Ünlü Püritenlerin galerisi: Thomas Gouge, William Bridge, Thomas Manton, John Flavel, Thomas Goodwin, Stephen Charnock, William Bates, John Owen, John Howe, Richard Baxter
Püriten, 16. ve 17. yüzyıllarda I. Elizabeth'in İngiliz Kilisesi'nde başlattığı reformist harekete karşı çıkan, kendisini "saflığı" aramak olarak tanımlayan bir Protestan doktrin ve ibadet şeklidir.[1]
Püritenler, 16. yüzyılın sonlarında İngiltere Kilisesi'nde ortaya çıkan ve Püritenizm olarak bilinen dini bir reform hareketinin üyeleriydi. Püritenler, İngiltere Kilisesi'nin Roma Katolik Kilisesi'ne çok benzediğine inanıyor ve İncil'de yer almayan bazı törenler ve uygulamaların kiliseden çıkarılmasını savunuyorlardı. Püritenler, bu reformların gerçekleştirilmesinin, Tanrı ile aralarındaki doğrudan bir anlaşmanın bir gereği olduğunu hissediyorlardı.
İngiltere'den Amerika'ya Göç
Püritenler, İngiltere'de kilise ve kralın baskısı altında kaldıklarında, reform taleplerini gerçekleştirebilecekleri bir yer arayışına girdiler. Bu bağlamda, bazı Püriten gruplar 1620 ve 1630'larda Amerika'nın kuzeydoğusunda, bugün New England olarak bilinen bölgeye göç ettiler. Bu göç, yeni dünyadaki kuzey İngiliz kolonilerinde kendi dini, sosyal ve entelektüel düzenlerini kurmalarına olanak sağladı.
Günümüzde ise "püritenlik" kelimesi, genel olarak ahlaki katılık ve tutucu davranış anlamında kullanılmaktadır. Bu, insanların yaşam tarzı ve davranışları üzerinde ciddi bir kısıtlama getirme eğilimi olarak algılanabilir. Püriten düşüncesine göre, aşırılıklardan ve dünyevi zevklerden uzak durmak ve basit bir hayat sürmek erdemli kabul edilir.[2][3]
Püritenlerin ABD'nin Kuruluşuna Katkıları
Püritenler, 16. ve 17. yüzyıllarda İngiltere'deki Protestan Reformu'nun bir parçası olarak ortaya çıkan dini bir harekettir. İngiltere'deki dini baskılardan kaçarak Amerika'ya göç eden Püritenler, ABD'nin erken dönem siyasi, sosyal ve kültürel yapısına önemli katkılarda bulunmuşlardır. ABD'nin dini hoşgörü, demokratik yönetim, çalışkanlık ve eğitim gibi birçok temel prensibi üzerinde Püriten etkileri gözlemlenebilir.[4]
Dini Özgürlük ve Toplumsal Düzen
Heykeltraş Augustus Saint-Gaudens'in 1887 tarihinde Springfield, Massachusetts'te yaptığı Püriten heykeli
Püritenler, dini özgürlük amacıyla Amerika'ya göç etmişlerdir, ancak kendi yerleşimlerinde katı dini kurallar uygulamışlardır. Bu durum, Amerikan kolonilerinde zamanla daha geniş bir dini hoşgörü anlayışının gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bu fikir, ABD Anayasası'nda yer alan din özgürlüğü ilkesine zemin hazırlamıştır.
Topluluk Merkezli Yönetim ve Cumhuriyetçilik
Püritenler, yerleşim yerlerinde katılımcı ve özerk bir yönetim modeli uygulamışlardır. Kent meclisleri gibi yerel yönetim yapıları, ABD'nin temel demokratik süreçlerine ilham vermiştir. Püritenlerin kurduğu yönetim sistemleri, Amerikan cumhuriyetçi düşüncesinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
Çalışkanlık ve Disiplin: Amerikan Rüyası
Püritenlerin çalışkanlık ve disiplin üzerine kurulu ahlaki anlayışı, Amerikan kültüründe önemli bir yer edinmiştir. Amerikan Rüyası fikri, bireylerin sıkı çalışma ve ahlaki erdemlerle başarıya ulaşabileceği düşüncesiyle şekillenmiştir.
Eğitim ve Aydınlanma
Püritenler eğitime büyük önem vermişlerdir. Harvard Üniversitesi gibi eğitim kurumları, Püritenlerin eğitimdeki öncülüğünün bir sonucudur. Eğitimin toplumsal gelişimde oynadığı rol, Amerikan aydınlanması ve bilimsel ilerlemeye katkı sağlamıştır.[5]
Ahlaki ve Hukuki Sistem
Püritenler, katı ahlaki kurallara daya[6] lı bir hukuk sistemi kurmuşlardır. Bu ahlaki ve hukuki yapı, Amerikan toplumunun etik ve yasal çerçevesini şekillendirmiştir. Püritenlerin oluşturduğu bu ahlaki sorumluluk anlayışı, Amerikan hukukunun gelişiminde etkili olmuştur.
İlk Anayasal Denemeler
Püritenler, kendi kolonilerinde anayasal ilkeler geliştirmişlerdir.[7]1639 Connecticut Temel Kanunları (Fundamental Orders of Connecticut) gibi belgeler, Amerikan anayasal düşüncesinin temellerinden biri olarak kabul edilir.[8]
Bağımsızlık Ruhu ve Sivil Direniş
Püritenlerin İngiltere'deki dini ve siyasi baskılara karşı direnişleri, Amerikan kolonilerinde bağımsızlık fikrinin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Püritenlerin bağımsız yerel yönetim kurma çabaları, Amerikan Devrimi'nin (1775-1783) ruhunu beslemiştir.[9]
Püritenler, ABD'nin kuruluşunda ahlaki, siyasi ve kültürel açıdan büyük etkiler bırakmıştır. Din özgürlüğü, demokratik yönetim, çalışkanlık, eğitim ve bağımsızlık gibi pek çok Amerikan değerinin temelinde Püriten katkıları yer almaktadır.
