Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi (UNAM) (İspanyolca: Universidad Nacional Autónoma de México, lit. 'Autonomous National University of Mexico') Meksika'da yer alan devlet araştırma üniversitesi. Üniversitenin kapsamlı araştırma ve yenilik çalışmaları nedeniyle dünya sıralamasında üst sıralarda yer almaktadır.[9][10][11]
Üniversitenin bağımsız bütçe yönetimi 1929'da devlet tarafından kabul edildi.[12] Bu durum, üniversiteye hükûmet müdahalesi olmadan kendi bütçesini yönetme özgürlüğü vermiştir.[13]
Üniversitenin kuruluşu 1551 yılına dayanmaktadır, İspanya Kralı I. Carlos (Kutsal Roma İmparatorluğu İmparatoru V. Karl) 21 Eylül 1551'de Meksika Üniversitesi'nin kuruluşunu ilan etmiştir.[15] Üniversite, 22 Eylül 1910'da Justo Sierra tarafından yeniden adlandırılmıştır,[1][2][3][4] daha sonra Porfirio Díaz rejimindeki Eğitim Bakanı tarafından, 19. yüzyıl'ın eğitim öncüsü olarak çok farklı bir kurum yaratılmaya çalışılmıştır. Meksika Kraliyet ve Papalık Üniversitesi, 1865'te Meksika imparatoru I. Maximilian tarafından kesin bir kraliyet kararnamesi ile yeniden kurulmuştur.[16][17]Roma Katolik Kilisesi ile güçlü bağları olan anakronizm bir kurum izlenimi bırakmak yerine, Meksiko'nun merkezi olmayan yüksek öğretim kolejlerini (eski üniversitenin eski fakülteleri dahil) birleştirmeyi ve genişletmeyi ve yeni bir üniversite yaratmayı, ülke içinde yüksek öğrenimi yeniden düzenleyebilecek, pozitivizm modeli olarak hizmet edebilecek ve baskın Meksika liberalizminin fikirlerini kapsayabilecek nitelikte olması amaçlanmıştır.[18][19][20] Üniversite içerisinde başlarda Güzel Sanatlar, İşletme, Siyaset Bilimi, Mühendislik, Tıp ve Ulusal Hazırlık bölümleri açıldı.[21][22][23][24]
Hakkında
Sloganı
José Vasconcelos, Latin Amerika Üniversitesi Reformu çerçevesinde ve Meksika Devrimi'nin hâlâ sürdüğü bir dönemde 1920'de; Vatanda büyük bir inanç var ve kurtarıcı ruh etrafa yayıldı. diyerek söylediği Por mi raza hablará el espíritu (Türkçe: Halkım için, ruhlar konuşacak) sözü üniversitenin sloganı olarak kabul edilmiştir. Bu slogan, "ırkımızın özgür ve özgün yeni eğilimlerini içeren bir kültür yaratılacağı" anlamına gelmektedir.[25]
Üniversitenin futbol takımı Universidad Nacional, 28 Ağustos 1954'te kuruldu.[26][27][28] Pumas'ın ev sahibi olarak maçlarını oynadığı Estadio Olímpico Universitario, Üniversitenin ana kampüsü içerisinde yer almaktadır.[29] 20 Nisan 1974'te rektör Guillermo Soberón Acevedo, futbol takımı UNAM Pumas'ın amblem tasarımını Fen Fakültesi Kuruluna sundu.[30] Üniversitenin, Spor ve Rekreasyon Faaliyetleri Genel Müdürlüğü'nün yenilenmesi kapsamında tasarımını Manuel Andrade Rodríguez yapmıştır. Amblem toplamda 16 aday tasarımın içerisinden seçildi.[31] Günümüzde kullanılan Puma amblemi, üniversitenin spor takımları için bir mühür görevi görmektedir.[32] 2013 yılında, İngiliz gazetesi The Guardian gazetesi tarafından en iyi üniversite futbol takımlarından biri olarak kabul edildi.[33]
Takım, şu ana kadar 7 lig şampiyonluğu, 4 kez de uluslararası kupalarda birincilik elde etmiştir.[34][35]
^abUniversidad Nacional Autónoma de México. "UNAM Through Time". 6 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2020. Daha sonra 26 Nisan'da [1910] Ulusal Üniversite'nin kuruluş projesini harekete geçirdi. Yeni kurum, Ulusal Hazırlık Lisesi ve Yüksek Öğretim Okulu ile Hukuk, Tıp, Mühendislik ve Sanat (Mimarlık dahil) okullarından oluşacaktır. Proje onaylandı ve Meksika Ulusal Üniversitesi 22 Eylül'de açıldı.
^abAnnick Lempérière. "Los dos centenarios de la Independencia mexicana (1910–1921): de la historia patria a la antropología cultural"(PDF) (İspanyolca). University of Paris I. 3 Ekim 2008 tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2020. La universidad soñada por Justo Sierra, ministro de Instrucción Pública, última creación duradera del régimen porfirista, se inauguró al mismo tiempo que la Escuela Nacional de Altos Estudios, que debía ceder su lugar a las humanidades, junto a los programas científicos de los cursos porfiristas. El discurso inaugural de Sierra iba a tono con el espíritu de las celebraciones. La universidad naciente no tenía nada en común, insistía, con la que la precedió: no tenía 'antecesores', sino 'precursores'.
^abJavier Garciadiego. "De Justo Sierra a Vasconcelos. La Universidad Nacional durante la Revolución Mexicana"(PDF) (İspanyolca). El Colegio de México. 17 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2020. El mayor esfuerzo en la vida de Sierra fue, precisamente, revertir tal postura; así, se afanó obsesivamente en crear una universidad de ese tipo, pues era la institución que mejor encabezaba "los esfuerzos colectivos de la sociedad moderna para emanciparse integralmente del espíritu viejo". Al margen de numerosas diferencias sustanciales con los liberales, los positivistas, que dominaron el sistema nacional de instrucción pública superior desde 1865, también eran contrarios al establecimiento de una universidad, tanto por conveniencias políticas como por principios doctrinales. Esto hace más admirable el esfuerzo de don Justo, pues era un miembro destacado —canonizado, dice O'Gorman— del grupo de positivistas mexicanos. Su lucha no fue sólo pedagógica sino también política. Si bien no se puede coincidir con [Edmundo] O'Gorman respecto al carácter de Sierra como jerarca del positivismo mexicano, pues siempre fue cuestionado por los más ortodoxos como un pensador ecléctico, falto de disciplina, es de compartirse la admiración que profesa a don Justo, pues su lucha por la fundación de la Universidad Nacional implicó serios distanciamientos de sus principales compañeros políticos e intelectuales, ya fueran liberales o positivistas.
^Manuel López de la Parra. "La casi centenaria UNAM" (İspanyolca). 1 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2020. "Ciertamente no ha transcendido el hecho de que la Universidad Nacional Autónoma de México; autónoma desde 1929, está próxima a cumplir su primer centenario de vida académica, pues fue inaugurada el 22 de septiembre de 1910, en ocasión de los festejos del primer centenario del inicio de la Revolución de Independencia durante los últimos tiempos del Gobierno de don Porfirio Díaz, y con base en un proyecto elaborado por don Justo Sierra, por entonces, secretario de Instrucción Pública y Bellas Artes con la participación técnica de don Ezequiel A. Chávez, de acuerdo con el modelo típico de las universidades europeas, precisamente con mucho de la Universidad de París; por ese entonces la influencia europea estaba presente, y en especial, la cultura francesa.
^Marissa Rivera. "Arrancan festejos por los 100 años de la UNAM" (İspanyolca). 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2020. Rektör José Narro, bu Çarşamba günü başlayan ve 22 Eylül 2011'de sona erecek olan 100 yıllık UNAM'ı anma etkinlikleri programını açıkladı.
