Doğu Akdeniz'i gösteren portolan tarzı bir harita. Joan Oliva'ya atfedilmiş, yaklaşık 1590 yapımı.Kongre Kütüphanesinde bulunan en eski kartografik sanat eseri: Akdeniz'i gösteren bir portolan okyanus haritası, on dördüncü yüzyılın ikinci çeyreği.
Portolan haritası, 14. ve 15. yüzyıl'da Avrupa'da kullanılan, kıyılar ve limanlara dair bilgiler içeren el yazması denizcilik haritalarıydı. İtalyanca "liman" anlamına gelen porto'dan türetilmiş olan portolano, "kılavuz kitabı" anlamına gelir.
Portolan haritaları, kıyı boyunca giden bir denizcinin rastlayacağı limanları aralarındaki mesafeleriyle sıralayan portolanların genelde kıyıları gerçekçi bir şekilde ama kıyı içlerini boş gösteren, gündelik kullanıma yönelik haritalardı. Estetik amaçlı hazırlanmış olan bazılarında süslemeler de bulunurdu. Denizcilerin bir limandan diğerine emniyetle ulaşması amacıyla hazırlanan portolanlarda aşağıdaki unsurlar bulunurdu:
Haritanın anahtar noktalarına yerleştirilen noktalardan yayılan yön çizgileri (genelde bir merkezden 16 çizgi). Bazı portolanlar ise limanları birbirine bağlayan rota çizgileri ile dolu olurdu.
Ayrıntılı kıyı çizgileri ve bunların üzerindeki yerleşimlerin isimleri.
Uzaklıkların hesaplamak için ölçek çizgileri.
Sığ bölgeler, kayalıklar ve adaların yerleri.
Pusula ve portolan haritasıyla denizciler, kıyıları izlemek zorunda kalmadan rota çizgileri üzerinden seyrederek gideceklere yere varabilirlerdi. Dünyanın yuvarlaklığını göz önüne almayan bu haritalar özellikle Akdeniz veya Kızıldeniz gibi küçük denizlerde kullanışlıydılar. Enlem ve boylam ölçüm tekniklerinin bulunmasıyla portolan haritaları yerlerini 17. yüzyılda daha gelişkin haritalara bıraktılar.[1][sayfa belirt]
