Sovyet Anayasası 6. maddesi, Sovyetler Birliği'nin 1977 Anayasası uyarınca Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin, Sovyetler Birliği ve Sovyet halkı üzerindeki egemenliğini tarif eden madde. Vladimir Lenin'in teorize ettiği öncü parti ilkesine uygun olarak Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) devletin yönetim organıydı. (Bakınız: Ne Yapmalı?) Bu hüküm antikomünistler başta olmaz üzere Sovyet iktidarına muhalefet eden tüm kesimlere karşı her türlü önlemi almak için kullanıldı. Bu hüküm daha önce 1936 Sovyet Anayasası'nın 126. maddesinde yer almaktaydı.
Mart 1990'da Sovyetler Birliği Devlet Başkanı makamı Genel Sekreterlik makamının yeniden şekillendirilmesiyle en yüksek Sovyet politik makam olarak oluşturuldu.[1] Başkanlığın kurulması döneminde eş zamanlı olarak Halk Vekilleri Kongresi temsilcileri, SBKP'nin toplumunda öncü rolü oynayan parti olduğunu vurgulayarak tek parti yönetimi ile devlet yönetiminde söz sahibi olduğununu belirten Sovyet Anayasası 6. maddesinin kaldırılmasına karar verdi. Bu oylama partinin Sovyetler Birliği ve Sovyet halkı üzerindeki egemenliğini zayıflattı.[2] Yeni tasarıya göre ölüm, istifa ya da görevdeki bir Başkan'ın görevden alınması durumlarında başkanın görevini başkan yardımcısı üstlenecekti, fakat bunun gerçekleşmesinden önce Sovyetler Birliği dağıldı.[3]
Metin
Maddede geçen ifadenin Türkçe çevirisi şu şekildedir;
- "Sovyet toplumunun lider ve yönlendirici gücü ve tüm devlet örgütleri ile kamu kuruluşları arasındaki siyasi sistemin çekirdeği Sovyetler Birliği Komünist Partisi'dir (SBKP). SBKP halk için vardır ve halka hizmet eder.
- Marksizm-Leninizm ile donatılan Komünist Parti, toplumun gelişiminin genel perspektiflerini ve SSCB'nin iç ve dış politikasının seyrini belirler, Sovyet halkının büyük yapıcı çalışmasını yönlendirir ve planlı, sistematik ve teorik bir biçimde komünizmin zaferi için verdikleri mücadeleye destek verir.
- Bütün parti teşkilatları SSCB Anayasası çerçevesinde görev yapar."
Bu madde 14 Mart 1990'da tarihinde Sovyetler Birliği Sovyetleri Kongresi 3. Olağanüstü Kongresi tarafından aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir;[4]
- "Sovyetler Birliği Komünist Partisi, diğer siyasi partiler gibi, emek, gençlik, kitle hareketleri ve diğer kamu örgütleri temsilcilerinin Halk Vekilleri Konseyleri vasıtasıyla seçilir ve Sovyet devletinin politika üretimine, devlet ve kamusal meselelerin yönetimine katılır."
Kaynakça
