Римське громадянство

Стародавній Рим

Періоди
Тога — одяг римських громадян

Римське громадянство (лат. Status civitatis) — юридичний статус жителів римської держави, що означає можливість користування всією повнотою юридичних прав, що надаються римським законодавством.

Соціальна класифікація римського суспільства

З точки зору користування правом, населення Римської республіки, а пізніше — Римської імперії, можна умовно розділити на наступні групи:

  • Римські громадяни (лат. Cives Romani) — користувалися всіма правами. При відомих обставинах, громадянства можна було позбутися (наприклад, переїхавши на територію, де діяло латинське право).
  • Латинські громадяни (лат. Latini) — спочатку були жителями італійських територій, завойованих Римом. У 49 р. до н. е. всі італіки стали власниками римського громадянства. Пізніше латинське право поширювалося на мешканців клієнтських царств і римських союзників, а ще пізніше — і провінцій. У порівнянні з римськими громадянами, носії латинського громадянства були «громадянами другого сорту», не мали права голосу і військового обов'язку.
  • Переґріни  (лат. Cives Romani, досл. чужинці, іноземці) — свого роду античні «негромадяни»: жителі провінцій і колоній, що володіють місцевим самоврядуванням. З точки зору римського права розглядалися як іноземці, але іноді могли користуватися римським шлюбним або торговим правом.
  • Дедитиції (лат. dediticii, досл. здалися) — племена, підкорені римлянами. Їх території управлялися безпосередньо римською адміністрацією. З часу Елієвого закону 4 р. н. е. сюди зараховувався нижчий клас вільновідпущеників, що не мав можливості одержати ні римського громадянства, ні латинського права. Не могли проживати ближче 100 миль від міста Риму.

Жінки за давньоримським правом могли бути громадянками на аналогічних підставах, як і чоловіки. Хоча дієздатність жінок-громадянок була обмеженою, наприклад, вони не могли займатися законотворчістю та обіймати управлінських посад.[1]

Раби отримали деякі особисті права тільки в період правління імператора Антоніна Пія (наприклад, вбивство раба господарем прирівнювалося до вбивства перегринів). Парадоксом у цій ситуації було те, що вільновідпущеники римського громадянина автоматично отримували римське громадянство, щоправда, з певними зобов'язаннями до колишнього господаря[2].

Права римських громадян

Права римського громадянина сильно змінювалися з плином часу, крім того, вони залежали від соціального статусу особи і її заслуг перед державою. Римське право періоду Республіки передбачало такі основні права римського громадянина:

  • Ius suffragiorum. Право голосувати в народних зборах. Практично відмерло у I ст. до н. е..
  • Ius honorum. Право цивільної та військової служби.
  • Ius commercii. Повне право власності та укладання угод.
  • Ius gentium, поняття про яке було розроблено в III ст. до н. е. Використовувалося при укладанні договорів між римськими громадянами і іноземцями (перегринами).
  • Ius connubii. Право на законний шлюб, що надавав права Pater familias і автоматичне римське громадянство дітям, народженим в такому шлюбі.
  • Ius migrationis. Право збереження повного римського громадянства при переїзді в місто порівнянного статусу, тобто в римські колонії та провінції. Аналогічні права мали латинські громадяни. Якщо громадянин переїздив у латинську колонію чи залежне царство, його статус знижувався до рівня латинського громадянина.
  • Імунітет від місцевих правових норм і законів.[3]
  • Право на пред'явлення судових позовів.
  • Право на суд (у тому числі і на самозахист).
  • Право на оскарження судових рішень, у тому числі в суді нижчих інстанцій.
  • До римського громадянина не могли бути застосовані тортури та тілесні покарання, а також смертна кара у разі державної зради. Не поширювалося на військовослужбовців в період несення дійсної служби.
  • Обвинувачений у державній зраді римський громадянин мав право на суд в Римі.

Статус військовослужбовців

В легіонах на дійсній службі мали право перебувати тільки римські громадяни, але вони на термін служби (20 років) обмежувались у правах: наприклад, легіонер не мав права вступати в законний шлюб, тому діти військовослужбовців, народжені в період служби, громадянства не мали, так само не набували вони громадянства, якщо військовий вступав після відставки з їхньою матір'ю в законний шлюб. Так само, до військовослужбовців могли бути застосовані тілесні покарання та смертна кара. Тільки при Септімії Севері військовослужбовці отримали право вступати в законний шлюб під час несення служби, що перетворювало військову службу в спадкове заняття.

Аукзіліаріі (солдати допоміжних військ) отримували права римського громадянства після закінчення повного терміну служби (30 років).

Зовнішні атрибути римського громадянства

У період Республіки та ранньої Імперії римський громадянин мав навіть зовні відрізнятися від інших жителів Римської держави — за указом Августа, громадяни в громадських місцях повинні були носити тогу. Реліктом цих порядків були імператорські укази V ст., що забороняли носіння в межах міста Риму штанів (як атрибуту «варварського» одягу).

Умови придбання римського громадянства

Автоматично римським громадянином ставав дитина, народжена у законному шлюбі римського громадянина. Вільновідпущені римські громадяни отримували обмежене римське громадянство (без права військової служби): в умови звільнення обов'язково входили клієнтські зобов'язання перед колишнім господарем. Сини вільновідпущеників, народжені в законному шлюбі, автоматично отримували повне римське громадянство.

У період імперії надання римського громадянства стало залежати від волі правителя. Можна було придбати громадянство, але воно було доступне тільки обмеженому колу еліти. Після Громадянських війн 49 — 45 р. до н. е. Юлій Цезар надав римське громадянство всім жителям Італії і Цизальпінської Галлії. У ряді випадків, імператори могли надати права громадянства іншим містах і провінціях (повне римське громадянство мало населення Бетики та Нарбонської Галлії, чиї мешканці іменувалися togatiae ' '- «носять тогу »). Клавдій надав римське громадянство жителям Лугдунської Галлії, і представники племені едуїв були введені в Сенат. Нерон надав римське громадянство жителям Ахеї (оголосивши про її «незалежності» та звільнення від податків), але воно було анульовано Веспасіаном.

Римське і латинське громадянство були потужними знаряддями процесу романізації.

У 212 р. Каракалла надав римське громадянство всьому особисто вільному населенню імперії.

Примітки

  1. Малютіна І. КАТЕГОРІЯ «ЖІНКА» У ПУБЛІЧНОМУ І ПРИВАТНОМУ ПРАВІ СТАРОДАВНЬОГО РИМУ (PDF). Архів оригіналу (PDF) за 16 травня 2023. Процитовано 18 травня 2023.
  2. Fagan, Garrett G. (2003). History of Ancient Rome, «Lecture 38: Roman Slavery» [CD Lecture series].
  3. Social Aspects of Pauline World. Архів оригіналу за 16 липня 2011. Процитовано 29 червня 2011.

Посилання

http://web.upmf-grenoble.fr/Haiti/Cours/Ak/ [Архівовано 31 серпня 2012 у Wayback Machine.]

Read other articles:

Municipality of Latvia Municipality in LatviaMērsrags Municipality Mērsraga novadsMunicipality FlagCoat of armsCountry LatviaFormed2011CentreMērsragsGovernment • Council ChairRoberts Šiliņš (Us for Mērsrags Municipality)Area[1] • Total109.76 km2 (42.38 sq mi) • Land88.69 km2 (34.24 sq mi) • Water21.07 km2 (8.14 sq mi)Population (2021)[2] • Total1,431 ...

 

Alain Rolland Datos personalesApodo(s) Alain RollandNacimiento Dublín (Irlanda)22 de agosto de 1966 (57 años)País IrlandaNacionalidad(es) IrlandesaResidencia IrlandaCarreraDeporte Rugby a 15Función Árbitro de rugbyComité Irlandés[editar datos en Wikidata] Alain Colm Pierre Rolland (22 de agosto de 1966, Dublín) es un antiguo jugador irlandés de rugby union que ejerce actualmente como árbitro internacional de dicho deporte. Trayectoria Durante su época de jugador ocup...

 

1990 video game 1990 video gameWarlordsDeveloper(s)Strategic Studies GroupPublisher(s)Strategic Studies GroupProducer(s)Gregor WhileyDesigner(s)Steve FawknerProgrammer(s)Roger KeatingStephen HartArtist(s)Greame WhittleComposer(s)Stephen HartSeriesWarlordsPlatform(s)MS-DOS, Amiga, Mac OSRelease1990: Amiga, MS-DOS1992: MacGenre(s)Computer wargameMode(s)Single-player, multiplayer Warlords is a computer wargame released in 1990 for the Amiga and MS-DOS compatible operating systems, then in 1992 f...

Késova GoráКе́сова Гора́ Asentamiento de tipo urbano Iglesia en Késova Gorá Escudo Késova GoráLocalización de Késova Gorá en óblast de TverCoordenadas 57°35′00″N 37°17′00″E / 57.583333333333, 37.283333333333Entidad Asentamiento de tipo urbano • País  Rusia • Óblast Tver • Raión Késova GoráPoblación (1 de enero de 2018)   • Total 3717 hab.Código postal 171470Prefijo telefónico 48274[edi...

 

Scottish-born inventor and veterinary surgeon For other people named John Dunlop, see John Dunlop (disambiguation). John Boyd DunlopBorn(1840-02-05)5 February 1840Dreghorn, Cunninghame (now North Ayrshire), ScotlandDied23 October 1921(1921-10-23) (aged 81)Dublin, IrelandResting placeDean’s Grange CemeteryNationalityScottishCitizenshipBritishAlma materUniversity of EdinburghKnown forDevelopment of the pneumatic tyre Co-founder of the original Dunlop Rubber John Boyd Dunlop (5 ...

 

Uno studio del 2007 relativo agli attentati suicidi portati a compimento da elementi palestinesi nel corso della Seconda Intifada (settembre 2000 - agosto 2005) ha riscontrato che il 39,9% degli attacchi suicidi era stato realizzato da Hamas, il 25,7% dal Movimento per il Jihad Islamico in Palestina (MJIP), il 26,4% da al-Fath, il 5,4% dal Fronte Popolare per la Liberazione della Palestina (FPLP) e il 2,7% rimanente da altre organizzazioni di guerriglia.[1] Criteri seguiti per questo ...

يو-2324   الجنسية  ألمانيا النازية الشركة الصانعة دويتشه ويرفت[1]ألمانيا النازية[1]  المالك  كريغسمارينه المشغل كريغسمارينه (25 يوليو 1944–8 مايو 1945)[1]  المشغلون الحاليون وسيط property غير متوفر. المشغلون السابقون وسيط property غير متوفر. التكلفة وسيط property غير مت...

 

Brasileirão de Futebol Feminino 2017Série A2 Meister Pinheirense EC Aufsteiger Pinheirense ECPortuguesa Mannschaften 16 Spiele 62  (davon 62 gespielt) Tore 198 (ø 3,19 pro Spiel) Torschützenkönig IrleyValeria Cantuario(jeweils 10 Tore) Brasileirão Feminino Série A2 2018 → ↑ Brasileirão Feminino Série A1 2017 Die Campeonato Brasileiro de Futebol Feminino 2017 - Série A2 war die erste Spielzeit der anlässlich dieser Saison neugegründeten zweite...

 

New Zealand minister of the Crown Deputy Prime Minister of New ZealandCoat of Arms of New ZealandFlag of New ZealandIncumbentWinston Peterssince 27 November 2023Department of the Prime Minister and CabinetStyle Mr Deputy Prime Minister (informal) The Honourable (formal) His Excellency (diplomatic) Member ofCabinet of New ZealandExecutive CouncilReports toPrime Minister of New ZealandAppointerGovernor-General of New ZealandTerm lengthNo fixed termFormation13 December 1949; 73...

Cream discographyCream, 1966. L-R: Ginger Baker, Jack Bruce, and Eric ClaptonStudio albums4Live albums4Compilation albums10Video albums6Singles10 Cream were a 1960s British rock power trio consisting of drummer Ginger Baker, guitarist/singer Eric Clapton and bassist/singer Jack Bruce. While together they released four albums, the last two being partly recorded live in concert, and ten singles. Since breaking up there have been four albums of music recorded live in concert (including of their ...

 

Air warfare branch of Latvia's military Latvian Air ForceLatvijas Gaisa spēkiEmblem of the Latvian Air ForceActive1918–19401992 – presentCountry LatviaTypeAir forceRoleAerial warfareSize251 personnelPart ofLatvian National Armed ForcesMotto(s)Visu par Latviju(English: All for Latvia)CommandersCurrentcommanderLieutenant Colonel Viesturs Masulis[1]InsigniaRoundelFin flashAircraft flownHelicopterUH-60 Black HawkTrainerPelegrin TarragonTransportAn-2Military unit Latvian Air...

 

Indian actress Sanchita ShettySanchita performing at the 61st Idea Filmfare Awards SouthBornSanchita Shetty (1989-04-07) 7 April 1989 (age 34)Mangalore, Karnataka, IndiaOccupations Actress model Years active2006–present Sanchita Shetty is an Indian actress, who has appeared predominantly in Tamil and Kannada films.[1][2] She is known for her breakthrough role as the female lead role in Soodhu Kavvum (2013).[3] Film career Early career (2006-2012) She made h...

2002 American TV series or program Hysterical BlindnessPromotional posterGenreDramaBased onHysterical Blindnessby Laura CahillWritten byLaura CahillDirected byMira NairStarring Uma Thurman Gena Rowlands Juliette Lewis Ben Gazzara Music byLesley BarberCountry of originUnited StatesOriginal languageEnglishProductionExecutive producers Uma Thurman Jason Blum Amy Israel ProducerLydia Dean PilcherCinematographyDeclan QuinnEditorKristina BodenRunning time96 minutesProduction companyBlum I...

 

Native American leader Ouray, Ute Chief, Colorado, 1874 Ouray (/ˈjʊəreɪ/, 1833 – August 24, 1880) was a Native American chief of the Tabeguache (Uncompahgre) band of the Ute tribe, then located in western Colorado. Because of his leadership ability, Ouray was acknowledged by the United States government as a chief of the Ute and he traveled to Washington, D.C. to negotiate for the welfare of the Utes. Raised in the culturally diverse town of Taos, Ouray learned to speak many languages t...

 

This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (March 2016) (Learn how and when to remove this template message) Former professional minor league ice hockey team in Johnstown, Pennsylvania Johnstown JetsCityJohnstown, PennsylvaniaLeagueEAHL 1950–53 IHL 1953–55 EHL, 1955–73 NAHL 1973–77Operated1950–1977Home arena...

Israeli hip hop duo Strong Black CoffeeCafé Shahor Hazakקפה שחור חזקStrong Black Coffee with the U.S. Ambassador to Israel, Dan Shapiro, at the Ambassador's Residence (July 4, 2015)Background informationOriginNetanya, IsraelGenresHip hopMembers Uri Alamo Ilak Sahalu Strong Black Coffee (Hebrew: קפה שחור חזק, Café Shahor Hazak) is an Israeli hip hop duo of Ethiopian origins.[1][2][3][4] The duo was a nominee for the 2015 MTV Europe Music Aw...

 

Mosque-Sabil of Sulayman Agha al-Silahdarمسجد وسبيل سليمان أغا السلحدارView from Muizz StreetReligionAffiliationIslamRegionAfricaStatusActiveLocationLocationMuizz Street, Islamic Cairo, Cairo, EgyptArchitectureTypeMosqueStyleIslamicOttomanCompleted1839[1] Mosque-Sabil of Sulayman Agha al-Silahdar or Mosque-Sabil-Kuttab of Sulayman Agha al-Silahdar (Arabic: مسجد وسبيل سليمان أغا السلحدار) is a complex of mosque, sabil and kuttab estab...

 

Ukrainian Soviet dissident Oleksa Mykolajovych HirnykОлекса Миколайович ГiрникBorn28 March 1912Bohorodchany, Austria-HungaryDied21 January 1978 (aged 65)Kaniv, Ukrainian SSR, USSRCause of deathself-immolationAwardsHero of Ukraine Oleksa Mykolajovych Hirnyk (Ukrainian: Олекса Миколайович Гiрник, Oleksa Mykolajovyč Hirnyk; 28 March 1912 – 21 January 1978) was a Ukrainian Soviet dissident, an engineer by profession, who burned himself to death ...

Дельта-2 Ракета-носитель «Дельта-2» на стартовом столе SLC-17A(мыс Канаверал, Флорида) Общие сведения Страна  США Назначение ракета-носитель Разработчик «МакДоннел Дуглас» Изготовитель United Launch Alliance (Boeing BDS) Стоимость запуска (1 квартал 2009) $60—70 млн (USD)[1] Основные характе...

 

UFC 272: Covington vs. MasvidalProdotto daUltimate Fighting Championship Data5 marzo 2022 Città Las Vegas SedeT-Mobile Arena Spettatori19.425 [1] Cronologia pay-per-viewUFC Fight Night: Machačev vs. GreenUFC 272: Covington vs. MasvidalUFC Fight Night: Santos vs. Ankalaev Progetto Wrestling Manuale UFC 272: Covington vs. Masvidal è stato un evento di arti marziali miste tenuto dalla Ultimate Fighting Championship il 5 marzo 2022 alla T-Mobile Arena di Las Vegas, negli Stati Uniti. R...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!