|
Ferhad Zeynalov
Ferhad Zeynalov (Azeri: Fərhad Ramazan oğlu Zeynalov, 22 Haziran 1929, Ordubad - 16 Ekim 1984, Bakü), Azerbaycanlı dilbilimci ve Türkologdur. Çağdaş Türkolojinin gelişiminde hizmetleri olan bilim adamlarından biri olarak kabul edilmektedir.[1]
Hayatı
Ferhad Ramazan oğlu Zeynalov, 1929 yılında Azerbaycan SSC'ye bağlı Nahçıvan ÖSSC'nin Ordubad şehrinde dünyaya geldi. 1947 yılında ortaokulu bitirdikten sonra Ordubad Şehir Kültür evinde direktör olarak çalıştı. Azerbaycan Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesi'nde (1948-1953) ve M.Lomonosov adına Moskova Devlet Üniversite'sinde yüksek lisans yapmıştır (1953-1956).[2] Orada onun tez danışmanı ünlü Türkolog N.A.Baskakov olmuştur. Ferhat Zeynalov'un savunduğu konu - "Sözcük türlerinin sınıflandırma prensipleri" olmuştur.
1956 yılında S.M.Kirov adına Azerbaycan Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesi'nde çalışmaya başlamıştır. 1962 yılında bu üniversitede Genel dilcilik bölümü doçenti olmuştur. Aynı üniversitede 1969 yılında Türkoloji bölümünün oluşturulması birebir onun adı ile bağlıdır. O, bu yıldan itibaren bu anabilim dalına başkanlık yapmıştır[3] 1956 yılında filoloji ilimleri adayı, 1966 yılında ilimler doktoru derecesi almıştır.[4] 1984 yılında ölmüş ve Ordubad'da defnedilmiştir.[5]
Çalışmaları
Azerbaycan'da Türkoloji okulunun kurucularından olan Ferhat Zeynalov onun güncel sorunlarına, özellikle Türk dillerinde sözcük türlerinin tasnif ilkelerine, yardımcı kelime çeşitlerine, Yusuf Gedikli tarafından Türkçeye kazandırılan Türk lehçelerinin karşılaştırmalı dilbilgisi, eski Türk yazılı yapılarına ilişkin araştırmaların, 11 monografi, derslik ve eğitim kaynağının yazarıdır.[6] "Türkoloji'nin Esasları" (1981) adlı temel monografisinde o, Türk dillerinin yeni tasnifini vermiştir. ADÜ-de türkoloji fenlerin ve uzmanlık kurslarının ("Türkoloji'ye giriş", "Türk lehçelerinin karşılaştırmalı dilbilgisi", "Eski Türk yazılı abideleri") eğitimi, bu dallar ile ilgili eğitim programlarının hazırlanması onun adı ile bağlıdır. Onun "Türkoloji'nin Esasları" dersliyi SSCB çapında ilk böyle girişim idi. Bu kitabın basılması hayli rezonans doğurdu, öyle ki, o zamanlar Türkoloji henüz yeni-yeni "sovyet karşıtı" bilimleri listesinden çıkıyordu.[7]
Ferhad Zeynalov metinsellik alanında da çalışmış, S.Elizade ile birlikte "Kitab-i Dede Korkut" destanının bilimsel-eleştirel metnini geniş mukaddime ile tertip etmiştir. "Kitap-ı Dede Korkut ve dünya şarkiyat araştırmaları", "Dastani-Ahmedi Herami - Azerbaycan'ın en eski edebi anıtı", "Türk dillerinde analitik yolla yaratılmış fiilin biçimleri" vb. bilimsel eserleri ile Türkoloji'nin en güncel sorunlarına değindi.
Ferhad Zeynalov, 70'in üzerinde bilimsel eserin, aynı zamanda 20'ye yakın monografinin yazarıdır. Eserleri Türkiye, Rusya, Almanya, Fransa ve Macaristan'da basılmıştır.
Eserleri
- Sözcük türlerinin sınıflandırma prensipleri. Azerbaycan dilinin kaynakları temelinde, SSCB Yüksek Eğitim Bakanlığı, 1957
- Azerbaycan dilinin grameri, Azerbaycan. SSCB İA yayını, Bakü, 1960
- Modern Türk dillerinde yardımcı kelimeler, Azerbaycan Devlet Üniversitesinin (ADÜ) Bilimsel eserleri. Dil ve Edebiyat. serisi, 1963.
- Modern Türk dillerinde ilgeçler, Bakü, 1964
- Modern Türk dillerinde kipler, ADÜ-in Bilimsel eserleri. Dil ve Edebiyat serisi, 1965
- Kelime sonlukları dilbilgisel kategori gibi, S.M.Kirov adına ADÜ-nin "Bilimsel tezkireleri", 1966, № 3
- Türk dillerinde kiplerin kategorisi ve ifade yöntemleri, Sovyet türkologiyası, 1970, № 2
- Türk dillerinde sıfatın kategorileri, ifade biçimleri, SSCB eğitiminin 50 yıllığına konulu toplantısından tez ve raporlar, 1972
- Türkologiyaya giriş kursunun programı, Bakü, Azerbaycan Uluslararası Üniversitesi yayını, 1973
- Türk dillerinin Dilbilimsel terimlerinin karşılaştırmalı sözlüğünün hazırlanmasının gerektiği hakkında, Sovyet türkologiyası, 1973, № 4
- Türk lehçelerinin karşılaştırmalı dilbilgisi, h. 1-2, Bakü, 1974-75
- "Destani-Ahmet Harami" - Azerbaycan dilinin en eski edebi anıtı, Sovyet türkologiyası, 1975, № 5
- "Kitabi-Dede Korkut ve dünya şarkiyat araştırmaları, Eğitim Bakanlığı," Bilimsel eserleri ", 1976
- Kıpçak diyalektlerinin Özbek edebi dili ile karşılaştırmalı araştırması, Azerbaycan SRİ'nin Ali ve Orta Eğitim Bakanlığı Bilimsel Tezkireleri,1977, № Z
- Türk dillerinde konuşma parçaları sorunu, Türkologiya Bölümü üzere uzmanlık kursu programları, Bakü, 1978
- Oğuz-Selçuk anıtları ve Azerbaycan dili, Eğitim Bakanlığı, "Bilimsel eserleri", 1979
- Eski Türk yazılı abideleri, ADÜ Yayıncılık, 1980
- Türkologiyanın esasları, Bakü, "Maarif" Yayıncılık, 1981
- Seyyat Hamza'nın "Yusuf ve Kadın" manzumesi, Bakü, 1982
- Kitab-ı Dede Korkut, Bakü, "Yazar" Yayınevi, 1983 (http://www.azerizv.az/news/a-3090.html 27 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
Kaynakça
|
|
