Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu veya Zapatistalar (Ejército Zapatista de Liberación Nacional, EZLN) Meksika'nın en yoksul eyaletlerinden Chiapas'ta yerleşik anarşist bir devrimci gruptur.
Adını Meksika Devrimi'nin (1910-1920) lideri olan Emiliano Zapata'dan alır. Kendilerini Zapata'nın ideolojik mirasçıları ve emperyalizme karşı beş yüz yıldır süren yerli direnişin vârisleri olarak görürler.
Yaşadıkları toprakları hükûmetten bağımsız ve kendi özerk bölgeleri olarak görürler. "Topraklar halkındır" şiarındadırlar ve "Halk emreder hükûmet uygular" derler. En önemli sloganları "Artık Yeter" manasındaki Ya Basta! (Enough is Enough) ve "Adalet! Özgürlük! Demokrasi!"dir. Kendilerine destek bulabilmek için interneti, uydu teknolojilerini kullanmaktadırlar.
Zapatistalar, küreselleşmenin ve neoliberalizmin köylerde yaşayan yerli halkları kötü bir şekilde etkilediğini ve onları açlığa ittiğini düşündüğünden küreselleşme ve neoliberalizm karşıtıdır. 1982 yılında içlerinde Subcomandante Marcos'un da bulunduğu bir grup Maoist gerilla tarafından temelleri atılmıştır. On seneyi aşkın bir hazırlık süreci ve örgütlenmeden sonra 1 Ocak 1994'te NAFTA'nın uygulanmaya başladığı gün silahlı ayaklanma başlatmışlar ve San Cristobal de Las Casas'ın birçok belediyesini işgal etmişlerdir.
Örgütün sosyal yapısı genelde yerlilerden oluşmakla birlikte diğer şehirlerde destekçileri ve uluslararası destek ağı vardır.
Zapatista hareketinin görünen yüzü Subcomandante Marcos'tur. Diğer Zapatista komutanlarının aksine Marcos, Maya yerlisi değildir.
Organizasyon
Zapatistalar kendilerini adem-i merkeziyetçi bir örgüt olarak tanımlıyor. Sözde Subcomandante Marcos, grubun tek bir lideri olmadığını iddia etmesine rağmen lideri olarak kabul ediliyor. Siyasi kararlar, topluluk konseylerinde görüşülür ve karara bağlanır. Askeri ve örgütsel meseleler Genel Komutanlığı (Devrimci Yerli Gizli Komitesi - Genel Komuta veya CCRI-CG) oluşturan Zapatista bölge büyükleri tarafından kararlaştırılır.[5]
^Prichard, Alex; Kinna, Ruth; Pinta, Saku; Berry, David Berry (2017). Libertarian Socialism: Politics in Black and Red. PM Press. s. 18. ISBN978-1-62963-402-9. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020. ... in the period since the fall of the Berlin Wall, two events stand out as examples of libertarian socialist experimentation: the Zapatista uprising in Chiapas, Mexico in 1994 ...