Osmanlı Güç Derneği

Osmanlı Güç Derneği, Osmanlı Devleti'nde 1914 yılında kurulan paramiliter gençlik örgütü.

Arka plan

Balkan Savaşlarında Osmanlı devletinin henüz yeni kurulmuş Balkan Devletleri karşısında aldığı yenilginin nedenini tetkik eden hükûmet görevlileri; seferberliğin tamamlanamaması, iaşe ve nakliye sıkıntıları, yeter sayıda mevcuda ulaşılamaması, silah ve teçhizat eksikliği gibi nedenleri mağlubiyetin sebepleri arasında saydılar. Bunlardan ayrıca askerin yeterli talim yapmamış olması, bedenen ve ruhen savaşa hazır olunmayışını en önemli nedenlerden biri olarak gördüler. Gençliği erken yaşlardan itibaren okullar ve paramiliter gençlik örgütleri vasıtasıyla savaşa hazırlamanın bir gereklilik olduğu görüşü benimsendi. İzciler Ocağı bizzat Enver Paşa tarafından harbiye ve maarif nezaretine bağlı olarak kurulmuş başına da Parlift getirilmiştir. Bütçeden giderleri için pay ayrılmıştır. Enver Paşa başbuğ adı altında başkanlığa getirilmiştir.^[1]

Kuruluş ve amacı

Harbiye Nezareti tarafından 30 Mart 1914'te gençliğin savaşa hazırlanmasını sağlamak için Osmanlı Güç Derneği isimli örgütlenmenin kurulmasını kararlaştırmış ve ilgili düzenlemeleri Bakanlar Kuruluna göndermiştir. Derneğin kurulmasındaki temel amaç halihazırdaki izci derneklerini devletin emri ve teftişi altına sokmak ve amaçlarına ulaşmayı kolaylaştıracak hale getirmekti. Derneğin kuruluşundan evvel Harbiye nezareti halkı bilgilendirmek için gazetelerde beyannameler yayınlayarak bu tür derneklerin milleti müsellaha oluşturma da ve harbe hazırlıkta ne kadar önemli olduğunu beyan etmiştir.^[2] Bir örnek verecek olursak:

“Şu halde silah kullanmaya, yol yürümeye, meşakkate ve tahammüle herkes küçük yaşlardan itibaren başlamalıdır ki askerliği çıktığı vakit oldukça talim görmüş, vücudu zindeleşmiş bir halde sancağın altına gelsin. Böyle olunca tabii daha çabuk hayat-ı askeriyeye alışırlar.”

Bu gibi beyannameler dönemin Tanin ve İkdam gibi gazetelerinde yayınlanarak Güç Dernekleri halka tanıtılıyordu. Dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa, Abdullah Cevdete verdiği röportajda maarif ve harbiye vekaletlerinin uyum içinde çalışarak okul çağındaki gençleri silahlı eğitime tabii tutacaklarını bildiriyordu. Yine örgütün kuruluş amaçlarından birisi de Balkan Savaşlarında alınan yenilginin intikamını almak kaybedilen vatan topraklarının kazanılmasını sağlamaktı. 8 Haziran 1914'te Bakanlar Kurulu tarafından Osmanlı güç dernekleri ile ilgili kararname çıkartıldı. Uygulanması Harbiye nezaretine bağlandı. Genç evlad-ı memleketi maddeten ve manen vatan müdafaasına hazırlamak ve ölünceye kadar kavi ve sağlam bir vatanperver hasletini muhafaza etmesini temin etmek amacıyla Osmanlı Güç Derneklerinin kurulduğu ifade edilmektedir. Güç dernekleri okul ve medrese merkezli kurumuştu. Azınlıklara ait izcilik eğitimi veren derneklerde sıkı takibata uğrayarak kapatıldı. Ermeni ve Rumların kendi dillerinde kendi etnik menşeden çocuklara toplayarak askeri eğitim vermeleri engellendi. Anadolu vilayetlerine talimatnameler gönderilerek derhal her köy ve beldenin kendi Osmanlı Güç teşkilatını kurması istendi.

Örgütlenme biçimi

Osmanlı Güç Dernekleri okullarda öğrenci ve öğretmenlerden müteşekkil olup dışarıdan kimse alınmayacak şekilde örgütlenmişti. Dernek, sivil asker işbirliği içerisinde işleyecekti. Harbiye Nezaretince görevlendirilecek bir askeri memur denetim ve eğitim hizmetlerinden sorumlu olacaktı ve Güç Derneği bulunduğu vilayetin en üst düzey komutanınca denetime tabi tutulacaktı. Osmanlı Güç Dernekleri devlet okullarında zorunluydu. Fakat özel okullar gönüllü olarak Güç Derneği kurabilirdi. Fakat bu dernekler ücretsiz malzeme alamazdı. Zorunlu derneklerin tüm teçhizatı devlet tarafından verilirdi. Ayrıca orduya ait arazi ve talimhanelerde kullanılabilirdi. Osmanlı Güç derneklerinde eğitim ve talimlerin Türkçe yapılması yasada belirtilmiştir. Osmanlı Güç derneğinin üniformasına gelince, bu üniforma; Haki renk kabalak,^[3] ceket, haki pantolon, dolak, siyah bağlı ayakkabı, kaput, arka çantası, ekmek ve cephane torbası, matara şeklindedir. Ayrıca ceketin önünde bir revolver işareti ve yanında bağlı bulunduğu Güç Derneğinin ismi yazacaktı.

Sonuç

Osmanlı Güç Dernekleri 1916 yılına kadar faaliyet göstermiştir. Fakat beklenen randıman sağlanamamıştır. Bunda sadece okul gençliğinin örgütlenmesi okul dışı gençliğin örgütlenememesi önemli bir neden teşkil etmektedir. Ayrıca sadece İstanbul içinde ve birkaç il merkezi hariç esas örgütlenmesi gereken okul dışı ve taşralı nüfus buna dahil edilememiştir.^[4] Çünkü ilköğretim zorunlu olmasına rağmen sadece 5 Müslüman çocuktan biri okula gidiyordu. İstanbul'da öğrenci sayısının nüfusa oranı %1.14 idi.^[5] Ayrıca tecrübesizlik ve okulların altyapısal eksikliğinde Osmanlı Güç dernekleri projesinin başarısız olmasına neden olmuştur.^[6] Güç dernekleri yerine Almanya'dan esinlenilerek Genç Dernekleri kurulmuştur. Enver Paşa, Almanya'da uzun yıllar gençli örgütleriyle uğraşmış olan Von Hoff'u Türkiye'ye çağırmış ve miralay rütbesiyle Osmanlı Genç Dernekleri Müfettiş-i Umumiliği'ne getirmiştir. Kendisine yardımcı olarak Mekatib-i Umumiye Genç Dernekleri Müfettişi unvanıyla Selim Sırrı Bey ve Müfettiş-i Umumi sıfatıyla Mustafa Asım Bey verilmiştir.

Kaynakça

1. Zafer Toprak, “II. Meşrutiyet Döneminde Paramiliter Gençlik Örgütleri”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 2. cilt, İstanbul: İletişim Yayınları, 1985, s. 531-536.
2. Sanem Yamak Ateş, Asker Evlatlar Yetiştirmek, İletişim Yay. İstanbul 2012., s.296
3. Şapkaya benzeyen bir tür başlık. Özellikle I. Dünya Savaşında Osmanlı askerinin başlığı olarak kullanıldı. Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük, www.tdk.gov.tr)
4. Sarısaman, Osmanlı Güç Dernekleri, s.835
5. Mehmet Beşikçi, Militarizm, topyekûn savaş ve gençliğin seferber edilmesi: Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu’nda Paramiliter dernekler, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, S.8, 2009, s.64
6. S. Yamak Ateş, a.g.e, s.341