Şinasi Tekin (d. 28 Eylül 1933, Balıkesir - ö. 16 Eylül 2004, İstanbul), Türk etnolojisi uzmanı, Türkolog ve dilbilimcidir.
Yaşamı
Şinasi Tekin Balıkesir'de doğdu. Babası Ramazan oğlu İbrahim Efendi'dir. İlkokulu Bursa'da, ortaokulu Bilecik'te, liseyi ise İstanbul Haydarpaşa Lisesi'nde yatılı olarak okudu. Bursa Öğretmen Okulu'ndan (Dârulmüallimîn) mezun oldu. Dursunbey, Balıkesir ve Bursa ilkokullarında öğretmenlik yaptı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde başladığı öğrenimini beşinci dönemden itibaren Almanya’da sürdürdü. Burada önce Münster, ardından Hamburg üniversitelerinde eğitim gördü.[1]
1958'de Hamburg Üniversitesi'nde Annemarie von Gabain'in yanında doktora çalışmasını tamamladı. 1959'da Erzurum Atatürk Üniversitesi'nde görevlendirildi. 1961'de doçent, 1964'te profesör oldu ve Türk Dili ve Edebiyatı bölümü başkanlığına getirildi. Aldığı davet sonucu 1965 senesinde Harvard Üniversitesi'nin Yakın Doğu Dilleri ve Medeniyetleri bölümüne geçti ve vefâtına kadar burada çalıştı.
Uygur Türkçesi ve Uygurca metinlere ve bu metinlerdeki Budist kültürüne yönelik çalışmalar yaptı. Journal of Turkish Studies dergisi otuz yıla yakın bir süre Tekin'in editörlüğünde yayımlanmış, yüzlerce makale, kitap tanıtımı ve eleştiri bu dergide Türkçe olarak yazılmıştır. Şinasi Tekin, bu dergi ve yayım serisi aracılığıyla Türkçeyi batı dünyasında Türkoloji'nin yayın dillerinden biri haline getirmiştir.[1]
Uzun yıllar Türkiye'de Harvard Üniversitesi bünyesinde bir "Osmanlıca Yaz Okulu" açmak için çaba göstermiştir. Nihayet 1996 yılında Ayvalık'ta Harvard Üniversitesi ve Koç Üniversitesi işbirliği ile ve zevcesi Gönül Alpay Tekin yardımlarıyla "Harvard-Koç Üniversiteleri Osmanlıca Yaz Okulu" açıldı. Bu okulun ilk yıllarında yöneticiliğini üstlendi ve ders verdi.[2][3]
Şinâsî Tekin, 17 Eylül 2004 tarihinde İstanbul'da vefât etti.[4] İstanbul Edirnekapı Mezarlığı’nda toprağa verildi. Harvard Üniversitesi’nin eski Türk edebiyatı profesörlerinden Gönül Tekin ile evliydi. İbrahim Hakkı Durali Satılmış Tekin adında bir oğlu vardır.
Vefatının sonra hazırlanan "Şinasi Tekin’in Anısına Uygurlar'dan Osmanlı'ya" başlıklı esere pek çok öğrencisi ve meslektaşı katkıda bulundu.[5]
Eserleri
- Uygurca Metinler I: Kuanşi İm Pusar (Ses İşiten İlah) Vap Hua Ki Atlığ Nom Çeçeki Sudur (Saddharmapuñdarîka-Sûtra). Atatürk Üniversitesi Yayınları, Araştırma Serisi-Edebiyat ve Filoloji, 2.Erzurum (1960)
- Abhidharma-Kośa-Bhâya-Tîkâ Tattvhartha-Nâma. The Uighur Translation of Shtiramati’s Commentary on the Vasubandhu’s Abhidharmakośaśâtra: Abidarim Koşavardi şastr. Text in Facsimile with Introduction. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 1. New York: Garland Publishing (1970)
- Die Kapitel über die Bewusstseinslehre im Uigurischen Goldglanzsûtra (IX.und X.). Bearbeitet von K. Röhrborn und P. Schulz. Veröffentlichungen der Societas Uralo-Altaica, 3. Wiesbaden: Otto Harrassowitz (1971)
- enâhicü’l-İnşâ’. Yahya bin Mehmet el-Katib’in 15. Yy’dan Kalma En Eski Osmanlıca İnşa Elkitabı. Giriş, Dizin, Tıpkıbasım. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 2. Türkçe Kaynaklar, 2. Cambridge, Mass.: Orient Press (1971)
- Uygurca Metinler II: Maytrisimit: Burkancıların Mehdîsi Maitreya ile Buluşma. Uygurca İptidaî Bir Dram: Burkancılığın Vaibhâşka Tarikatine Ait Bir Eserin Uygurcası. Atatürk Üniversitesi Yayınları, 263. Edebiyat Fakültesi Yayınları, 54. Araştırma Serisi, 44. Ankara: Sevinç Matbaası (1976)
- Buddhistische Uigurica aus de Yüan Zeit. Teil I: HSIN Tozin Oqidtaçi Nom Teil II: Die Geschichte von Sadâprarudita und Dharmodgata Bodhisattva.
- Bibliotheca Orientalis Hungarica, 27. Budapest: Akadémiai Kiadó (1980), [=Buddhistische Uigurica aus der Yüan-Zeit. (Asiatische Forschungen, 69) Wiesbaden: Otto Harrossowitz (1980).]
- Maitrisimit Nom Bitig. Die uigurische Übersetzung eines Werkes der buddhistischen Vaibhâşka-Schule. 1. Teil: Transliteration, Übersetzung, Anmerkungen. 2. Teil: Analytischer und rückläufger Index. Berliner Turfantexte, 9. Berlin: Akademie Verlag (1980).
- Willi Bang Kaup. Berlindeki Macar Enstitüsünden Türkoloji Mektupları (1925-1934). Atatürk Üniversitesi Yayınları, 408. Edebiyat Fakültesi Yayınları, 75. Tercüme Serisi, 8. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi (1980). Gönül Alpay Tekin ile.) Evliya Çelebi Seyahatnamesi. I. Kitap: İstanbul Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Tıpkıbasımı, 1, cüz: v. 1-106a. Giriş Fahir İz. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 11. Türkçe Kaynaklar, 9. Cambridge, Mass: Harvard Üniversitesi Basımevi (1989).
- (Gönül Alpay Tekin ile.) Evliya Çelebi Seyahatnamesi. I. Kitap: İstanbul. Dizin. Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Tıpkıbasım Neşrine Göre Hazırlanmıştır. 1. Cüz: Elif-Ce. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 12. Türkçe Kaynaklar, 10. Cambridge, Mass: Harvard Üniversitesi Basımevi (1989).
- Eski Türklerde Yazı, Kitap ve Kâğıt Damgaları. İstanbul: Eren Kitabevi (1993).
- Uygurca Metinler I: Kuanşi İm Pusar. (Ses İşiten İlah) Vap Hua Ki Atlığ Nom Çeçeki Sudur (Saddharmapuñdarîka-Sûtra). Türk Dil Kurumu Yayınları, 576. Ankara (1993).
- (Gönül Alpay Tekin ile.) Evliya Çelebi Seyahatnamesi. I. Kitap: İstanbul Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Tıpkıbasımı, 2. Cüz: v. 106b-217b. Giriş Fahir İz. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 19. Türkçe Kaynaklar, 17. Cambridge, Mass: Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü (1993).
- İştikakçının Köşesi. Türk Dilinde Kelimelerin ve Eklerin Hayatı Üzerine Denemeler. Simurg Yayınları, 41. Dil ve Edebiyat, 8. İstanbul:Simurg (2001).
- Osmanlıca El Kitabı. 2 cilt. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları, 52-53. Türkçe Kaynaklar, 45-46. Cambridge, Mass.: Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü (2002).
Kaynakça
