Osmanlı Cumhuriyeti, Ata Demirer'in başrolünde oynadığı bir komedi ve alternatif tarih filmi. Diğer oyuncuları Vildan Atasever, Sümer Tilmaç, Ruhsar Öcal, Kerem Kupacı, Ali Düşenkalkar, Belma Canciğer ve Sezen Aksu gibi kişilerdir. Yönetmeni ve senaryo yazarı Gani Müjde'dir. Film, 21 Kasım 2008'de vizyona girdi.[2] Topkapı Sarayı, Yıldız Sarayı, İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, Aya İrini, Sepetçiler Kasrı, Karaköy, Nakkaştepe ve Fatih başta olmak üzere 23 farklı mekânda beş buçuk haftada çekilen filmde yaklaşık 1500 kişi görev aldı.[3]
Film, Türkiye'nin yanı sıra Avrupa'da da gösterime girdi.[4]
Konusu
Film, 1888 yılında başak tarlasında koşan ve sonra Mustafa Kemal olduğu anlaşılan çocuğun bir ağaca tırmanıp kafesteki bülbülü alırken kafasının üzerine düşmesiyle başlıyor. Ardından filmin kararması ile 2008 yılına geliniyor. Bu tarihte Türk Kurtuluş Savaşı gerçekleşmemiş ve Türkiye kurulmamıştır. Bununla birlikte Mustafa Kemal Atatürk adında bir önder de ortaya çıkmamış ve Ankara başkent olmamıştır. Osmanlı İmparatorluğu, yaşadığı ağır toprak kayıpları sonucunda Anadolu'nun batısına kadar gerilemiş, sonucunda Amerikan mandasına girmiştir. Sadrazamı dâhil çevresindekiler AB yanlısıdır. Film esnasında Sultan VII. Osman âşık oluyor ve sonunda birkaç olay geçirerek kendisinin başkaları karşısında bir kukla olduğunu trajikomik bir şekilde anlıyor. Filmin ikinci yarısında ise Atatürk'ün var olduğu bir cumhuriyet anlatılıyor.[2]
Galası
Filmin galası Lütfi Kırdar Kongre ve Kültür Merkezinde yapıldı. Etkili bir şekilde süren sağanak yağışa rağmen galaya gelen çok sayıda davetli, mehteran takımı ile karşılanmıştır. Galada salon görevlilerinin, filmde olduğu gibi "ginger" adı verilen iki tekerlekli akülü ulaşım aracını kullanarak görev yapması dikkat çekmiştir.[3]
Eleştiriler
Filmin, özellikle Atatürk'ün karga kovalarken öldüğü sahnesi çok konuşulmuştur. Bununla ilgili en büyük tepkiyi Profesör Toktamış Ateş vermiştir. Toktamış Ateş: “Atatürk’ün karga kovalarken ölmesini fevkalade münasebetsizce buldum. Halk ne der, espri olarak kabul eder mi, hoş görür mü açıkçası bilemiyorum. Ancak kendisini Atatürkçü olarak tanımlayan bir insanın böyle bir sahneden rahatsız olacağını, böyle bir sahnenin hoşa gitmeyeceğini tahmin ediyorum. Karga kovalarken öldüğü sahneyi çok dramatik bir an olarak göstermiş olsa dahi bunu bile münasebetsiz bir şey olarak görüyorum. Kabul edilebilir bir durum değil.” demiştir.
Gani Müjde bu yoruma, “Film Atatürk’ün çocukluğunun geçtiği Selanik’te başlıyor. Filmin başında Atatürk’ün 7-8 yaşlarında karga kovalarken ölümünü konu ediyoruz. Bunun yanlış yorumlanacağını hiç sanmıyorum. Çünkü biz sonrasında değişen tarihi sorguluyoruz, dalga geçmiyoruz. Bu sahne aslında bir dramın başlangıcı. Kimse benim ne denli Atatürkçü olduğumu sorgulayamaz. Filme gelenleri bekleyen başka bir sürpriz daha var ama söylemem. Bu hikâyenin samimiyetine inanan herkesin Atatürk düşmanı bile olsa filmi merakla izleyeceğini düşünüyorum. Filmde sert bir gönderme yapmıyorum. Benim Atatürk sevgim filmin her karesine sinmiştir. Kuşkum, çekincem hiçbir zaman olmadı. Olumsuz yorumlar ancak filmi henüz seyretmeyenler açısından olabilir. İnsanlar salondan bu filmi alkışlayarak ayrılacaklar.” diyerek cevap verdi.[5]
Diğer eleştiriler
Murat Özer: “Kahpe Bizans’ı aratıyor. Keşke ‘Kahpe Bizans’taki gibi parodi üzerinden giden bir film çekseymiş. Senaryodan kaynaklanan sorunlar var, anlatımdan kaynaklanan sorunlar var, oyunculuktan kaynaklanan sorunlar var. Son zamanlarda kabaran milliyetçilik damarımız üzerinden de, giderek biraz ajitatif bir film hâline getirmiş.”[6]
Kerem Akça: “Fikir bazındaki başarısını birçok konuda yerine getirerek günümüz hükûmetini ‘Atatürk olmasaydı işte böyle olurdu!’ mesajıyla sarsan alegorik bir yapı kurmada bir hayli başarılı. 2008 Türkiye’sinde Ankara başta olmak üzere bütün yan ögeler ve karakterler üç boyutlu ve zekice kurulmuş. Padişahın ne hâllere düştüğünü anlatan durumlar ve olay örgüsü de iyi yerleştirilmiş. Yani filmin senaryo adına fazla bir sorunu yok. Yine de bazı eksikleri olduğunu kabul etmek gerek.”
Murat Erşahin: “Ben filmi beğendim. Çok dört başı mamur olmamakla birlikte beklediğimden iyi çıktı. Sulu sepken bir şey değil. Ciddi bir şeyler söylemeye çalışıyor kendince ve bunu bir tutarlılık içinde yapıyor. Tam bağımsızlık uğruna güzel şeyler söylüyor. Ben Gani Müjde’nin sağlam bir film çektiğini düşünüyorum. Özet olarak kötü film değil.”
Şenay Aydemir: “Bence ne olduğuna tam karar verememiş; komedi mi, drama mı? Bu yüzden hiçbir şey yerli yerine oturmuyor. Film boyunca padişahın hikâyesini komedi unsurlarıyla bezeyip film sonunda bu kadar drama yüklendiği zaman ne komedinin ne de dramanın anlamı kalıyor. Her şey ciddiyetini kaybediyor. Trajikomik bir olaya dönüşüyor. Filmin en büyük problemi bu.”
Esin Küçüktepepınar: “Şu andaki memleketin karmaşık hissiyatı gibi olduğunu düşünüyorum filmin. Ama bu karmaşıklığın bilinçli olduğunu düşünmüyorum. Biraz niyeti konusunda kafası karışmış bir film. Bir komedi drama olamamış, yetersiz kalmış. Getirdiği yeni bir şey yok. Bir sinema yapıtı olarak beklentileri vermiyor. Dönem filmi de değil, komedi filmi de değil. Dolayısıyla ironisinin arkasında düşünülmüş bilinçli bir fikir de yok. Bir kaynaştırma bir taraf tutma metodu da çok anlaşılmıyor. Sinemaseverler bir şekilde eğlenecektir.”
Cüneyt Cebenoyan: “Gülmeyi umuyordum, gülemedim. Komedi filmi olduğunu düşünmüyorum, milliyetçi ulusalcı duyarlılığa hitap eden bir film olduğunu düşünüyorum. Antiemperyalist duyarlılık bende de olan bir şey, katılıyorum ama bu hâli çok geri. Çocukça hatta. Aydınımızın, entelektüelimizin en büyük sorununu yansıtıyor; Kemalizm’in başöğretmen tavrı... Öğreten adam konumunda görmüş kendisini yönetmen ve senarist; öğretiyor, bize bir şeyler bildirmeye çalışıyor.”
Nil Kural: “Komedi filmi gibi lanse edildi ama bu bir komedi filmi değil. Distopya ya da ütopya diyebileceğimiz, bir fikirden yola çıkan, gelecek nasıl olurdu tahayyülü üzerine kurulmuş bir film. Komedi, küfür gibi şeylerle girmesine rağmen, ağırlıklı olarak bir distopya. Filmin hem ülkenin politik atmosferinde ortaya koyduğu çok ataerkil bir toplum portresiyle, hem de şiddet ve milliyetçilik açısından, ülkenin kuruluşuna dair Mustafa’nın yarattığı tartışmaları arttıracağını düşünüyorum. Bir yandan da film kendine bir komedi olarak değil, bir distopya olarak yer verdiği için, verdiği fikirleri de kafası karışık ve tehlikeli buluyorum.”
Fırat Yücel: “‘Osmanlı Cumhuriyeti’, “Ya Atatürk olmasaydı” fikrini, bugünün siyasi gündemine dair spesifik ögelerle yeterince beslemiyor, ilkokullardaki hâliyle bırakıyor. ‘Liboşluk’, ‘Amerikan yandaşlığı’, ‘vatan hainliği’ gibi zaten insanların yıllardır birbirlerini karalamak için kolayca kullandıkları, içi boş bir etikete dönüşmüş sıfat ve konumlar, filmde yeniden üretiliyor. Mizah, sosyal hayatın nasıl da kaba ve sert kalıplar üzerine kurulu olduğunun farkına vardırır ve insanların bu kalıpları/stereotipleri/çatışma noktalarını sorgulamalarını sağlar. Osmanlı Cumhuriyeti ise bu kalıpları, olduğundan daha kaba bir hâlde tekrar önümüze sunuyor. Üstelik ‘ne ABD, ne Avrupa Birliği, ne IMF’ şeklinde özetlenebilecek ucuz ve naif bir milliyetçiliğe savruluyor ve hatta ‘Türk’ün Türk’ten başka dostu yoktur’ raddesine kadar ulaşıyor.”
Oyuncular
Ekip
Yönetmen:
Senaryo Yazarları
- Gökhan Karagülle
- Gani Müjde
- Fatih Solmaz
- Emre Bülbül
Yapımcı
Görüntü Yönetmeni
Kurgu
Kostüm Tasarım
- Baran Uğurlu
- Zeynep Şan - Kostüm Tasarım Asistanı
- Nalan Pişirici - Kostüm Tasarım Asistanı[7]
Yapım Ekibi
- İzzet Arslan - Uygulayıcı Yapımcı
- Selim Aydoğdu - Yapım Sorumlusu[7]
Yönetmen Ekibi
- Tolgay Ziyal - Yardımcı Yönetmen
- Burcu Alptekin - Yönetmen Yardımcısı
- Osman Taşçı - Yönetmen Yardımcısı
- Elif Verit - Yönetmen Yardımcısı
- Nurgül Kaan - Yönetmen Yardımcısı
- Aslı Kay - Koordinasyon[7]
Sanat
- Gül Karapınar - Sanat Asistanı
- Ayşe Gülsüm Özel - Kostüm Asistanı
- Ulaş Tuna Astepe - Kostüm Asistanı
- Ebru Tunçoktay - Kostüm Asistanı
- Aytül Yenibayrak - Kostüm Asistanı[7]
Yapım
Kaynakça
Dış bağlantılar
