Yönlendirilmiş evrim (directed evolution-DE), protein mühendisliğinde kullanılan ve proteinleri veya nükleik asitleri kullanıcı tanımlı bir hedefe yönlendirmek için doğal seçilim sürecini taklit eden bir yöntemdir.[1] Bir genin yinelemeli mutagenez turlarına tabi tutulması (bir varyantlar kütüphanesi oluşturma), seçim (bu varyantları ifade etme ve istenen işleve sahip üyeleri izole etme) ve amplifikasyon (sonraki tur için bir şablon oluşturma) adımlarını içerir. In vivo (canlı organizmalarda) veya in vitro (hücrelerde veya serbest çözelti içinde) gerçekleştirilebilir. Yönlendirilmiş evrim, hem modifiye edilmiş proteinleri rasyonel olarak tasarlamaya bir alternatif olarak protein mühendisliği için hem de kontrollü bir laboratuvar ortamında temel evrim ilkeleri üzerine çalışmalar için kullanılır.
Tarih
Yönlendirilmiş evrimin kökeni 1960'larda[2] "Spiegelman'ın Canavarı" deneyindeki RNA moleküllerinin evrimine dayanır.[3] Kavram, genomunda tek bir genin evrimini destekleyen seçilim baskıları altında bakterilerin evrimi yoluyla protein evrimine genişletildi.[4]
1980'lerde erken faj görüntüleme teknikleri, mutasyonların hedeflenmesine ve tek bir proteine seçilim yapılmasına izin verdi.[5] Bu, güçlendirilmiş bağlanma proteinlerinin seçilimini mümkün kıldı, ancak henüz enzimlerin[6] Enzimleri evrimleştirme yöntemleri 1990'larda geliştirildi ve tekniği daha geniş bir bilimsel kitleye taşıdı.[7] Alan, gen varyantları kitaplıkları yapmak ve bunların aktivitelerini taramak için yeni yöntemlerle hızla genişledi.[2][8] Yönlendirilmiş evrim yöntemlerinin geliştirilmesi, 2018'de Nobel Kimya Ödülü'nün enzimlerin evrimi için Frances Arnold'a ve faj gösterimi için George Smith ve Gregory Winter'a verilmesiyle onurlandırıldı.[9]
^Chen (1991). "Enzyme Engineering for Nonaqueous Solvents: Random Mutagenesis to Enhance Activity of Subtilisin E in Polar Organic Media". Bio/Technology (İngilizce). 9 (11): 1073-1077. doi:10.1038/nbt1191-1073. ISSN0733-222X. PMID1367624.
^Kim (27 Kasım 2008). "Directed Evolution: A Historical Exploration into an Evolutionary Experimental System of Nanobiotechnology, 1965–2006". Minerva (İngilizce). 46 (4): 463-484. doi:10.1007/s11024-008-9108-9. ISSN0026-4695.