Santa Maria Antiqua (Latince: Ecclesia Sanctae Mariae Antiquae) Roma Forumu'ndaki Palatine Tepesi'nin eteğinde yer alan altıncı yüzyıldan kalma Santa Maria Antiqua kilisesi, Roma'da hayatta kalan en eski Hristiyan anıtlarından biridir. Kilise, birinci yüzyılda Domitianus dönemine tarihlenen bir Roma İmparatorluk binasından uyarlanmıştır. Santa Maria Antiqua, altıncı yüzyıldan sekizinci yüzyılın sonlarına kadar uzanan bir dönemi kapsayan eşsiz bir duvar resimleri koleksiyonu içerir; erken Orta Çağ ve Bizans sanatının gelişimini anlamak açısından son derece önemlidirler. Santa Maria Antiqua, dokuzuncu yüzyılda terk edilmiştir ve ardından bir deprem sırasında gömülmüştür.Kilise 1900 yılında yeniden keşfedilmiş ve restore edilmiştir ancak zamanla büyük kutsal alan Roma Forumu'nun başka yerlerinden gelen eserler için bir depolama alanı haline gelmiştir.[1]
Mimari
6. yüzyıda Roma Forumu yakınlarındaki imparatorluk dönemi yapılarının yeniden düzenlenmesi ile ortaya çıkmıştır. Yapının belirli bölümleri muhtemelen Tiberius'un sarayını oluşturuyordu. Kilise mimarisinin bizans mimarisine özenerek hazırlandığı bilinmektedir, zira batı kiliselerinde görülmeyen pastoforion bulunmaktadır.