Кириллица

Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.

Кириллица
рус. кириллица
Нигезләнү датасы	IX гасыр
Исем	Cyrillic[1] һәм cyrillique[1]
... хөрмәтенә аталган	Изге Кирилл[2]
Нәрсә нигезендә эшләнгән	юнан әлифбасы
Булдыручы	Климент Охридский^[d][3][4], Наум Охридский^[d][3] һәм Константин Преславский^[d][3]
Язу юнәлеше	сулдан уңга^[d][5]
Диапазон в Юникоде	U+0400-04FF[5], U+0500-052F[5], U+1C80-1C8F[5], U+2DE0-2DFF[5] һәм U+A640-A69F[5]
Формат в виде регулярного выражения	\p{IsCyrillic}
Кириллица Викиҗыентыкта

Кирилл әлифбасы, яки кири́ллица — кириллик әлифба. Күп славян телләренең әлифбалары нигезендә кирилл әлифбасы ята. Шулай ук Россия һәм элекке СССР җирләрендә яшәүче күпчелек төрки һәм фин-угор халыкларының әлифбалары кирилл әлифбасына нигезләнгән.

Кириллица азбукасы

Кириллик азбукасының беренче составы безгә билгеле түгел, «классик» искеславян кириллицасы 43 хәрефтән тора.

Кириллица хәрефләренең үз исемнәре бар, алар төрле уртак славян исемнәреннән алынганнар. Кириллицаның төп билгеләре:

Хәреф	Язылышы	Санлы билгеләмәсе	Уку	Исеме
А		1	[а]	аз
Б			[б]	бу́ки
В		2	[в]	ве́ди
Г		3	[г]	глаго́ль
Д		4	[д]	добро́
Е, Є		5	[е]	есть
Ж			[ж']	живе́те
Ѕ		6	[дз']	зело́
ʐ, З		7	[з]	земля́
И		8	[и]	и́же (8-ричное)
І, Ї		10	[и]	и (10‑ричное)
К		20	[к]	ка́ко
Л		30	[л]	лю́ди
М		40	[м]	мысле́те
Н		50	[н]	наш
О		70	[о]	он
П		80	[п]	поко́й
Р		100	[р]	рцы
С		200	[с]	сло́во
Т		300	[т]	тве́рдо
ОУ, Ү		(400)	[у]	ук
Ф		500	[ф]	ферт
Х		600	[х]	хер
Ѡ		800	[о]	оме́га
Ц		900	[ц’]	цы
Ч		90	[ч’]	червь
Ш			[ш’]	ша
Щ			[ш’т’] ([ш’ч’])	ща
Ъ			[ъ]	ер
Ы			[ы]	еры́
Ь			[ь]	ерь
Ѣ			[æ], [ие]	ять
Ю			[йу]	ю
ΙΑ			[йа]	А йотлаштырылган
Ѥ			[йэ]	Е йотлаштырылган
Ѧ		(900)	[э^н]	юс кече
Ѫ			[о^н]	юс зур
Ѩ			[йэ^н]	юс кече йотлаштырылган
Ѭ			[йо^н]	юс зур йотлаштырылган
Ѯ		60	[кс]	кси
Ѱ		700	[пс]	пси
Ѳ		9	[θ], [ф]	фита́
Ѵ		400	[и], [в]	и́жица

Искәрмәләр

1. https://www.unicode.org/iso15924/iso15924-codes.html
2. Берлинский сборник — Бєрлинъ: 1300.
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q23702714https://wikidata.org/wiki/Track:Q106957643https://wikidata.org/wiki/Track:Q64
3. Большая российская энциклопедия — Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q649https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737https://wikidata.org/wiki/Track:P11514https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199https://wikidata.org/wiki/Track:P2924
4. Большая российская энциклопедия — Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q649https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737https://wikidata.org/wiki/Track:P11514https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199https://wikidata.org/wiki/Track:P2924
5. https://www.unicode.org/versions/Unicode13.0.0/ch07.pdf