PROFILBARU.COM

Кызыл суүсемнәр
Кызыл суүсемнәр
Халыкара фәнни исем	Rhodophyta Wettst., 1901
Таксономик ранг	бүлек[d]
Югарырак таксон	архепластидлар[d]
Шушы чыганакларда тасвирлана	Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге[d], Брокгауз һәм Ефронның кече энциклопедик сүзлеге[d], Брокгауз һәм Ефронның кече энциклопедик сүзлеге[d], Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге[d], Отто фәнни энциклопедиясе[d], Британ энциклопедиясенең XI басмасы (1910-1911)[d] һәм Армянская советская энциклопедия, том 5[d]
Нәрсәнең чыганагы	kousou[d]
	Кызыл суүсемнәр Викиҗыентыкта

Кызыл суүсемнәрнең үзенчәлеге иң элек пигментлар җыелмасында чагыла. Аларның хлоропластларында, хлорофилл һәм каротиноидлардан тыш, суда эрүчән пигментлар бар: кызыл — фикоэритриннар һәм зәңгәр — фикоцианиннар. Бу пигментларның микъдарына карап, таллом төрле төстә була: куе алсу кызыл төстән алып (фикоэритрин күбрәк булганда) күксел ачык соры төскә кадәр (фикоцианин күбрәк булганда). Кызыл суүсемнәр өчен үзенчәлекле багрянка крахмалы дип йөртелә торган запас матдә аларның цитоплазмасында хлоропластлардан читтә туплана. Бу полисахарид крахмалга караганда гликогенга якынрак.

Ихтимал, багрянкаларның хлоропластлары симбиотик цианобактерияләрдән килеп чыккандыр, алар биохимик яктан да, структуралары белән дә охшашлар.

Кызыл суүсемнәр тропик һәм субтропик пояслар диңгезләрендә, шулай ук өлешчә уртача климат өлкәләрендә (Кара диңгез яр буенда) таралган. Төрләрнең гомуми саны 4 меңгә җитә, туларның 200е генә төче сулыкларда һәм туфракта яши.

Кайбер төр багрянкаларның таллом төзелеше югарырак төзелешле көрән суүсемнәр тәне белән охшаш. Аларның катламасы күп күзәнәкле тармакланган җепләрдән торган куак рәвешендә, сирәк кенә 2 м га кадәр җиткән пластинкасыман яки яфраксыман.

Кызыл суүсемнәр диңгез төбенә якын катламнарда таралган үсемлекләр дөньясының (бентосның) иң зур төркемен тәшкил итәләр. Көнчыгыш Азия илләрендә багрянкаларның кайбер төрләрен үрчетеп, азык итеп файдаланалар. Күбесе микробиологиядә микроблар үрчетү өчен туклыклы тирәлек сыйфатында кулланыла торган агар-агар һәм йод табу өчен чимал булып хезмәт итә. Норвегиядә су күтәрелә һәм чигенә торган зонада (литораль) кызыл суүсемнәр утырып калган җирләрне, су чигенгән вакытта, көтүлек итеп файдаланалар.

Искәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Ruggiero M. A., Gordon D. P., Orrell T. M. et al. A Higher Level Classification of All Living Organisms // PLOS ONE / PLOS ONE Editors — PLoS, 2015. — ISSN 1932-6203 — doi:10.1371/JOURNAL.PONE.0119248 — PMID:25923521
https://wikidata.org/wiki/Track:Q564954https://wikidata.org/wiki/Track:Q233358https://wikidata.org/wiki/Track:Q19858635https://wikidata.org/wiki/Track:Q19858627https://wikidata.org/wiki/Track:Q22110232https://wikidata.org/wiki/Track:Q63256335https://wikidata.org/wiki/Track:Q19858629https://wikidata.org/wiki/Track:Q19858624

[_e4b476a7491fcb47-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Ruggiero M. A., Gordon D. P., Orrell T. M. et al. A Higher Level Classification of All Living Organisms // PLOS ONE / PLOS ONE Editors — PLoS, 2015. — ISSN 1932-6203 — doi:10.1371/JOURNAL.PONE.0119248 — PMID:25923521
https://wikidata.org/wiki/Track:Q564954https://wikidata.org/wiki/Track:Q233358https://wikidata.org/wiki/Track:Q19858635https://wikidata.org/wiki/Track:Q19858627https://wikidata.org/wiki/Track:Q22110232https://wikidata.org/wiki/Track:Q63256335https://wikidata.org/wiki/Track:Q19858629https://wikidata.org/wiki/Track:Q19858624

[1]