishlaydi. Taxminan 1500 nafar xalqaro talabalar universitetda (120 millat vakillari) tahsil oladi, bu universitetda dunyoga mashhur universitetlar bilan almashinuv dasturlari, jumladan, keng oʻquv rejasi mavjud.
2005-yildan beri universitet Boloniya jarayoni talablariga amal qiladi. 2011 Times Higher Education World University Rankings[2] da Lozanna universitetini global miqyosda 116-oʻrinni egalladi. CWTS Leiden Ranking 2015 da Lozanna universiteti Yevropada 11-oʻrinda, jahon miqyosida esa 750 ta universitet orasida 41-oʻrinda turadi.
Universitet École polytechnique fédérale de Lozanne (EPFL) bilan birgalikda Jeneva koʻli boʻyida katta kampusni tashkil qiladi.
Tarix
Palais de Rumine, Lozanna universitetining sobiq binolaridan biri Lozannadagi Shveysariya Federal Texnologiya Instituti (EPFL) va Lozanna Universiteti Jeneva koʻli yaqinida katta kampusni tashkil qiladi.
Universitet 1537-yilda Schola Lausannensis nomi bilan tashkil etilgan boʻlib, Bern (Savoyya gersogligidan Vod-Baroniya) hududini anneksiya qilganidan bir yil oʻtib, cherkov uchun pastorlarni tayyorlash maqsadida ilohiyot maktabi sifatida tashkil etilgan. U oʻzining dastlabki yillarida birinchi va 1559-yilda Jeneva Akademiyasi tashkil etilgunga qadar yagona fransuz tilidagi protestant ilohiyot maktabi boʻlgani uchun katta shuhrat qozongan. U tezda gumanistik taʼlim markaziga aylandi, uning professorlari orasida Korderius va Selio Sekondo Kurione kabi mutafakkirlari bor.1558-yilda maktabda 700 oʻquvchi bor edi. Keyingi yillarda ilmiy xodimlarning bir nechta aʼzolari, jumladan rektor Teodor Beza va Per Viret yangi tashkil etilgan Jeneva akademiyasiga qoʻshilish uchun oʻz oʻrinlarini isteʼfoga chiqarganlaridan soʻng, u pasayish davriga kirdi.
XVII-asrda institut Lozanna akademiyasi (Academie de Lausanne) nomi bilan tanildi. 1741-yilda u 150 talaba va yetti professorni oʻz ichiga oladi. 1837-yildan boshlab akademiya Vod kantoni hokimiyati tomonidan modernizatsiya qilinib, uchta fakultetga boʻlingan dunyoviy institutga aylandi. U XIX-asrning ikkinchi yarmida kengayishda davom etdi, 1890-yilgacha tibbiyot kursining tashkil etilishi bilan akademiya universitet nomi va maqomini oldi.
1909-yilda Rudolf Archibald Reiss dunyodagi birinchi sud-tibbiyot maktabiga asos soldi.
1970-yildan boshlab universitet asta-sekin Lozannaning eski markazidan, sobori va Châto atrofidan, Dorignidagi hozirgi joyiga koʻchib oʻtdi.
20-asrning oxirlarida Lozanna, Jeneva va Neushatel fransuz tilida soʻzlashuvchi universitetlar hamda Lozannadagi Shveysariya Federal Texnologiya Instituti (EPFL) bilan hamkorlikda yanada koʻproq hamkorlik va rivojlanishga qaratilgan ulkan loyiha boshlanganiga guvoh boʻldi. Boshqalar qatorida, bu matematika, fizika va kimyo boʻlimlarining universitetdan EPFLga oʻtkazilishiga olib keldi.Ushbu koʻchishdan keyin mavjud boʻlgan mablagʻlar universitetda hayot fanlarini rivojlantirishga, shu jumladan Integrativ genomika markazini yaratishga yoʻnaltirildi.
2003-yilda hayot va insoniy fanlarga yoʻnaltirilgan ikkita yangi fakultet tashkil etildi: biologiya va tibbiyot fakulteti va geofanlar va atrof-muhit fakulteti.
2014-yil 1-yanvarda Shveysariya Davlat boshqaruvi oliy maktabi (IDHEAP) Lozanna universitetiga birlashtirildi.[3]
2021-yil avgust oyidan boshlab Lozanna universiteti rektori Frederik Herman; undan oldin universitetni Nuriya Ernandes (2016-2021) va Dominik Arlettaz (2006-2016) boshqargan.
Fransuz yozgi va qishki kurslari (Cours de vacances)
Fan-jamiyat interfeysi
Kampus
Asosiy kampus
Asosiy kampus hozirda Lozanna shahri tashqarisida, Dorigni shahrida, Leman koʻli boʻyida joylashgan. U Lozannadagi Shveysariya Federal Texnologiya Institutiga (EPFL) qoʻshni boʻlib, ikki maktab birgalikda 20 000 ga yaqin talabalarni qabul qiladi.
UNIL va EPFL kampusda, Jeneva koʻli[4] qirgʻogʻida joylashgan faol sport markazini baham koʻradi va ularning kampusi ham velosiped tranporti bilan jihozlangan.[5]
Universitet kampusi alohida binolardan iborat boʻlib, ular orasida park va dendropark mavjud. Universitet kutubxonasi ovqatlanish zali sifatida ham xizmat qiladi va markazda joylashgan. Kutubxonadan sport maydonchalari boʻylab Jeneva koʻli va Fransiya va Shveysariya Alp togʻlari koʻrinish mumkin.
Shveysariya qiyosiy huquq instituti va Shveysariya bioinformatika institutining markaziy boshqaruvi ham asosiy kampusda joylashgan.
Lozanna universitetining Genopod binosida Lozanna universitetining Integrativ genomika markazi va Shveysariya bioinformatika institutining markaziy maʼmuriyati joylashgan.
UNIL jinoiy sudlov maktabi dunyodagi eng qadimgi sud ekspertizasi maktabi boʻlib, sud-tibbiyot fanlari boʻyicha toʻliq taʼlimni taklif qiladigan yagona Yevropa institutlaridan biridir.
Geopolis binosi: Geologiya va atrof-muhit fakulteti va ijtimoiy va siyosiy fanlar fakulteti
Vorteks binosi, talabalar turar joyi
Boshqa joylar
Koʻl boʻyidagi asosiy kampusdan tashqari, Lozanna universitetida boshqa joylar ham mavjud. Biologiya va tibbiyot fakulteti yana ikkita joyda joylashgan: Lozanna Universitet kasalxonasi (CHUV) atrofida (Bugnon deb nomlanadit) va Epalingesda (Lozanna shimolida).
Biokimyo boʻlimi, Lozanna universitetining Lyudvig saraton tadqiqot boʻlimi va JSST Immunologiya tadqiqot va oʻquv markazi hamda Lozanna universitet kasalxonasining baʼzi laboratoriyalari Epalingesda joylashgan. Biopole Épalinges kampusi yonida qurilgan. Biologiya va tibbiyot fakulteti, shuningdek, Prilly shahridagi toʻrtinchi sayt, Cery psixiatriya kasalxonasini oʻz ichiga oladi.
Huquq va jinoiy sudlov fakulteti va biznes va iqtisod fakultetining asosiy binosi
Lozanna universiteti doimiy ravishda dunyodagi eng yaxshi 100 ta universitetlar qatoriga kiradi. 2010 va 2018-yillar oraligʻida Leiden Ranking (CWTS) Lozanna universitetini global miqyosda 57-98-oʻrinlarni va Yevropadagi barcha universitetlar orasida 15-38-oʻrinlarni egalladi.[11]Times Higher Education World University Rankings (THE)da maʼlumotlariga koʻra, Lozanna universiteti 2017-yilda dunyo boʻylab hayot haqidagi fanlar boʻyicha 62-oʻrinni egalladi (Shveysariyada 4-oʻrin).[12] QS World University Rankings (QS)[13] Lozanna universitetini hayot haqidagi fan va tibbiyot boʻyicha 96-oʻringa qoʻydi.[14]Jahon universitetlarining akademik reytingi (ARWU)da Lozanna universiteti global miqyosda 101-150-oʻrinlarni egalladi.[15]
Quyida Lozanna universitetining Leiden Ranking (CWTS) boʻyicha reytinglari keltirilgan.
Yil
Yevropada
Dunyoda
2015—2018-yillar
35
98
2014-2017
38
108
2013-2016
28
90
2012—2015-yillar
34
99
2011-2014
22
73
2010-2013
15
57
2009-2012
31
88
2008-2011
21
67
2007-2010
16
67
2006-2009
14
67
Nashr
UNIL oylik bepul L’Uniscope nomli kampus jurnalini nashr etadi.[16][17] Bu jurnal yanvar, may va sentabr oylarida kengroq auditoriyaga (umumiy jamoatchilikka) qaratilgan bepul jurnal hisoblanadi.
Bundan tashqari, L’auditoire UNIL va EPFL talabalar gazetasi boʻlib, 19 000 bepul nusxada chiqariladi.
Bitiruvchilar
ALUMNIL tarmogʻi
2011-yilda UNIL bitiruvchilarining ALUMNIL deb nomlangan on-line tarmogʻi yaratildi.[18] Oʻshandan beri har yili bitiruvchilar uchun muntazam tadbirlar (yil davomida) va yillik ziyofat tashkil etiladi.
Royalti
Tailand qiroli Ananda Mahidol (Rama VIII) (1925-1946)
Malika Vera Ignatievna Giedroyc, Litva malikasi va rus-ukrainalik jarroh
Siyosat
Ignazio Kassis, Shveysariya Konfederatsiyasi prezidenti
Ismoil Jem, Turkiya tashqi ishlar vaziri
Pol Seresole, Shveysariya Konfederatsiyasi prezidenti
Georges-Andre Chevallaz, Shveysariya Konfederatsiyasi prezidenti
Paskal Kuchepin, Shveysariya Konfederatsiyasi prezidenti
Ernest Chuard, Shveysariya Konfederatsiyasi prezidenti
Jan-Paskal Delamuraz, Shveysariya Konfederatsiyasi prezidenti
Vedat Dicleli, Turkiya Iqtisodiyot va savdo vaziri
Daniel-Anri Drui, Shveysariya Konfederatsiyasi prezidenti
Florika Fink-Hooijer, taniqli Yevropa davlat xizmatchisi
Konstant Fornerod, Shveysariya Konfederatsiyasi prezidenti
Shemsettin Gunaltay, Turkiya Bosh vaziri
Maks Xuber, shveysariyalik xalqaro huquqshunos va diplomat, Xalqaro Qizil Xoch qoʻmitasi prezidenti * Antuan Lui Jon Ruchonnet, Shveysariya Konfederatsiyasi prezidenti
Vilfredo Pareto (1848-1923) Iqtisodchi, muhandis, sotsiolog, faylasuf, Lozanna universitetining iqtisod professori, Lozanna iqtisodiyot maktabining asoschisi, Léon Valras bilan birga
Jan Pikard (1884-1963), Shveysariyada tugʻilgan amerikalik kimyogar, muhandis, professor va baland togʻli sharchi.
Martin Rebetez (1961-), shveysariyalik iqlimshunos
Georges de Rham (1903-1990), shveysariyalik matematik, differentsial topologiyaga qoʻshgan hissasi bilan mashhur.
Pedro Rossello (1897-1970), kataloniyalik oʻqituvchi va Xalqaro taʼlim byurosi direktorining oʻrinbosari.
Jan de Serres (1540-1598), fransuz gumanisti, Platon tarjimoni, kalvinist.
Léon Valras (1834-1910) iqtisodchi, Lozanna universitetining iqtisod professori, Lozanna iqtisodiyot maktabining asoschisi, Vilfredo Pareto bilan birga
Luc E. Weber (1941-), Jeneva universiteti faxriy rektori
Aleksandr Yersin (1863-1943), shveysariyalik fransuz shifokori, bubon vabosi uchun mas’ul boʻlgan tayoqchani kashf etgan.
Zaxarina Dimitrova (1873-1940), bolgar shifokori, „Fuqaroviy xizmatlari uchun“ ordeni sohibi, xayriyachi.
Avraam Davel, Vod kantonining mustaqillik qahramoni
Akbar Etemad, Eron Atom energiyasi tashkiloti prezidenti
Kristof Kekkeis, Shveysariya armiyasi boshligʻi
Klod Nikolye, shveysariyalik astronavt
Bertrand Piccard, shveysariyalik psixiatr va balonist
Nikolaus Senn (1926-2014), Schweizerische Bankgesellschaft direktori
Lozanna maktabi
Iqtisodiyot boʻyicha neoklassik maktab Lozanna universitetining ikki professori: Léon Valras va Vilfredo Pareto tomonidan asos solingan. Lozanna maktabi umumiy muvozanat nazariyasi hamda marjinalistik inqilobning rivojlanishi bilan bogʻliq.
Yana qarang
Charlz Guillaume Loys de Bochat
Shveysariyadagi roʻyxatga olish boʻyicha eng yirik universitetlar roʻyxati
Yevropadagi zamonaviy universitetlar roʻyxati (1801-1945)
Shveysariyadagi universitetlar roʻyxati
Lozanna kanton va universitet kutubxonasi
Xalqaro sport fanlari va texnologiyalari akademiyasi (AISTS)
_by_Martin_Rulsch_79.jpg)
