Melek Celal (Sofu) (d. 1896 İstanbul- ö. 1976, Münih) Türk ressam, heykeltıraş, yazardır.
İlk Türk kadın ressam ve heykeltıraşlarındandır. Resim ve heykel sanatı dışında, işleme, hat ve tezhip gibi el sanatları ile de ilgilenmiştir. Eski yazı ustalarını ve Türk işlemeleriyle süslemelerini dünyaya tanıtan kitaplar yayımlamıştır.
Şair Yahya Kemal ile dostluğu meşhurdur.[1]
Yaşamı
1896'da İstanbul'a dünyaya geldi. “Tepedelenliler” ailesine mensuptur. Babası Miralay (Albay) Ziya Bey idi.[2]
İnas Sanayi-i Nefise Mektebi'ne konuk öğrenci olarak katıldı; burada Nazmi Ziya Bey’in atölyesinde çalıştı.[3] Ailesinin desteği ile Paris’e gidip bir süre Julian Akademisi’nde resim eğitimi aldı. Louis Sue, Andre Platson ve Pierre Poisson’un öğrencisi oldu.[2]
14 Ekim 1918’de avukat Kıbrıslı Celal Sofu Bey ile evlendi.[4] Çiftin Moda Çayırı’ndaki evi edebiyat ve sanat alanlarının ünlü kişilerinin ağırlandığı bir kültür evi olarak hizmet verdi.[4] Sanatçının bu evlilikten bir oğlu vardır.
Melek Hanım ilk eşini 1946’da kaybetti.[4]
İkinci evliliğini Alman Doktor Lampe ile yaptı ve Münih’e taşındı. Lampe’nin 98 yaşında ölümünden sonra bir hastalıktan ötürü uzun yıllar yatağa bağlı kaldı.[4] 15 Eylül 1976’da Münih’te hayatın yitirdi.
Sanatı
Türk işlemeleri ve eski yazı ustaları hakkındaki kitapları onun sanat dünyasına yaptığı en büyük katkı kabul edilir[4] Şeyh Hamdullah ve Hattat Kâmil Akdik hakkında yazılmış iki kitabı ile, Türk el islemeleri hakkında bir incelemesi vardır. Topkapı Müzesi hakkında Fransızca olarak bir eser hazırlamıştır. Tuğrakeş İsmail Hakkı Altınbezer ile Bahaettin Tokatlıoğlu ve Necmettin Okyay’a ait iki kitap hazırlamış ancak yayımlamaya fırsat bulamamıştır.
Celal Esad Arseven onu “empresyonist eğilimli realist bir sanatçı” olarak tanımlar. Heykel alanındaki çalışmaları arasında Polonyalı ressam ve heykeltıraş Bilinsky Büstü, Moda’daki komşusu olan Saliha Cimcoz büstü ve oğlu Ziya Sofu büstü” vardır. Pek çok karma sergiye katılan Melek Hanım, 1964'te Münih'te bir kişisel sergi düzenlemiştir.
Çok değerli bir Türk işlemeleri koleksiyonuna sahiptir.[4]
İstanbul Resim ve Heykel Müzesi'nde ve Rezan Has Müzesi'nde eserleri bulunur. Özel mektup ve fotoğrafları Doğan Paksoy koleksiyonundadır.
Kitapları
- Melek Celal Lampe, Le Vieux Serail des Sultans, Preface de M. Albert Gabriel de l' Institut de France. Association des Amis d'Istanbul Touring et Automobile Club de Turquie, 2eme Edition, İstanbul, 1963.
- Melek Lampe, Volkskunst der Türkei - Sammlung Melek Lampe im Münchner Stadtmuseum, Druck: M. Saupe & Co., im Auftrag, München 1959.
- Melek Celal, Şeyh Hamdullah, İstanbul, 1948.
- Melek Celal, Türk İşlemeleri, İstanbul, 1939.
- Melek Celal, Reisülhattatin-Kamil Akdik, İstanbul, 1938.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Şemsi Kuseyri, Büyük Şairin bitmemiş bir şiirini ithaf ettiği Melek Celal Hanım "Hiçbir kadın O'na aşkını unutturamadı, dedi, İstanbul Şehir ÜniversitsiTaha Toros Arşivi, Dosya No: 182-Yahya Kemal Beyatlı[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b "Melek Celal Sofu, İstanbul Kadın Müzesi, Erişim tarihi:16.06.2015". 16 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2015.
- ^ "Derya Uzun Aydın, İnas ve Sanayi Mektebi'nin İlk Kadın Heykeltıraşları, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Cilt: 9/10 Güz 2014" (PDF). 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Haziran 2015.
- ^ a b c d e f "Taha Toros, Gurbette ölen bir kadın sanatçımız: Melek Celal, Arkitek Dergisi, Sayı: 377, Yıl: 1980" (PDF). 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Haziran 2015.
