Reichstag Yangını

İtfaiye ekipleri yangını söndürmek için mücadele ediyor.

Reichstag Yangını, Hitler'in sebep gösterip ülkede düzeni sağlamak adına 24 Mart 1933'te Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg'un imzasıyla elde ettiği diktatöryal güce kavuşmasından önce Alman parlamentosunun toplandığı Reichstag binasında (Almanca: Reichstagsgebäude) 27 Şubat 1933 akşamı çıkmış olan yangındır. Yangınla ilgili ilk rapor, saat 21:00'den kısa bir süre sonra, bir Berlin itfaiye istasyonuna bir alarm çağrısı geldiğinde geldi.^[1] Polis ve itfaiye ekipleri geldiğinde, Temsilciler Meclisi (alt meclis) alevler içinde kaldı. Polis binanın içinde kapsamlı bir arama yaptı ve orada tutuklanan Van der Lubbe'yi buldu.

1933 yılının Ocak ayında, komünistlerin bir genel grevle tüm ekonomiyi işlemez hale getirerek bir “devrimci durum” yaratacakları ya da ülkede iç savaş çıkacağı konusundaki endişeler o derece derinleşmişti ki, Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg Hitler'i, Katolik Merkez Partisi'yle bir koalisyon kurarak istikrarlı bir hükûmet kuracağı umuduyla şansölye olarak atamıştır.

Reichstag yangını, Hitler'in şansölye (başbakan) atanmasından sonraki ilk politik manevralarından biri olan genel seçim kararından sonra, tüm partilerin seçim çalışmalarını sürdürmekte olduğu bir dönemde gerçekleşmişti.

Yangının, kundaklama olduğu ortadadır. Soruşturma kısa sürede polisi, Marinus van der Lubbe adında psikolojik sorunları olan bir komüniste götürdü. Lubbe, yangını çıkaranın kendisi olduğunu itiraf etti. Yangının sorumlusu olarak Lubbe ve komünist liderler yargılanmış olsalar da, yangının gerçek sebebi anlaşılamamıştır. Parlamento binasını nasyonal sosyalistlerin kundakladığı iddiası da mevcuttur fakat bu da şaibelidir.

Reichstag Yangını'nı çıkardığını itiraf eden Marinus van der Lubbe'nin mezar taşı

Yangının ertesi günü Hitler, Hindenburg'a, anayasanın kişi hak ve özgürlükleriyle ilgili maddelerini ortadan kaldıran bir kararname imzalattı. İzleyen günlerde Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi ve Alman Ulusal Halk Partisi dışındaki tüm partilerin yayınları ve seçim çalışmaları durdurulduğu gibi Almanya Komünist Partisi'nin parlamentodaki 81 milletvekili ve parti ileri gelenleri tutuklanmıştır.

Yangından sonra binanın durumu

Gerçek Reichstag binası Reichstag Yangını'ndan sonra kullanılamazdı, bu yüzden Kroll Opera Binası bir yasama meclisine dönüştürüldü ve Üçüncü Reich döneminde yapılan tüm parlamento oturumlarının yeri olarak görev yaptı. Hem Reichstag binasına bakan elverişli konumu hem de oturma kapasitesi için seçildi. Kroll Opera Evi, 12 Kasım 1943'te Müttefikler'in bombardımanıyla harabeye döndü (tesadüfen, ilk Nazi Reichstag'ın seçiminin onuncu yıl dönümünde). Daha sonra 1945 yılında Berlin Muharebesi'nde esasen tahrip edildi.

Kaynakça

1. Tobias, The Reichstag Fire, ss. 26–28.