Vladimir Aleksandroviç Kryuçkov (29 Şubat 1924, Volgograd, SSCB – 23 Kasım 2007, Moskova, Rusya Federasyonu), Sovyet devlet adamı. Sovyetler Birliği İstihbarat ve Devlet Güvenlik Komitesi KGB'nin 1988-1991 yıllarında görev yapmış başkanı. Politbüro üyesi.
Biyografi
Vladimir, 29 Şubat 1924'te Volgograd'da bir işçi ailesinde dünyaya geldi. 1943 yılında Komünist Parti'ye ve Leninist Genç Komünistler Birliği'ne üye oldu.[1] 1944 yılında Stalingrad Komsomol Teşkilatı'nın birinci sekreteri seçildi. 1945-1946'da Saratov Hukuk Enstitüsü'nde eğitim gördü.
1947-1950 yılları arasında Stalingrad Savcılığı Soruşturma Bürosu'nda görev yaptı. 1949 yılında Moskova Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden avukat olarak mezun oldu.
1954 yılında SSCB Dışişleri Bakanlığı Diplomat Akademisi'nden mezun oldu ve Dışişleri Bakanlığı Avrupa Departmanı'nda görevlendirildi.[2] 1955-1959 yıllarında Macaristan Halk Cumhuriyeti'ndeki Sovyet Büyükelçiliği'nde üçüncü sekreter olarak görev yaptı.
1959-1963 yılları arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi'ne bağlı Sosyalist ve Komünist ülkeler İşçi Partileriyle İlişkiler Komitesi'nin Macaristan ve Romanya bölge sorumlusu oldu. 1965-1967 arasında SBKP Merkez Komitesi'nde Yuri Andropov'un yardımcı sekreteri olarak görev yaptı.
18 Mayıs 1967'de Yuri Andropov'un KGB Başkanlığına atanmasının hemen ardından onun asistanı olarak görevlendirildi. 1971 yılına kadar Merkezi Haber Alma ve Güvenlik Teşkilatı KGB'de Andropov'un sekreteri olarak görev yaptı. 1971'de Yuri Andropov'un başyardımcısı oldu ve 1978'e kadar KGB Başkan Yardımcılığı görevi yaptı. Bu görevi sırasında 1974'te KGB Yabancı İstihbarat Daire Başkanlığına atandı ve 1988'e kadar da bu görevini sürdürdü. Politbüro'da tartışma konusu olan Afganistan meselesinde Babrak Karmal hükûmetinin desteklenmesini savunanlardan biri oldu.
Mihail Gorbaçov'un iktidara gelmesinin ardından 1 Ekim 1988'de KGB Başkanı olarak atandı. 20 Eylül 1989'da da SBKP Politbüro (Merkez Komite) üyesi oldu. 1 Mart 1991'de SSCB Bakanlar Kurulu üzerinde yeni düzenlemeler yapıldı ve KGB başkanlığı da hükûmete bağlı bir bakanlık haline getirildi. Bu düzenlemedeki amaç hükûmetin istihbarat servisi üzerindeki denetimini güçlendirmekti. Düzenlemeyle Kryuçkov da SSCB İstihbarat ve Güvenlik Bakanlığına getirildi ve SSCB Güvenlik Konseyi üyesi oldu.
18-21 Ağustos 1991 tarihlerinde olağanüstü toplanan SSCB Devlet Acil Güvenlik Komitesi'ne başkanlık yaptı. 19 Ağustos 1991'de Moskova'da askerî müdahale girişimine öncülük etti. Ancak Boris Yeltsin'in halkın bir kısmını sokağa dökmesi üzerine kendi deyimiyle "Rus'u Rus'a kırdırmamak" amacıyla ve iç savaşın çıkmasını önlemek için darbecilere geri çekilme emri verdi. 22 Ağustos'ta Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Ceza Kanunu'nun 64. maddesi uyarınca vatana ihanet suçlamasıyla tutuklandı. İlk sorgulamasında Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'u devirmek gibi bir niyeti olmadığını, birliğin güvenliğini sağlamak istediğini belirtti. Ancak bu darbe girişimi 17 Mart 1991'de yapılan Sovyetler Birliği Referandumu sonuçlarına göre 20 Ağustos 1991'de imzalanması planlanan yenilenmiş birlik anlaşmasının iptal edilmesine sebep oldu.
29 Ağustos 1991'de KGB başkanlığına SSCB Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov tarafından Vadim Bakatin getirildi. Ancak 6 Kasım 1991'de Boris Yeltsin'in emriyle Vadim Bakatin tarafından KGB feshedildi.
1991'den ölümüne kadar siyasi faaliyetleri
3 Temmuz 1992'de cezaevinde Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin'e yönelik bir bildiri yayınlayarak SSCB'nin dağılmasından dolayı ona yönelik suçlamalarda bulundu. Ocak 1993'te diğer askerî müdahale üyeleri ile birlikte kefaletle serbest bırakıldı. Şubat 1994'te de Federal Meclis Duma üyeleri tarafından hakkındaki suçlamalar kaldırılarak affedildi.
Serbest bırakıldıktan sonra 1 Mayıs 1993'teki isyan gösterilerine katıldı. Rusya'da yeniden sosyalizmin tesisi ve Sovyetlerin inşası için mücadelelerde bulundu.
23 Kasım 2007'de Moskova'da kalp krizinden hayatını kaybetti. Rusya Federasyonu Güvenlik Servisi FSB'nin yayınladığı mesajda "Başkan Kryuçkov anavatanına ve halkına özveri ile hizmet etmiş başarılı ve profesyonel bir yöneticiydi" denildi. FSB'nin üst düzey yöneticilerinin katıldığı bir devlet töreniyle naaşı Moskova'da Troekurovskoe Mezarlığı'na defnedildi.
Kaynakça
.jpg)
