Bu maddenin mevcut adı tartışmalıdır. Türkiye'deki mülteci karşıtlığı alternatif başlık olabilir. Lütfen tartışma sayfasındaki ilgili başlık(lar)a bakınız.
Bu maddede yer alan bilgiler belli bir bölgenin bakış açısından ele alınmıştır ve içeriğinin fazla yerel olduğu düşünülmektedir. Maddenin evrenselleştirilmesi ve uygun hâle getirilmesi için lütfen tartışmaya katılınız.
Türkiye'deki Suriyeli karşıtlığı, 2011'de başlayan Suriye İç Savaşı ile Türkiye'ye gelen Suriyelilerin, mülteci kamplarında kalırken sonrasında gelen düzensiz göçlerle şehirlere yayılmasına karşı oluşan yaygın toplumsal tepkidir.
Araştırmacı Şenay Özden'e göre, Türkiye'de Suriyelilerin aleyhinde davranış ve söylemler mültecilerin Türkiye'de kalıcı olduklarının düşünülmesi ile artmıştır.[1] Türkiye'de yaşayan Suriyelilerin %92'si ayrımcılığa maruz kaldığını ifade etmektedir.[2] Her ne kadar Suriyeliler Türk toplumuna entegre olmak istese de iki milletin kültürleri tamamen farklı olduğu için bu olay çok zor görünüyor. Bu tüm toplumlar için geçerlidir.[3]
24 Temmuz 2019 itibarıyla, Change.org'da Suriyelilere karşıtlık içeren 73 kampanya başlatılmıştır. Bu kampanyalar toplamda 1.385.122.043 kez imzalanmıştır.[4]Uluslararası Göç Örgütü'nün 636 kişiyle yaptığı araştırmada katılımcıların yarısına yakınının Suriyelileri "daha az yetenekli bir ırk" olarak gördüğü tespit edilmiştir. Ayrıca katılımcıların üçte biri Suriyeli mültecilerin savaş mağduru olmadığına inandığını dile getirmiştir. Katılımcıların yarısından fazlası Suriyelilerle her gün karşılaştığını belirtse de, sadece %22'si Suriyelilerle herhangi bir iletişim kurduğunu açıklamıştır.[5]
2021 yılında Aksoy Araştırma'nın yaptığı araştırmada, ankete katılanların %58.9'u Suriyelilerin yan dairelerine yerleşmesinden rahatsız olacağını belirtti. Aynı araştırmada katılımcıların %46.9'u çocuklarının Suriyeli bir çocukla sıra arkadaşı olmasını istemediğini söyledi. Araştırmada yapılan bir diğer ankette katılımcıların %67.9'u çocuklarının Suriyeli biriyle evlenmesinden rahatsız olacağını ifade etti. Fabrikalarda ucuz Suriyeli işçi çalıştırılmasına karşı olanların oranı %64.1, evlerinde tadilat, temizlik gibi işlerde Suriyeli çalıştırılmasına karşı olanların oranı ise %56.9 olarak bulundu.[6]
Bazıları tarafından Türkiye'nin içinde bulunduğu ekonomik sorunlar ve işsizlik Suriyeli mülteciler ile bağdaştırılmaktadır.[7] Bu sorunların Suriyelilere karşı olan olumsuz bakış açısını güçlendirdiği ve göçmen karşıtlığını daha çok tetiklediği belirtilmektedir. Yapılan araştırmalar, halkın özellikle de ekonomik olarak zayıf olan kesiminin ekonomik sorunların baş sorumlusu olarak Suriyeli mültecileri gördüğünü ortaya koymaktadır.[8][9] Suriyeli karşıtlığının en yoğun olarak ekonomik durumu zayıf olan bu kesimler tarafından yapıldığını belirten raporlar bunun en temel nedeni olarak ucuz iş gücü gerektiren sektörlerde çoğunlukla Suriyeli mültecilerin çalışmasını neden olarak göstermektedir.[8][10][11]
Yapılan araştırmalara göre Suriyelilerin ucuz iş gücü gerektiren işlerde çalışması yerel halka verilen maaşların düşmesine neden olmakta, bu da Suriyelilere karşı gerçekleştirilen saldırgan tutumları tırmanışa geçirmektedir. Bu sebeplerden ötürü Suriyelilere karşı gerçekleştirilen şiddet girişimleri ile kayıt dışı çalışan Suriyeliler arasında korelasyon kurulmaktadır.[7][8][12] Suriyeli karşıtlığı seçim dönemlerinde artışa geçmektedir. Özellikle Arap ülkelerinde yayın yapan basın ve yayın kuruluşları, siyasi partilerin bir oy aracı olarak Suriyeliler üzerinden siyaset yapmasını Suriyelilerin maruz kaldığı saldırılar ile doğrudan ilişkilendiren haberler yapmaktadır.[13]
İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi Başkanı Metin Çorabatır'a göre, Suriyelilere karşı olan bu önyargının ve aleyhtar tavırların sebebi sosyal medya üzerinden yapılan yanlış bilgilendirmelerdir. Çorbatır bunların yanı sıra sivil toplum örgütleri ve araştırmacılar da medya tarafından verilen haberlerde Suriyeliler için kullanılan dil ve üslubun Suriyelilere karşı gerçekleştirilen saldırı ve düşmanca davranışları tetiklediğini ifade etmekte, Suriyeli karşıtı sosyal medya paylaşımlarını suçlamaktadır.[14][15] Devlet tarafından Suriyelilere karşı yapılan yardımların da yeteri kadar şeffaf olmaması toplum içerisindeki nefret söylemlerini artırmaktadır.[16] Ayrıca devlet, Suriyelilere toplamda 40 milyar dolar harcadığını açıklamıştır.[17]
Bunlara paralel olarak, 2021 yılında Gaziantep'te yapılan bir araştırmaya göre Suriyeliler arasındaki en büyük kaygının ayrımcılık ve ekonomik problemler olduğu tespit edilmiştir.[18] Benzer şekilde İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi Başkanına göre Türkiye'deki Suriyelilerin hepsi ayrımcı söylemlere ve eylemlere maruz kalmaktadır.[14]
Öğretmenler, Suriyeli öğrencilerin bir bölümünün sürekli dışlanmışlık ve ezilmişlik psikolojisi içinde olduğunu, buna bağlı olarak kuralsızlıkta sınırları aşan davranışlar gözlemlendiğini belirtmektedir. Suriyelilerin bulunduğu okullarda çalışan ve tükenmişlik sendromu yaşayan öğretmenler, okuldaki şiddetin arttığını belirtmektedir.[19]
Sorunun çözümü için atılan adımlar
Hükûmet, Suriyeli sığınmacılar dahil hiçbir sığınmacının ülkeden gönderilmeyeceğini açıklayarak halktan tepki toplamıştır.[20] Bu olayların ardından Türkiye'de bulunan sığınmacı problemini genel olarak ele alan Zafer Partisi kurulmuştur. Partinin amacı Türkiye'de bulunduğu iddia edilen 13 milyon sığınmacının bir sene içerisinde kendi ülkelerine gönderilmesidir.[21]
Ayrıca Türkiye'deki diğer muhalif partiler de sığınmacı sorunu olduğunu kabul ederek çözüm için her yolu deneyeceklerini açıklamışlardır.[22]
Mevcut Suriye Başkanı Esad, Türkiye'de dahil farklı ülkelerde bulunan tüm vatandaşlarını "Kendisini aldatan ve vatanın düşüşüne ve devletin çöküşüne dair bahse giren herkese, vatanın bağrına geri dönme çağrımı yineliyorum" diyerek geri çağırdı.[23] Fakat Türkiye'deki sığınmacılar bu talebi ülkelerinin güvenli olmadığını söyleyerek kabul etmedi.[24]
Suriyeli mültecilerin "ülkemiz hâlâ güvende değil" diyerek gitmeyi reddettiği bölgelerde ise kutlamalar yapılmakta ve savaş görülmemektedir.[25] Bazı kesimler Suriyelilerin güvenli bölgelere yerleştirilmesini mantıklı buluyor ve gönderilmelerini savunuyor.
34 Türk askerinin öldüğü 2020 İdlib Saldırısı sonucu Türkiye Avrupa'ya karşı tüm sınırlarını açmıştır. Kısa saatler içinde geçmişte Türkiye'den gitmek istemediğini belirten yüz binlerce Suriyeli sınır kapılarına dayanmış ve izdiham ortaya çıkmıştır.[26] Sonuç olarak Avrupa (özellikle sınır komşuları Yunanistan ve Bulgaristan) mültecileri döverek geri göndermiştir.[27]
Olaylar
Altındağ'da Suriyelilere ait tahrip edilmiş bir dükkân.
Antalya'ya bağlı Gazipaşa ilçesinde, belediye meclisi Gazipaşa'daki plajlara Suriyelilerin girişini yasaklama kararı almıştır. Oylamada çekimser bir tutum sergileyen CHP'li belediye başkanı Mehmet Ali Yılmaz, "Şahsen ben vatandaşlığına, etnik kökenine veya mezhebine bakarak ayrım yapmak taraftarı değilim; doğru olmadığını düşünüyorum. İnsanların da rahatsız edilmesine göz yumulmaması lazım. Kim rahatsız ederse etsin zabıtamız gerekeni yapacaktır" şeklinde bir açıklama yapmıştır. AKP ve MHP'li vekillerin ret oyu vermediği oylama, CHP ve İYİ partili vekillerin oylarıyla kabul edilmiştir.[28] Sonrasında belediye meclisi başkanı kararı yasaları uymadığı gerekçesiyle meclise iade etmiştir. Yeniden yapılan oylamada CHP'li vekillerin görüşlerini değiştirmesiyle karar reddedilmiştir.[29]
Sosyal medyadaki bir iddiaya göre, İzmit'te açılan bir restoranda Türklere 1 liraya satılan poğaça, Suriyelilere 5 liraya satılmaktadır.[30]
Twitter'da #SuriyelilerSuriyeye adıyla tepkiler oluşmuş, birçok siyasetçi seçim vaadi olarak mülteci sorununu çözeceğini belirtmiştir.
13 Ağustos 2021’de Beşiktaş-Çaykur Rizespor futbol maçında Beşiktaşlı taraftarlar “Ülkemde mülteci istemiyorum” tezahüratında bulunulmuştur.[32]
Emirhan Yalçın adında bir gencin Ankara, Altındağ'da Suriyeliler tarafından bıçaklanarak öldürülmesi sonucu halk, Suriyelilere karşı tepki gösterdi.[33]
^abSoner Cagaptay. "Growing Anti-Syrian Sentiment in Turkey". Refugees are being blamed for the country’s economic and social troubles, resulting in online hate speech, vigilante violence, and further pressure on the government to change the status quo in north Syria. (İngilizce). The Washington Institute. 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021.
^abcOsman Bahadır Dinçer, Vittoria Federici, Elizabeth Ferris, Sema Karaca, Kemal Kirişci ve Elif Özmenek Çarmıklı (Kasım 2013). "SURİYELİ MÜLTECİLER KRİZİ VE TÜRKİYE SONU GELMEYEN MİSAFİRLİK"(PDF). ULUSLARARASI STRATEJİK ARAŞTIRMALAR KURUMU & BROOKINGS ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI STRATEJİK ARAŞTIRMALAR KURUMU & BROOKINGS ENSTİTÜSÜ. 29 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
^Nöbetleşe Dışlanma Göç ve Sosyal Dışlanma Döngüsü. İletişim Yayınları. Aralık 2020. ss. 180-190. ISBN9789750530999.|erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
^"Türkiye'deki Suriyeliler: Gidenler ve kalanlar ne düşünüyor, onları istemeyenler ne diyor?". Türkiye'de bugün 3 milyon 600 binden fazla Suriyeli yaşıyor. Kamu Denetçiliği Kurumunun açıkladığı "Türkiye'de Suriyeliler" başlıklı özel raporda, bu sayının 10 yıl içinde 4-5 milyonu aşmasının beklendiği belirtildi. BBC News Türkçe. 3 Ocak 2019. 10 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021.
