Emeksiz Mehmed Kaptan ya da Emeksiz Mehmed Reis, Türk denizcisi.
18. yüzyılda Osmanlı donanması'nda Sakız'da yerleşik Akdeniz firketeler başbuğu.
Faaliyetleri
Emeksiz Mehmed Kaptan 1736 yılında Midilli'de kaza yapan Venedik gemisinden yağmalanan malların sahibine iadesi için mübaşir olarak atandı.[1][2]
Osmanlı İmparatorluğu ile Sicilya Krallığı arasında 1740 yılından imzalanan antlaşmanın ardından 1741 yazında Sicilya'ya gönderilen Osmanlı Elçisini götüren Riyale-i Hümayun ve Kral-ı Bahri kalyonlarının güvenliğiyle görevlendirildi.[3]
Osmanlı donanmasının Malta Şövalyelerinin Doğu Akdeniz ve Ege'deki korsanlık faaliyetlerine karşı başarılı harekâtlar[4] yürüttü. 1751 yılında üç ambarlı Per-i Bahri kalyonunun reisi olan Emeksiz Mehmed Kaptan casuslarının ilkbaharda Maltalıların Manya Burnu civarında filo topladıkları yönündeki haberlerine istinaden filosuyla denize açıldı. Berre adası civarında Maltalı korsanları yakalayan Mehmed Kaptan muharebede üstün geldi ve Atina sahilinde baştankara eden korsan gemisi ve mürettebatını ele geçirdiği gibi, Müslüman esirleri de kurtardı. Ardından bir diğer Malta firketesini İpsara adasında mağlup ederek esir eden Osmanlı filosu[5] 16 Nisan 1751'de bu iki esir gemiyi Tersane-i Amire'ye teslim etti.[6] Emeksiz Mehmed Kaptan'ın mücadelesi sonbahara kadar devam etti. Ekim 1751'deki Vetiloz Deniz Muharebesi'nde bir üç direkli, iki şehtiye ve bir kalyondan oluşan Malta filosunu kesin bir yenilgiye uğrattı. Bir Malta kalyonu yakılırken, esir alınan diğer üç gemi Emeksiz Mehmed Kaptan tarafından 12 Kasım 1751'de İstanbul limanına getirildi.[6]
Kaynakça
- ^ 51 Numaralı Midilli Şeriye Sicili, No: 3/20-32 (Eylül 1736)
- ^ "Osmanlı Deniz Ticaretinde Hukukî bir Sorun: Kaza Yapan Geminin Malları", Şenay Özdemir Gümüş, Folklor/edebiyat dergisi, c.18, sy.71 (2012/13), s.118
- ^ "Osmanlı-Sicilya İlişkileri ve Cizye Muhasebecisi Hüseyin Efendi’nin Sicilya Elçiliği (1740-1742)", History Studies, A Tribute to Prof. Dr. Halil İnalcık, c.5/2 (2013), s.422
- ^ "18. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Ege (Adalar) Denizi ve Doğu Akdeniz’e Yönelik Güvenlik Parametreleri", Yusuf Alperen Aydın, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, c.XLV (2015), s.176
- ^ "Tarih", İzzî, İstanbul (1199), vr. 247 a-b
- ^ a b "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.15, s.150
