Malaysia Airlines 17 sefer sayılı uçuşu (MH17/MAS17), 17 Temmuz 2014 tarihinde Amsterdam Schiphol Havalimanı'ndan Kuala Lumpur Uluslararası Havalimanı'na giden, Malaysia Airlines'a ait 9M-MRD kuyruk numaralı bir Boeing 777-200ER uçağının[1][2]Rusya sınırından 60 kilometre uzakta bulunan Ukrayna'nın Donetsk Oblastı'na bağlı Hrabove köyüne düşmesi sonucu 298 kişinin yaşamını yitirmesiyle sonuçlanan hava yolu felaketidir.[3] Uçakta 283 yolcu ve 15 mürettebat bulunmaktaydı.[4] Uçak, Ukrayna birlikleri ile Rusya yanlılarının çatışma halinde olduğu bir bölgede düştü.
Rus haber ajansı Interfax ise uçağın Ukrayna hava sahasında 10,000 metre (33,000 ft) irtifadayken BUK tipi füzeyle vurularak düşürüldüğünü duyurdu.[5][6][7] Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroshenko ise olayı bir terör eylemi olarak nitelendirdi.[8]
Malaysia Airlines'ın, bu kazadan 5 ay önce 370 sefer sayılı uçuşunda da 227 yolcu ve 12 mürettebatı taşıyan Boeing 777-200ER tipi uçağı bilinmeyen bir nedenle kaybolmuştu.[9][10][11]
298 can kaybı ile, Uçuş 17, 11 Eylül saldırılarından bu yana gerçekleşen en büyük havacılık kazası ve en büyük Boeing 777 gövde kaybı oldu.
Uçak
Uçuş 17, 28411 seri numaralı, 9M-MRD kuyruk numaralı bir Boeing 777-200ER tarafından sağlanıyordu. 84. Boeing 777 üretildiğinde, ilk uçuşunu 17 Temmuz 1997'de yaptı ve 29 Temmuz 1997'de Malaysia Airlines'a teslim edildi. Kazadan önce uçak iki Rolls-Royce Trent 800 motoruyla destekleniyordu ve 282 yolcu taşıma kapasitesi vardı ve 6.950 iniş kalkış dahil 43.000 saat uçtu.
Boeing 777, 1995'te tanıtıldı. Havacılık uzmanları tarafından güvenlik kaydıyla en iyi ticari hava taşıtlarından biri olarak kabul ediliyordu. Ticari hayata 7 Haziran 1995'te başladı ve 1200'ün üstünde uçuştan (Haziran 2014 itibarıyla) sadece dört tane gövde kaybı geçiren kaza yaşandı. Bunlar: Haziran 2008'de British Airways'in 38 sefer sayılı uçuşu, 2011'de Kahire Uluslararası Havalimanı'nda EgyptAir'e ait bir 777-200 uçağında park halindeyken meydana gelen kokpit yangını ve Temmuz 2013'te Asiana Airlines'ın 214 sefer sayılı uçuşunda üç kişinin hayatını kaybetmesi. Malaysia Airlines'a ait başka bir Boenig 777, 370 sefer sayılı uçuş sırasında 8 Mart 2014'te kayboldu.
Yolcular ve Mürettebat
283 yolcudan ve 15 mürettebattan kurtulan olmadı. Yolcuların üçte ikisinden fazlası Hollanda vatandaşıydı. Başlangıçta yetkililer uçakta 295 kişi olduğunu söylemişlerdi; üç bebeği dahil etmemişlerdi. 19 Temmuz itibarıyla hava yolu firması 298 yolcunun ve mürettebatın uyruklarını resmen açıkladı.
Yolcular arasında Melbourne'de yapılacak olan 20. Uluslararası AIDS Konferansı'na katılacak delegeler de vardı. Delegeler arasında eski Uluslararası AIDS Topluluğu başkanı Joep Lange'de vardı. Ayrıca uçakta Hollandalı senatör Willem Witteween, karısı ve kızı; Vast Countenance grubunun bateristi ve vokalisti Cor Schilder (Pan) ve kız arkadaşı; Avustralyalı yazar Loam Davison ve eşi; Malezya Başbakanı Necip Rezak'ın üvey büyük annesi Siti Amirah; Malezyalı aktris Shuba Jaya, eşi ve bebeği de vardı.
Kargo
Uçakta canlı kargo olarak iki köpek ve dokuz kuş vardı. Bunların dışında tekstil ürünleri, çiçekler, helikopter parçaları, petrol kuyusu parçaları, diplomatik yazışmalar ve diğer başka şeyler bulunuyordu.
Zaman Çizelgesi
Kazadan önceki olaylar
3 Mart 2014: Korean Air ve Asiana Airlines "Güvenlik nedeniyle Ukrayna hava sahası üstünde uçmama" kararı aldı. Aeroflot, Lufthansa, Singapore Airlines MH17 vurulana kadar doğu Ukrayna üstünde uçmaya devam ettiler.
Nisan 2014: Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü, hükûmetleri "Ukrayna üstündeki uçuşların uluslararası sivil havacılığa güvenlik bakımından ciddi tehlike yaratması" konusunda uyardı. Federal Havacılık Kurulu Kırım üstündeki uçuşlara kısıtlama getirdi ve Ukrayna'nın geri kalanı için "Devam eden potansiyel istikrarsızlıktan dolayı aşırı dikkatli olunmasını" tavsiye etti.
14 Haziran 2014: Ukrayna Hava Kuvvetleri'ne ait bir İlyuşin İl-76 uçağı Luhansk Havalimanı'na iniş sırasında düşürüldü. Uçaktaki 49 kişi hayatını kaybetti.
29 Haziran 2014: Rus NTV kanalı ayrılıkçıların Ukrayna hava savunma üssü A-1402'yi ele geçirdikten sonra Buk füze sistemine sahip olduklarını açıkladı. Aynı gün, Donetsk Halk Cumhuriyeti (tweeti silene kadar) böyle bir sisteme sahip olduklarını iddia ettiler.
1 Temmuz 2014: Ukraynalı yetkililer pilotlara Ukrayna'nın doğusunda 26.000 feet'in (7.900 m) altında uçmamalarını tavsiye etti.
13 Temmuz 2014: Sergey Kurginyan, Buk ateşleyicilerinin yakında tamir edilmek üzere Ukrayna ordusundan alınıp Rus yetkililere verildiğini bildirdi.
14 Temmuz 2014: Doğrulanmamış bir telefon kaydına göre Oleh Valeriyovych Bugrov (Lugansk Halk Cumhuriyeti Genelkurmay Başkanı ve Savunma Bakan Yardımcısı) ile Rusya Federasyonu Ana İstihbarat Müdürlüğü'nden bir memurla olan konuşmada memur "Şimdi bizde (radar güdümlü, karadan havaya gönderilen) Buk (füze sistemi) var. Onların uçaklarını mutlaka indirmeliyiz." demiştir.
14 Temmuz 2014: Ukrayna'ya ait askeri bir An-26 taşıma uçağı 21.000 feetdeyken (6.400 m) düşürüldü. (Buk ile düşürüldüğü doğrulandı.) Amerikalı yetkililer sonrasında uçağa Rusya'dan ateş edildiğini söyledi.
14 Temmuz 2014: Ukraynalı yetkililer pilotlara 32.000 feetin (9.800 m) altından uçmamalarını tavsiye etti.
15 Temmuz 2014: Kiev'i ziyaret ettiği sırada Polonya Dışişleri Bakanı Radoslaw Sikorski, Rus askeri destekli Rusya yanlı ayrılıkçıların durumlarına, özellikle karadan havaya füzelere sahip olması konusunda uyardı.
16 Temmuz 2014: Ukrayna askeri uçağı Suhoy Su-25 düşürüldü. Ukraynalı yetkililer uçağı Rus askeri uçağı Mig-29 jetiyle vurulduğunu söyledi. Rusya Savunma Bakanlığı bu söylemleri yalanladı ve absürt olarak nitelendirdi.
17 Temmuz 2014: Rusya bir düzineden fazla hava yolunu çeşitli yükseltilerden kapadı.
17 Temmuz 2014: İsmini açıklamayan Associated Press muhabiri, Donetsk Oblastı'nda bir kasaba olan Sniznhe'de -kaza yerine yaklaşık 16 km uzaklıkta- Buk fırlatıcısı gördüğünü söyledi.Gazeteci ayrıca yedi tane isyancılara ait tank gördüğünü ve bunların kasabaya konuşlandıklarını söyledi.
17 Temmuz 2014: Doğrulanmamış bir telefon kaydına göre Sergei Nikolaevich Petrovskiy (Rusya Federasyonu Ana İstihbarat Müdürlüğü'nden bir memur) ile bir milisle olan konuşmasında Buk füzelerini nereye konuştuklarını tartışıyorlardı.
Kaza
Malaysia Airlines 17 sefer sayılı uçuşun rotası
Uçak Amsterdam Schiphol Havalimanı'nın G03 kapısından 10:14'te (TSİ 12:14) ayrıldı. Uçağın Kuala Lumpur Havalimanı'na varışı 11 saat 45 dakika sürecekti. Uçağın Malezya saatine göre 18 Temmuz saat 06:00'da (UTC +1'e göre 17 Temmuz 20.00) Kuala Lumpur Havalimanı'na iniş yapması bekleniyordu.
Malaysia Airlines'a göre, MH17 Ukrayna hava sahasındayken 35.000 feet yükseklikten seyri planlıyordu ama Ukrayna hava sahasına girdiğinde Ukrayna hava trafik kontrolü MH17'ye 33.000 feetten seyir yapmasını söyledi.
Malaysia Airlines yayınladığı bildiride "Ukrayna Hava Trafik Kontrolü'nden MH17 ile olan bağlantının Rusya-Ukrayna sınırına 50 km kala saat 14:15'te kaybolduğunu bildirdi." deniyor.
Uçak Rusya sınırına yaklaşırken Ukrayna'nın doğusunda bulunan Donetsk Oblastı'na bağlı Torenz şehrinin Hrabove kasabasının yakınına düştü.
Flightradar24, uçak kaybolduğunda yaklaşık 25 km ötesinde Singapore Airlines Boeing 777-200ER (uçuş SQ351) ile Air India Boeing 787-8 (uçuş AI113) olduğunu rapor etti.
Kaza bölgesinden gelen fotoğraflarda parçalanmış uçak ve motor parçalarına; bunların yanı sıra gövde ve pasaport parçaları da vardı. Bazı enkaz parçaları da Hrabove'da ki evlerin yakınına düştü. Düzinelerce vücut parçaları da tarlalara, bazıları da evlerin içine düştü.
17 Temmuz akşamında, lifenews.ru portalı "Milisler,17 Temmuz'da Donetsk bölgesindeki Torez şehrine bağlı Rassypnoye köyünün yakınında Ukrayna Hava Kuvvetlerine bağlı An-26 uçağının düşürüldüğünü açıkladılar. Onlara göre, uçak "sürecin" işlediği bölgeye yakın bir yere, yerleşim yerlerinden uzak bir yere düştüğünü söylediler. Bir milise göre, An-26 yerel saatle 17:30 da şehrin üstünde uçuyordu. Uçak roketle vuruldu ve patlama yaşandı ve uçak arkasında siyah dumanlar bırakarak yere düştü. Enkazlar gökyüzünden düştü." diye bir haber geçti. ITAR-TASS ve RIA Novosti haber ajansları da yerel saatle 16:00'da milislerin Torez yakınlarında An-26 vurduğunu haber geçtiler. Amerikalı fırlatma rampası ve yörünge analistleri füzenin Torez ile Snizhne arasındaki bir yerden fırlatılmış olabileceğini söylediler.
Sonrası
Bölgedeki madende mesaisi bitmiş madenciler, yerel polis ve arama ekibi enkazın etrafında kurtulan olup olmadığına dair arama yaptılar.
Uçağın düşürülmesinin ardından Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı (Eurocontrol), Doğu Ukrayna bölgesinin sivil uçuşlara kapatıldığını açıkladı.[12] Ukrayna daha öncesinde Donetsk Oblastı üstünde 1 Temmuz 2014'te 26.000 feet (7.900 m) ve 14 Temmuz 2014'te 32.000 feet (9.800 m) altından uçmayı yasaklamıştı. Eurocontrol MH17'nin vurulduğunda uçuş seviyesi 330'da (33.000 feet veya 10.060 m) olduğunu, kısıtlanmış hava sahasının üstünde olduğunu açıkladı. Olayın ardından Aeroflot, Transaero, Air France, Türk Hava Yolları, Virgin Atlantic, Lufthansa ve S7 Airlines Ukrayna hava sahasını kullanmayacaklarını açıkladı.[13] Uçağın çarpmasından saatler önce Rus hava trafik kontrolü, Rus hava sahasındaki rotaları (eğer uçak düşmeseydi bu rotayı kullanacaktı) 32.000 feet'e (9.800 m) kadar kapadı. Ukrayna İçişleri Bakanlığı danışmanı Anton Herashchenko, uçağın 32.000 feet irtifadayken füzeyle vurulduğunu açıkladı.[14]
Kazadan kısa bir süre sonra, Malaysia Airlines, Amsterdam-Kuala Lumpur rotasının uçuş numarasını MH19 olarak değiştirdi. 18 Temmuz 2014'te Malaysia Airlines'ın hisseler %16 düştü.
Doğrulanmamış raporlara göre ölenlerin bedenlerinin üstündeki banka ve kredi kartları yağmalanmış. Bunun üstüne Hollanda Bankalar Birliği (Dutch Banking Assosciation), yaşanabilecek dolandırıcılıklar hakkında "önleyici tedbirler" alındığını açıkladı. Ek olarak, hayatını kaybedenlere ait hesaplar ve mallar kaldırıldı ve kanıtlar da kaza alanından yok edildi.
Soruşturma
Malaysia Airlines Uçuş 17'nin düştüğü bölge
(çizgi) - Malaysia Airlines Uçuş 17'nin rotası
Ukrayna'ya göre füzenin gönderildiği alan
Rus ayrılıkçılar tarafından kontrol edilen bölge
Kazanın yaşandığı gün, AGİT, Ukrayna ulusal hükûmeti ve Rusya'dan oluşan Üçlü Temas Grubu toplandı. Donetsk Halk Cumhuriyeti'ne (Uçağın düştüğü yeri kontrol eden) eden bağlı direnişçilerle yapılan video konferansta, direnişçiler "Ukraynalı yetkililerle ve AGİT gözlemcileriyle işbirliği yaparak uluslararası soruşturma komisyonuna güvenli geçişi ve güvenlik garantisi" sözü verdiler. Ancak soruşturmanın ilk iki gününde, milisler, AGİT ve diğer uluslararası gözlemcilerin kaza bölgesinde serbestçe çalışmalarını engelledi. Ukrayna hükûmetine göre, ayrılıkçılar, "Rusya'nın yardımıyla" suçun bütün kanıtlarını, buna 38 bedeni Donetsk'teki soğuk hava deposuna götürmek dahil, yok ediyorlar. Donetsk Halk Cumhuriyeti lideri Andre Purgin, "Kiev ateşkes anlaşmasını sonuçlandırınca olabildiğince kısa süre uluslararası uzmanların güvenliğini garanti edeceğiz." açıklaması yapmıştır.
Ukrayna, uçağın nasıl düştüğüne dair çalışılması için uluslararası soruşturmaya izin verdi. Birleşik Krallık Hava Kazalı Soruşturma Şubesi'nden (Air Accidents Investigation Branch) yardım için altı kişi gönderdi. Birleşik Krallık Dışişleri Bakanlığı Ukrayna'ya ekstradan konsolosluk görevlisi gönderdi ve Metropolitan Polisi (İngiltere'nin bir bölgesinden sorumlu polis teşkilatı), ülkeye özel uzmanlar göndererek uluslararası partnerlerle birlikte hareket ederek ölenleri kurtarma, kimlik tanıma ve ülkelerine geri döndürme konusunda yardım etmeyi hedefledi. Avustralya, eski hava mareşali olan Angus Houston liderliğinde 45 kişilik ekip gönderdi. Kıdemli bir Amerikalı yetkili, ABC News'a verdiği açıklamada FBI ve NTSB çalışanları soruşturmanın danışmanlık rolü için Ukrayna'ya gitmeye hazırlandıklarını söyledi.
9 Nisan 2015 tarihinde Hollanda hükûmeti kaza sonrasında yapılan 575 gizli belgeyi yayınladığına dair iddialar basında yer aldı.[15]
^Boykoff, Pamela; Moshin, Saima (31 Mart 2014). "Mystery of Malaysia Airlines Flight 370 surfaces pain of 1977 tragedy". CNN (İngilizce). 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2014. The airliner – a Boeing 737–200 – crashed into a mangrove swamp as it descended, killing all 100 on board. Before Flight 370, it was the deadliest incident in Malaysian aviation history.
