Bir kütüphane rafında bulunan Osman Nuri Ergin'in Muallim M. Cevdet'in Hayatı, Eserleri ve Kütüphanesi (İBB, 2005) adlı kitabı (2022).
Ailesi Niş kökenliydi, dedesi tekke şeyhi iken babası askerdi. Öğrenim hayatının ilk evresini Bolu'da ve daha sonra Kastamonu'da tamamladı. Dâr-ül Fünûn Yüksek Öğretmen Okulu edebiyat bölümünü birincilikle tamamladı. Darüşşafaka, Robert Lisesi ve İstanbul Erkek Lisesi'nde öğretmenlik yaptı. Arapça, Farsça, Fransızca ve Almanca biliyordu. Birçok Türk lehçesine hâkimdi.[1] Bir süre Bakü İslâm Cemaati’nin davetlisi olarak Bakü'de bulundu ve buradaki eğitim-öğretim faaliyetlerinin gelişmesine katkı sundu. Bu dönemde Rusça öğrendi ve Moskova'da Lev Tolstoy'la tanıştı. 1908'de payitahta geri dönerek öğretmenliğe devam etti. Ardından Avrupa'ya giderek Cenevre Üniversitesi ve Sorbonne Koleji'nde pedagoji ve tarih derslerini takip etti, Émile Durkheim'in konferanslarına katıldı. Henri Bergson'un etkisinde kaldı. 1910-1931 arasında İstanbul’da muhtelif okullarda öğretmenlik yaptı, bu sayede tanındı. Erken cumhuriyet devrinde bazı kurumlarda kütüphanecilik yaptığı gibi bazı arşiv koleksiyonlarının ülkeye geri getirilmesi ve tasnifi gibi meselelerle meşgul oldu. Bu yönüyle Türk arşivciliğinin kurucuları arasında gösterilmektedir.[2]
^Acaroğlu, M. Türker; Lheritier, Andree; Louise - Noelle Malcles (2003). Batı'da ve Türkiye'de Kaynakça Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 248-250.
