Ekolojik Sanitasyon, insan atıklarını gübreye dönüştüren tuvalettir.[1] Kısaca ECOSAN (Ecological Sanitation) yaklaşımına göre evsel atık su bir kirletici değil yeniden değerlendirilerek kullanılabilecek bir kaynaktır. Bu yaklaşımda ayrıca, kaynakta kontrol ve nütrient döngülerinin tamamlanması gibi konular ön plana çıkmaktadır. Buna göre, evsel atık suların kaynağında fraksiyonlara ayrılarak toplanması ve her bir fraksiyonun özelliklerine uygun olan bir dizi işlemden geçirilerek tekrar değerlendirilmesi önerilmektedir. Kavramsal çalışmaların Almanya ve İsveç'te, uygulamaların ise Asya ve Afrika ülkelerinde daha yaygın olduğu izlenen ECOSAN’ la ilgili olarak Türkiye'de de çalışmalar başlatılmıştır.[2]
Ekolojik sanitasyon ve sanitasyon farkı
"Sanitasyon", insan dışkısının, evsel atık suların ve atıkların insanlar ve çevre üzerindeki etkileri nedeniyle toplanması, uzaklaştırılması ile ilgili ilke ve uygulamaları ifade etmektedir. Bu tanımda kullanılan kriterler sağlık risklerini ve çevre kirliliğini en aza indirme dereceleridir.
"Ekolojik Sanitasyon", sanitasyon sorunlarına bir ekosistem bakış açısı uygulayarak bir adım daha ileri gitmektedir. Atıkların sistem içindeki kaynaklar olarak algılanmasına dayanmaktadır. Bu anlamda Ekolojik sanitasyon sistemleri, insanların atıklarının bitki ve gıda üretmeye yardımcı olan mikroorganizmalar için bir kaynak olması nedeniyle ekosistemleri taklit edecek şekilde tasarlanmalıdır.[3]
Ecosan tuvalet sistemi
EcoSan tuvalet suya ihtiyaç duymayan kapalı bir sistemdir. Bu nedenle suyun az olduğu, su tablasının yüksek olduğu ve yeraltı suyu kirlenme riskinin arttığı yerlerde liç çukuru tuvaletlerine bir alternatiftir. Ecosan tuvalet, tarımda değerli bir kaynak yaratmak için besinlerin dışkıdan geri kazanılması ve geri dönüştürülmesi ilkesine dayanmaktadır. Ecosan tuvaletin çukuru dolduğunda kapatılıp mühürlenmektedir. Yaklaşık sekiz ila dokuz ay sonra dışkı tamamen organik gübreye dönüştürülür ve çiftliklerde kullanılabilmektedir. İlk çukur kapatıldığında kullanıcılar ikinci çukuru kullanmaya geçebilmektedir.[4]
Ecosan uygulama örnekleri
- İsveç, Ecosan'ı daha büyük ölçekte uygulamaya koyma konusunda Avrupa'da lider olmuştur. Örneğin, İsveç'teki Tanum Belediyesi, çok kayalık ve zorlu arazileri nedeniyle başlangıçta ve daha sonra fosfor geri kazanımı için idrar ayırma tuvaletlerini tanıtmıştır.
- İsveç ayrıca 2013 yılında, güvenli ve sterilize edilmiş karasu (idrar ve insan dışkısı) sertifikalandırmayı ve tanınmış bir gübre olarak daha fazla kullanım için mümkün kılmıştır.[5]
- Stockholm Çevre Enstitüsü (SEI), 2001'den 2011'e kadar "Ecosanres" adlı dünya çapında büyük bir Ecosan araştırma programı yürütmüştür. Bu programın "Kuru Ecosan (kuru tuvaletlerin kullanılması)" pilot projelerinden biri UDDT' lerin çoklu ortamlarda büyük ölçekli bir uygulaması olmuştur.[6]
Kaynakça
