Avusturya, Almanya, İtalya ve Türkiye’de yaklaşık 700 proje planlamış bir mimardır.[2] Türkiye'de daha çok Ankara'da yaptığı kamu binaları ile tanınmaktadır. 1927-1935 yılları arasında yeni kurulan Ankara kentinde inşa edilen birçok yapının projesini çizen mimar; 1938-1953 arasında Türkiye'de yaşadı. Halen kullanılmakta olan meclis binası onun Türkiye'deki en önemli eseridir.
Yaşamı
27 Mart 1886'da Avusturya'nın Tirol eyaletindeki Fulpmes kentinde doğdu. Brezilyalı demirci ustası bir baba ve Avusturyalı bir annenin sekiz çocuğundan birisidir.[3] Babasını 1897'de kaybetti. Ortaöğrenimini Innsbruck'ta tamamladı. Mimarlık eğitimini 1906-1913 yılları arasında Viyana Teknik Üniversitesi'nde tamamladı, 1919'da Roma Dönemi'nden başlayarak kilise yapımını inceleyen tezi ile doktor unvanını aldı.
1919-1924 yılları arasında İnnsbruck'ta Devlet Yapı Sanat Okulu'nda öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1924 yılında Viyana Krematoryumu Projesi yarılmasına katıldı ve projesi uygulandı. Viyana'da krematoryum inşa edilmesi, büyük bir siyasi tartışma konusu olmuştu; bir kilise mimarının, farklı bir dini anlayış taşıyan krematoryum inşa etmesi de çok eleştirildi. Proje, mimarın Avusturya'da ve Almanya'da tanınmasına önemli rol oynadı.[3] Holzmeister, projenin yapımı sırasında Avusturya'da taşındı.
1926 yılında Salzburg Festival Salonu’nun 12 yıl sürecek yenilme çalışmalarını başlattı. Yapı, Anton Kolig tarafından yapılan mozaik çalışmaları, girişteki heykeltıraş Rudolf Reinhart`ın eseri 3 metre yüksekliğindeki aslan figürü ve sanatçı girişi için ayrılan bölümdeki duvar süslemeleri ile tüm Avusturya'da tanındı.
Hozmeister, 1928-1933 arasında Düsseldorf Güzel Sanatlar Akademisi'nde dersler verdi. Mekan açısından dönemin en etkileyici yapılarından biri sayılan Schlageter Anıtı'nı 1929 yılında gerçekleştirdi. Mimarı tarafından da gerçekleştirdiği en iyi yapıtlardan biri olarak tanımlanan[4] bu anıt, I. Dünya Savaşı'ndan sonra sağcı partiler tarafından desteklenen bir propaganda anıtı idi. 8 Mart 1946 tarihinde Düsseldorf şehir parlamentosunun aldığı bir kararla yıktırılmıştır.[5]
Almanya`da ikameti esnasında birçok kilise yapısı tasarlayarak kilise yapılarında uzman olduğunu kanıtladı.[6] Blankenese, Merdingen, Mönchen-Gladbach, Cleve ve Berlin Lilienstrasse Kiliseleri Almanya'daki uygulamalarındandır.
Hitler rejiminin baskıları nedeni ile 1933'te Düsseldorf'taki akademik görevinden ayrılmak zorunda kaldı. Viyana'ya dönerek 1933-1937 yılları arasında Viyana Güzel Sanatlar Akademisi'nin rektörlüğünü üstlendi.[3]Avusturya'da Linz'de Kreuzschwestern Okulu, Krim Kilisesi, Bad Ischl'de Dinlenme Evi, Grinzing'de Okul, Dornbach Kilisesi, Vogelweidplatz Kilisesi ve Viyana Radyoevi'ni inşa etti.
Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti Ankara'ya yerleşen mimar Egli`nin tavsiyesi üzerine, Ankara`da yapılacak Savunma Bakanlığı için proje hazırladı. Bunu, Erkan-ı Harbiye binası, Milli Eğitim Bakanlığı, Ordu Evi, Harp Okulu, Güven Anıtı (Anton Hanak`la birlikte), İçişleri Bakanlığı, Cumhurbaşkanlığı Merkez Köşkü (Pembe Köşk), Vilayet Meydanı, Bayındırlık Bakanlığı, Yargıtay, Emlak Bankası, Ulus Merkez Bankası, Avusturya Konsolosluğu projeleri izledi.[3]
11 Ocak 1937'de çıkarılan bir yasa ile açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi proje yarışmasına katıldı. Yarışmanın sonunca birinciliğe değer görülen üç projeden birisini ona aitti. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün isteği ile Holzmeister'ın eseri uygulandı.[7]
Mimar, 1938 yılında Almanya'nın Avusturya'yı işgalinden sonra Viyana Akademisi'nden uzaklaştırıldı ve Türkiye'ye göç etti.[8] Yaşamını İstanbul Tarabya'daki Sümer Palas'ta sürdürdü.[3] 1940-1947 arasında İstanbul Teknik Üniversitesi'nde ders verdi. 1947'de TBMM binası projesine ağırlık vermek üzere Ankara'ya taşındı.[3]
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra adı aklandığı halde uzun süre ülkesi Avusturya'ya geri dönmedi. 1947-1954 arasında sıkça Avusturya'ya seyahat etse de Ankara'da yaşamayı sürdürdü.[3]
1950'de Viyana Güzel Sanatlar Akademisi'nin rektörü oldu ve 1957'de emekli olana kadar bu görevi sürdürdü. Yurtdışındaki hizmetlerinden ötürü 1951'de Graz Teknik Üniversitesinde Şeref Ödülü'ne, 1953'te Avusturya Devlet Mimarlık Büyük Ödülü'ne değer görüldü.[3] Emekli olduktan sonra Salzburg Festival Salonu'nun ikinci etap çalışmalarını tamamladı.
Türkiye'de gerçekleştirdiği en önemli eseri olan TBMM Meclis binası, yardımcısı Ziya Payzın tarafından 1960 yılında tamamlandı.[9] 1963 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi'nden ve 1971 yılında da Viyana Teknik Yüksekokulu'ndan fahri doktora unvanı aldı.[8] Türkiye'yi son kez 1978 yılında ziyaret etti ve Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının yer aldığı kompleksin genişletilmesi çalışmalarında danışmanlık yaptı. 12 Haziran 1983’te Salzburg, Hallein'de öldü.
Clemens Holzmeister, Avusturyalı aktris Judith Holzmeister'ın babasıdır.
2008’de Ankara’daki bir caddeye Holzmeister’in adı verilmiştir.
^ab"Mimarlar - Clemens Holzmeister". Bir Başkentin Oluşumu: Avusturyalı, Alman ve İsviçreli Mimarların İzleri. www.goethe.de. 28 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2023.
_1937_Otto_Skall.jpg)
