Satrancın tarihi

İran'da 12. yüzyıl İslam tarzı satranç. New York Metropolitan Sanat Müzesi .

Lewis Adası'ndan (dört kral) 12. yüzyılda satranç figürleri

Libro de los juegos'tan bir yaprak, Castile Alfonso X, c. 1283

Satrancın tarihi neredeyse 1500 yıl öncesine dayanmaktadır. Oyun M.S. 6. yüzyılda kuzey Hindistan'da ortaya çıktı ve İran'a yayıldı. Araplar İran'ı fethettiğinde, satranç İslam dünyası tarafından ele geçirildi ve daha sonra İspanya fetihleri yoluyla Güney Avrupa'ya yayıldı.^[1][2] Ancak erken Rusya'ya, oyun doğrudan müslüman bölgelerden güneye doğru geldi.^[3]

Avrupa'da, taşların hamleleri 15. yüzyılda değişti. Modern oyun bu değişikliklerle başlar. 19. yüzyılın ikinci yarısında modern turnuva oyunu başladı. Satranç saatleri ilk olarak 1883'te kullanıldı ve ilk dünya satranç şampiyonası 1886'da yapıldı. 20. yüzyılda Dünya Satranç Federasyonunun (FIDE) kurulumasıyla satranç oyununda ilerleme kaydedildi.^[4] Satranç motorları (satranç oynayan programlar) ve satranç veri tabanları önem kazandı. 21. yüzyılda ise Lichess ve Chess.com gibi platformlar on milyonlarca oyuncuyu ve binlerce büyük ustayı internet üzerinden karşılaştırarak oyunun daha ulaşılabilir olmasını sağlamıştır.^[5]

Oyunun kilometre taşları

• MS 550: Kuzeybatı Hindistan'da satranç bulguları
• MS 600: Farsça bir el yazmasında satranca ilk açık atıf Hindistan'dan İran'a gelen satrancı açıklar.
• MS~700: İlk satranç taşlarının kesin tarihi.
• MS 800: Morolar İspanya ve Sicilya'ya satranç getirdi.
• MS 900: Erken Müslüman satranç ustaları, as-Suli ve al-Lajlaj satranç tekniği üzerine çalışmalar yaptılar.
• MS 1000: Rusya da dahil olmak üzere Avrupa'da satranç yaygın hale geldi.
• MS 1300: Hikâyelerde satranç hakkındaki ilk Avrupa yorumları.
• 1475–1500: Modern oyunun doğuşu: özellikle kraliçe ve fil için yeni hamleler.
• 1495: İlk basılı satranç kitabı.
• 1497: Bugüne kadar ayakta kalan ilk satranç kitabı.
• 1600: İlk profesyonel oyuncu yazarlar.
• 1780'ler: Oynanan oyunların kaydedilmesi.
• 1836: İlk satranç dergisi.
• 1849: İlk ABD satranç turnuvası.
• 1851: İlk uluslararası satranç turnuvası.
• 1866: İlk saatle oynanan oyun.
• 1883: Özel olarak tasarlanmış satranç saatlerini kullanan ilk turnuva.
• 1886: İlk dünya şampiyona maçı kabul edildi.

Kaynakça

1. Murray H.J.R. 1913. The history of chess. Oxford. reprint 0-936317-01-9
2. von der Lasa, T. 1897. Zur Geschichte und Literatur des Schachspiels.
3. Linder I.M. The art of chess pieces. Moscow 1994, p13 et seq "An excursion into history". Moscow: HGS Publishers. ISBN 5-7588-0386-3
4. Eales, Richard. 1983. Chess: the history of a game. Batsford, London.
5. Team (CHESScom), Chess com. "How Many Chess Players Are There In The World?". Chess.com (İngilizce). 15 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2021.