Türk basınında gazetecilik görevini yerine getirtiği için saldırıya uğrayıp hayatını kaybeden gazetecileri anmak ve bu konuda toplumsal duyarlılık yaratmak amacıyla 6 Nisan günü Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından Öldürülen Gazeteciler Günü olarak ilan edilmiştir.[1]
Tarihçe
Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminden itibaren yayımladıkları haberler, eleştiriler nedeniyle gazeteciler iktidar ve çıkar çevrelerinin hedefi oldu. Özellikle yolsuzlukları, yasa dışı ilişkileri, işlemleri araştırıp gündeme getiren basın emekçileri rüşvet ya da tehditle susturulamadıklarında şiddetle karşı karşıya kaldı.
Kayıtlara ilk basın şehidi olarak geçen Hasan Fehmi Bey, İttihat ve Terakki yönetimi ve Sultan II. Abdülhamid'i sert dille eleştirdiği yazıları nedeniyle kurşunlara hedef olmuştu. İkinci basın şehidi Ahmet Samim Bey, Örfi İdare Harp Divanı'nın gizli işkence usullerine ait belgeleri yayımlamış, Soma-Bandırma demiryolu imtiyazının verilmesiyle ilgili perde arkası bilgilerini gündeme getirmişti. Üçüncü basın şehidi Zeki Bey, Krom madeni imtiyazlarının verilmesi, devlet borçlanmalarındaki aksaklıklar, Osmanlı Bankası'na rakip olarak kurulan Türkiye Milli Bankası'na dönemin maliye bakanının ortak olması gibi konuları belgeleriyle duyurduğu için iktidar tarafından düşman ilan edilmişti.
Gazetecilere yönelik baskı, tehdit, yıldırma ve şiddet Cumhuriyet döneminde de devam etti. Öncelikle askeri müdahalelerin yaşandığı dönemlerde basın çalışanları demokrasiyi askıya alan güçlerin hedefi oldu. 1909-1988 arasındaki 79 yılda 25 gazeteci öldürülürken 1990'ların ilk yarısında Güneydoğu'da şiddetlenen çatışma ortamınının da etkisiyle 27 gazeteci uğradığı saldırı sonucunda hayatını kaybetti. 1989 - 2000 arasında öldürülen gazeteci sayısı 37'ye ulaştı.[2]
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, 1996'da konuyu kamuoyunun gündemine getirmek amacıyla Gazeteci Hasan Fehmi Bey'in suikasta kurban gittiği 6 Nisan gününü "Basın Şehitleri Günü" ilan etti. 2005'te anma gününün ismi "Öldürülen Gazeteciler Günü" olarak değiştirildi.[3] Her 6 Nisan'da Serbesti gazetesi başyazarı Hasan Fehmi, Çemberlitaş Sultan Mahmut Türbesi'ndeki mezarı başında anılır. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından toplumun haber alma özgürlüğüne ve gazeteci cinayetlerine dikkat çekmeyi amaçlayan etkinlikler gerçekleştirilir.[4]
Öldürülen gazeteciler listesi
| Hasan Fehmi Bey / Serbesti
|
İstanbul 6 Nisan 1909
|
| Ahmet Samim / Sada-yı Millet
|
İstanbul 19 Temmuz 1910
|
| Zeki Bey / Şehrah
|
İstanbul 10 Temmuz 1911
|
| Şair Hüseyin Kami / Alemdar
|
Konya 1912 veya 1914
|
| Silahçı Tahsin / Silah ve Bomba
|
İstanbul 27 temmuz 1914
|
| Krikor Zohrab / Gazeteci, Yazar
|
Urfa 1915
|
| Diran Kelegyan / Sabah Gazetesi Baş Yazarı
|
Çorum 13 Ağustos 1915
|
| Hasan Tahsin (Osman Nevres) / Hukuk-u Beşer
|
İzmir 15 Mayıs 1919
|
| İştirakçi Hilmi / iştirak,Medeniyet
|
İstanbul 1922
|
| Ali Kemal / Peyam-ı Sabah
|
İzmit 1922
|
| Hikmet Şevket
|
1930
|
| Sabahattin Ali / Marko Paşa
|
Edirne 1948
|
| Adem Yavuz / Anka Ajansı
|
Kıbrıs 27 Ağustos 1974
|
| Ali İhsan Özgür / Politika
|
İstanbul 21 Kasım 1978
|
| Cengiz Polatkan / Hafta Sonu
|
Ankara 1 Aralık 1978
|
| Abdi İpekçi / Milliyet
|
İstanbul 1 Şubat 1979
|
| İlhan Darendelioğlu / Ortadoğu
|
İstanbul 19 Kasım 1979
|
| İsmail Gerçeksöz / Ortadoğu
|
İstanbul 4 Nisan 1980
|
| Ümit Kaftancıoğlu / TRT
|
İstanbul 11 Nisan 1980
|
| Muzaffer Feyzioğlu / Hizmet
|
Trabzon 15 Nisan 1980
|
| Recai Ünal / Demokrat
|
İstanbul 22 Temmuz 1980
|
| Mevlüt Işık / Türkiye
|
Ankara 1 Haziran 1988
|
| Seracettin Müftüoğlu / Hürriyet
|
Nusaybin 29 Haziran 1989
|
| Sami Başaran / Gazete
|
İstanbul 7 Kasım 1989
|
| Kamil Başaran / Gazete
|
İstanbul 7 Kasım 1989
|
| Çetin Emeç / Hürriyet
|
İstanbul 7 Mart 1990
|
| Turan Dursun / İkibine Doğru ve
Yüzyıl Dergileri
|
İstanbul 4 Eylül 1990
|
| Gündüz Etil
|
1991
|
| Mehmet Sait Erten / Azadi
|
Denk Diyarbakır 1992
|
| Halit Güngen / İkibine Doğru
|
Diyarbakır 18 Şubat1992
|
| Cengiz Altun / Yeni Ülke
|
Batman 25 Şubat 1992
|
| İzzet Kezer / Sabah
|
Cizre 23 Mart 1992
|
| Bülent Ülkü / Körfeze Bakış
|
Bursa 1 Nisan 1992
|
| Mecit Akgün / Yeni Ülke
|
Nusaybin 2 Haziran 1992
|
| Hafız Akdemir / Özgür Gündem
|
Diyarbakır 8 haziran 1992
|
| Çetin Ababay / Özgür Halk
|
Batman 29 Temmuz 1992
|
| Yahya Orhan / Özgür Gündem
|
Ceylanpınar 9 Ağustos 1992
|
| Hüseyin Deniz / Özgür Gündem
|
Ceylanpınar 9 Ağustos 1992
|
| Musa Anter / Özgür Gündem
|
Diyarbakır 20 Eylül 1992
|
| Yaşar Aktay / Serbest
|
Hani 9 Kasım 1992
|
| Hatip Kapçak / Serbest
|
Mazıdağı 18 Kasım 1992
|
| Namık Tarancı / Gerçek
|
Diyarbakır 20 Kasım 1992
|
| Uğur Mumcu / Cumhuriyet
|
Ankara 24 Ocak 1993
|
| Kemal Kılıç / Yeni Ülke
|
Şanlıurfa 18 şubat 1993
|
| Mehmet İhsan Karakuş
|
Silvan 13 Mart 1993
|
| Ercan Gürel / HHA
|
20 Mayıs 1993
|
| İhsan Uygur / Sabah
|
İstanbul 6 Temmuz 1993
|
| Rıza Güneşer / Halkın Gücü
|
14 Temmuz 1993
|
| Ferhat Tepe / Özgür Gündem
|
Bitlis 28 Temmuz 1993
|
| Muzaffer Akkuş / Milliyet
|
20 Eylül 1993
|
| Nazım Babaoğlu / Gündem
|
12 Mart 1994
|
| Erol Akgün / Devrimci Çözüm
|
1994
|
| Seyfettin Tepe / Yeni politika
|
28 Ağustos 1995
|
| Metin Göktepe / Evrensel
|
İstanbul 8 Ocak 1996
|
| Kutlu Adalı / Yeni Düzen
|
Kıbrıs 8 Temmuz 1996
|
| Selahattin Turgay Daloğlu
|
İstanbul 9 Eylül 1996
|
| Reşat Aydın / AA, TRT
|
20 Haziran 1997
|
| Ayşe Sağlam Derince
|
3 Eylül 1997
|
| Abdullah Doğan / Candan Fm
|
Konya 13 Temmuz 1997
|
| Ünal Mesutoğlu / TRT İzmir
|
8 Kasım 1997
|
| Mehmet Topaloğlu / Kurtuluş
|
Adana 1998
|
| Ahmet Taner Kışlalı / Cumhuriyet
|
Ankara 21 Ekim 1999
|
| Hrant Dink / Agos
|
İstanbul 19 Ocak 2007
|
| İsmail Cihan Hayırsevener
|
Bandırma 19 Aralık 2009
|
| Nuh Köklü
|
İstanbul 17 Şubat 2015
|
| Mustafa Cambaz
|
İstanbul 15 Temmuz 2016
|
| Güngör Arslan/Ses Kocaeli Gazetesi
|
Kocaeli 19 Şubat 2022
|
Kaynakça
