Türkiye İmar Bankası

Türkiye İmar Bankası

Slogan	İşte fırsat (1992) Çok kazandıran banka (1996)
Tür	Mevduat bankası
Kuruluş	22 Mart 1988
Feshedilme	8 Haziran 2005
Web sitesi	imarbankasi.com.tr (Çevrimdışı)

Türkiye İmar Bankası Türk Anonim Şirketi (veya İmarbank), Uzan ailesi üyelerinin Türkiye'de 1988-2003 yılları arasında etkinlikte bulunmuş bankası.

Banka, 22 Nisan 1988^[1] tarihinde 1.000.000 Türk lirası sermaye ile kuruldu. 90'lı yıllarda yıllık %13 gibi yüksek faiz oranları nedeniyle tartışmalara yol açsa da birçok Türk vatandaşı bankayla çalışmıştır. 1975'te Doğuş Grubu kurucusu Ayhan Şahenk ve Ekim 1984'te Uzan Grubu kurucusu Kemal Uzan tarafından satın alınmıştır.

El Konulması

90'lı yıllarda etkili olan ancak 1999 ve 2001 Türkiye ekonomik krizlerinden sonra sorun oluşturan off-shore sistemiyle yüksek kazanç sağlaycakken oluşan iç açık nedeniyle, bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin kaldırılmasına gerekçe oluşturan Bankacılık Kanunu'nun 14. maddesinin 3. fıkrası gereğince, istenen tedbirlerin kısmen ya da tamamen alınmadığı ve yükümlülüklerin vadesinde yerine getirilmediği nedeniyle 3 Temmuz 2003 tarihinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredilerek etkinliğine son verildi.^[2] İmar Bankası'na BBDK tarafından el konulduğunda bankanın 169 şubesi bulunmaktaydı.^[3] Kapatılan İmar Bankası'nın muhabir bankası İmar Bank Off Shore, off-shore hesabı bulunan mudilerinin başvurması için onlara yönelik bir duyuru yayımladı ve belirli bir adres verdi. Duyuruda, İmar Bank Off Shore'un Türkiye'deki muhabir bankası konumundaki İmar Bankası T. A.Ş'nin bankacılık faaliyetlerine son verildiği, buna karşılık İmar Bank Off Shore'un faaliyetlerine ve hizmetlerine aynen devam ettiği vurgulandı. Muhabir banka konumundaki İmar Bankası T. A.Ş.'nin faaliyetlerinin sona ermesi nedeniyle İmar Bank Off Shore mudilerinin 21 Temmuz 2003 tarihinden itibaren banka ile ilgili olarak Tavşanoğlu Hukuk Bürosu'na başvurmaları istendi.

2003 yılında BDDK tarafından İmar Bankası’ndaki kayıt dışı mevduat soygununun bankada sadece birkaç kişinin kullanım yetkisi bulunan GMO4 programı kullanılarak ters kayıtlar verilmesi yoluyla gerçekleştirildiği açıklanmıştır. BDDK’nın uyarısına rağmen bankanın, sadece 12 Haziran 2003’ten sonra 616 trilyon lira, 17.5 milyon dolar ve 9.4 milyon euroluk mevduatı off-shore’dan tasarruf mevduatına dönüştürdüğü, açığa devlet tahvili ve hazine bonosu satışıyla topladığı paranın ise 728.4 trilyon lira olduğu bildirilmiştir. Gizlenen mevduat nedeniyle sadece 2003'ün ilk beş ayında kaçırılan verginin 125 trilyon lira olduğu belirlenmiştir.^[4]

Bankaya el konulmasının ardından BDDK tarafından bankanın yönetim kurulu başkanlığına 16 Şubat 2003 tarihinden 3 Temmuz 2003'e kadar yönetim kurulu üyesi olarak görev yapmış Zeki Cumhur Doğan atanmıştır. Bankanın batışı, 2003 yılında dönemin parasıyla ülke ekonomisine 9 katrilyon Türk lirası (1 Ocak 2009'da tedavüle giren para birimine göre 9 Milyar TL) iç zarar oluşturmuştur.

Halk arasında İmarzede olarak anılan banka mudilerine bir yıl sonra devlet tarafından ödeme yapılmaya başlandı. TMSF’den yapılan açıklamada, İmar Bankası’ndan karşılıksız hazine bonosu alıp, TMSF’ye başvuruda bulanan toplam 22 bin 145 adet hak sahibine bugüne kadar 25 etap halinde toplam 914.174.801,20 TL’lik ödeme yapıldığı bildirildi. Açıklamaya göre 22 Şubat 2010 Pazartesi günü 32 adet hak sahibine Ziraat Bankası tarafından 26. etap ödemesi olarak 2.127.334,94 TL tutarında ödeme yapılacak.^[5]

İmar Bankası Davası

Bankayı zarara uğrattıkları gerekçesiyle 3'ü gıyabi (Kemal, Yavuz ve Hakan Uzan), 12'si normal tutuklu olmak üzere 25 sanıklı, İmar Bankası Davası açıldı. İmar Bankası'nın kaynaklarını zimmetine geçirdiği iddiasıyla yargılanan Cem Uzan, 1994'ten itibaren bankadan ayrıldığını belirterek, O tarihten sonra benim durumum bankada hesabı bulunan herhangi bir kişi konumundadır. Yani kredi kartı borcum ve vergi borcum da kişisel hesaplarımdan ödenmiştir biçiminde bir savunma yapmıştır.

Dava sonucunda mahkeme, Bankanın belge ve kayıtlarını denetime ibraz etmemek ve denetime engel olmak suçlarından sanıklar Bahattin Uzan, Tacettin Pak, Hilmi Başaran ve Mustafa Akar'ın banka tüzel kişiliği içerisindeki konumları, meydana gelen neticenin ağırlığı ve sanıklardaki suç kastının yoğunluğu göz önüne alınarak 1 yıl 8 ay hapis ve 1666 YTL adli para cezası ile cezalandırılmasına; Gürol Demirkol, Birol Çilingir, Yaşar Avni Gürol, Erol Hürbaş, Çiğdem Karakoç ve Nuray Özel'in ise 1 yıl 3 ay hapis ve 1250 YTL adli para cezası ile cezalandırılmalarına karar vermiştir.^[6] 26 Şubat 2013 tarihinde zaman aşımı nedeniyle düştü.^[7]

Reklamları

Bankalar Birliği'nin o dönemki mevduata verilen faizin reklamını yapmama kararından dolayı diğer bankalar, Uzan Holding'in kanalları Star TV ve Kral TV'ye reklam vermezken diğer basın organları da İmar Bankası reklamı almıyorlardı. Bu nedenle bankanın reklamları 90'lı yıllarda sadece bu iki kanalda yayınlanmıştır.

Dolara, marka yüksek faiz veren banka

Bankanın 1996-1998 yılları arasında yayınlanmış ve en çok hatırlanan reklamında beyaz ceket ve siyah mini etekli bir bayan bazı veriler açıklarken, arka planda beyaz bir at koşmuştur.^[8] Halkın o dönemki bakış açısından görüldüğü üzere banka, sabit çizgili reklam tipleriyle, insanların kafasında konseptini konumlandırmakta başarılı olmuştur. İnsanlara film gibi reklamlar sunan diğer bankaların insanların kafasında yarattığı imaj geçici ve değişken iken; İmar Bankası, elinde dövizi olan ve ne yapacağını bilmeyen vatandaşın aklına gelen ilk banka olmuştur. Daha sonraları benzer bir reklam da Metin Serezli'nin seslendirmesiyle hazırlanmıştı.

İkimiz de kazanabiliriz

Bankanın 90'lardaki bir diğer reklamında ise bilardo oynayan iki adamın konuşmasından bir cümle olan İkimiz de kazanabiliriz, bir dönemin önemli cümlelerinden olmuştur. Adam bu cümleyi her ne kadar Paramızı İmar Bankası'na yatıralım, yüksek faiz alalım anlamında sarf ettiyse de o dönem Star TV'de yayınlanan Olacak O Kadar programında Levent Kırca tarafından Masa parasını ödemeden sıvışalım olarak algılanıp hicvedilmiştir.

Macit beni otomobillendir

Özel televizyonculuğun ilk döneminde TRT baskısından kurtulmanın verdiği rehavetle Star TV tarafından cinsellik her fırsatta sunulmaya başlanmıştı. 1992 yazında yayınlanan^[9] ve Türk televizyonlarına erotizmden ziyade ciddi ciddi renkli ve Türkçe bir önsevişme getiren bu reklam, dönemin en akılda kalıcı sahnelerinden birini ve ağızlara dolanan "Macit beni otomobillendir" sloganını içermişti. Macit seslendirmesi Erhan Yazıcıoğlu'na aitti; ayrıca at araba tarafından, avrat banyodan yeni çıkmış Ceren tarafından, silah da ticaret konusu olan Amerikan doları ve bugün aramızda olmayan Alman markı tarafından canlandırılmıştı. Reklamdaki şaşırtıcı iki olay "Macit beni otomobillendir" diyen bacakların sahibinin bir erkek olması ve BMW'nin direksiyonundaki gözlüğün sırrının çözülememiş olmasıdır. Reklamın yayında olduğu dönemde bir grup feminist İmar Bankası Alsancak Şubesi'nin önünde eylem yapmıştı ve üzerlerinde bornoz vardı. Bu reklam da Olacak O Kadar'ın bir skecinde "Macit beni eşeklendiiiir" diye tiye alınmıştı.

Kaynakça

1. Şafak, Yeni (22 Mart 2018). "Türkiye İmar Bankası kuruldu - İnfografikler". Yeni Şafak. 22 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2021. 
2. [1]^{[ölü/kırık bağlantı]}, BDDK İmar Bankası'nı kapattı, 4 Temmuz 2003, hurriyet.com
3. https://finanstaksi.com/imar-bankasina-ne-oldu-imar-bankasi-nasil-batti-imar-bankasi-hakkinda-bilgi/^{[ölü/kırık bağlantı]}
4. [2] 27 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BDDK: İmar Bankası ters kayıtlarla boşaltıldı, 18 Ekim 2003, ntvmsnbc.com
5. [3] 23 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., TMSF'den İmar Bankası ödemesi, 19 Şubat 2010, haber7.com
6. [4]^{[ölü/kırık bağlantı]}, İmar Bankası davası karara bağlandı, 14 Mart 2008, edehaber.com
7. "Arşivlenmiş kopya". 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2013. 
8. [5] 17 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sözü edilen reklam
9. [6] 2 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sözü edilen reklam