|
Max Horkheimer
Max Horkheimer (14 Şubat 1895 Zuffenhausen, Stuttgart - 7 Temmuz 1973, Nürnberg), Musevi kökenli Alman düşünür ve toplumbilimcidir.[1][2]
Hayatı
Max Horkheimer Yahudi fabrikatör Moses Horkheimer’nin oğludur.[3] Babasının şirketinden çalışma amacı ile 1911’de liseden ayrılıp ticaret mesleğine başlar. 1917/18 senesinde I. Dünya Savaşı'na katılır ve 1919 senesinde tekrar okula başlar ve lise diplomasını alır. 1922’ye kadar üniversite eğitim görür ve doktorasını kazanır. 1925'te Venia Legendi (Habilitation) Frankfurt Üniversitesi’nde alır.
1930’da Frankfurt Üniversitesi’nde sosyal felsefe dalında Ordinarius olur. Frankfurt Toplumsal Araştırmalar Enstitüsünü(Institut für Sozialforschung) kurar ve kısa zamanda Naziler tarafından kapatılır. Horkheimer Cenevre ve Paris üzerinden New York'a kaçıp Columbia Üniversitesi’nde araştırmalarına devam eder.
Theodor W. Adorno ile beraber Frankfurt Okulunun önemli temsilcilerinden sayılır.
Max Horkheimer Frankurt okulunun ikinci başkanıdır. Birinci başkan Carl Grünberg döneminde enstitü "Grünberg Arşivi" dedikleri daha çok işçi derneklerinin verilerini toplamaya dayalı bir çalışma içindeydi. Bu arşiv dışında enstitünün ciddi olarak yaptığı şey Horkheimer (o zaman doçent), Marcuse ve birkaç teorisyenin makalelerinden oluşurdu. Carl Grünberg hastalanıp işini yapamayacak hale geldiği zaman Felix Wail'in zoruyla başkanlığa Horkheimer atanır. Horkheimer'in başkanlığa gelmesi Frankurt Okulu için büyük atılımdır. Frankurt Okulu bu zamandan sonra başta Horkheimer'in etkisiyle psikoloji ve felsefe üstünde daha fazla duracaktı. Ve Horkheimer o zamana kadar "Toplum Teorisi" ismiyle adlandırılan teoriyi kendi değiştirip "Toplum Felsefesi" olarak kullanmıştır. Horkheimer bir Marksistir. Onun felsefesi toplumun ve popüler kültürün Marksist eleştirisidir ve tabii ki çalışmalarının diğer bir yönü Marksist diyalektiğin temellerinin kurucusu Hegel ve ekonomi politiğin Marksist eleştirisidir. Nitekim ne Horkheimer ne de Frankurt Okulu'nun diğer üyeleri sistematik bir ekonomi analizi yapmamışlardır. Onların çalışmaları daha çok kapitalist meta üretiminin kültürü ve insanı nasıl aşındırdığı (yabancılaşma) ve insan psikolojisini nasıl etkilediği yönündedir.
Kitapları
- Authority and the Family (1936)
- Traditional and Critical Theory (1937)
- Critique of Instrumental Reason (1967)
- Dawn & Decline (1978)
- Dialectic of Enlightenment (1947) - Theodor W. Adorno ile birlikte
- Eclipse of Reason (Akıl Tutulması) (1947)
- Egoism and the Freedom Movement
- The Authoritarian State
- The Longing for the Totally Other
Türkçeye çevrilmiş yayınları
- Teori ve Pratik Üzerine Bir Tartışma, Theodor W. Adorno ile birlikte, Çev. Orhan Kılıç, Metis Yayınları, ISBN 9789753428996.
- Akıl Tutulması, Çev. Orhan Koçak, Metis Yayınları, ISBN 9789753421898.
- Sosyolojik Açılımlar, Theodor W. Adorno ile birlikte, Çev. M. Sezai Durgun-Adnan Gümüş, Bilgesu Yayınları, ISBN 9789944795319.
- Aydınlanmanın Diyalektiği, Theodor W. Adorno ile birlikte, Çev. Nihat Ülner-Elif Öztarhan Karadoğan, ISBN 9786055272630.
- Alacakaranlık, Çev. İlknur Aka, Kabalcı Yayınları, ISBN 9789758855094.
- Geleneksel ve Eleştirel Kuram, Çev. Mustafa Tüzel, Yapı Kredi Yayınları, ISBN 9789750809842.
Kaynakça
- ^ Lewis, Derek (2016). Historical dictionary of contemporary Germany (2. bas.). Lanham, Md.: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-1442269569.
- ^ Dinar, Hasia (2021). The Oxford handbook of the Jewish diaspora. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0190240943.
- ^ Eberhard Kögel: Habt ihr scho gedeild? Erinnerungen an den jüdischen Viehhandel in Esslingen. Esslingen 2006, ISBN 3-933231-37-X, S. 8.
|
|
