Cadı makigiller

Tarsiidae Yaşadığı dönem aralığı: 45-0 myö Uintan-Günümüz  PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Carlito syrichta
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Hayvan Şube: Chordata Sınıf: Mammalia Takım: Primates Alt takım: Haplorhini İnfra takım: Tarsiiformes Familya: Tarsiidae Gray, 1825
Tip cins
Tarsius
Cinsler
Carlito Tarsius Cephalopachus

Tarsius tarsier

Tarsiidae bir primat familyasıdır. Güneydoğu Asya'nın adalarında yaşayan, küçük, gece faal hayvanlardır.

Sevimli görünüşlerinden dolayı Güneydoğu Asya'da ev hayvanı olarak da tutulurlar.

Özellikleri

Tarsiidae familyasındakilerin uzunlukları 9 – 16 cm ulaşırken, kuyrukları 13 – 28 cm ile vücutlarının iki misli olur. Ağırlıkları 60 - 160 gram arası değişir. Postları kısa ve yumuşak, çoğunlukla gri, ama bazen gri-kahverengi veya kızıl kahverengi de olabilir. Vücut ölçülerine göre elleri büyük ve bacakları çok uzundur. Primatlar takımı içerisinde en uzun bacaklara sahiptir (vücut büyüklüğüne göre).

Uzun atlayışlarında uzun kuyrukları ile dengeyi sağlarlar. Dik duran bir dala tutunurken kuyruk destek olarak da kullanılır. Vücut ölçülerine göre tüm memelilerin arasında en büyük gözlere sahiptirler. Hatta gözleri beyinlerinden büyüktür. Hareket ettirebildiği kulakları da gayet büyüktür.

Yayılım

Tarsiidae Güneydoğu Asya'nın adalarında yaşar. Sumatra'nın güneyinde, Borneo, Filipin'in güneyinde ve Sulavezi adasında yaşarlar

Çok farklı yaşam alanlarını fethetmişlerdir. Onlara yağmur ormanlarında, dağ ormanlarında, mangrov ormanlarında, bataklık bölgelerde ve bambu çalılıklarında rastlamak mümkündür. Bazı türlere 1500 metre yüksekliğe kadar rastlamak mümkündür. Cüce uzun bacaklı maki hatta sadece 1800 ila 2200 metre yükseklik arasında yaşar.

Yaşam şekli

Dik ve ince dalların üzerinde durmayı tercih ederler.

Tarsius aile grupları içinde yaşar.

Gece faal hayvanlardır. Gündüzleri bitkilerin sık olduğu yerlere girip saklanırlar.^[1] Gece yiyecek arayışında fazla yükseklere çıkmaz, daima yerden 2 metre yüksekliğin altında hareket ederler. Dik duran ince dallara tutunarak durmayı tercih ederler. Uzun bacakları sayesinde 5 metre atlayabilirler.^[2]

Sunda ve Filipin cadı makisi yalnız yaşarken, Sulavezi cadı makisi 4 ila 8 bireyden oluşan aile grupları içinde yaşar.

Beslenme

Uzun parmakları ile avlarını yakalarlar.

Cadı makigiller sırf etoburdur ve böylece tüm maymunlar takımı içinde hiç bitkisel beslenmeyen tek familyadır. Birçok farklı böcek türleri, kelebek, örümcek, yengeç, termit ve karınca ile beslenirler. Türden türe farklı derecede yakalayabildikleri, yarasa, kurbağa, kuş veya yılan gibi küçük omurgalıları da yerler. Büyük parmakları ile uçan bir hayvanı havadan kapabilir veya aniden sıçrayıp av hayvanın üstüne atlayabilirler. Sonra o hayvanı ısırarak öldürdükten sonra bir dala çıkıp avı önce kafası ile başlayarak yerler.

Üreme

Bu kadar küçük hayvanlar için gayet uzun sayılan 180 - 190 gün süren bir gebelikten sonra tek bir yavru doğar. Gebeliğin uzun sürmesinden dolayı yavru bayağı iyi gelişmiş, yetişkinlerin %33'ü büyüklüğünde dünyaya gelir. Doğduğunda vücudu tamamen post ile kaplıdır ve gözleri açık olur.

Yavrusu ile bir filipin cadı makisi

İlk haftalarda anne yavruyu ağzında taşır ve yiyecek arayışına çıkınca sık sık dalların arasında Yalnız bırakır. Ama kısa aralarla yavrunun yanına uğrar. Sulavezi cadı makisi hatta her gece yavrusunu 10 - 12 defa başka bir yere götürüp bırakır. 80 gün sonra emzirme süresi biter. Yavru 1 - 2 yıl içinde ergenleşir. Evcil bireyler 16 yaşına kadar varır ama doğada ömür uzunluğu bilinmemekte.

Sınıflandırma

• Cins Carlito
  • Carlito syrichta
    • Carlito syrichta fraterculus
    • Carlito syrichta syrichta
    • Carlito syrichta carbonarius
• Cins Cephalopachus
  • Cephalopachus bancanus
    • Cephalopachus bancanus bancanus
    • Cephalopachus bancanus natunensis
    • Cephalopachus bancanus boreanus
    • Cephalopachus bancanus saltator
• Cins Tarsius
  • Tarsius dentatus
  • Tarsius fuscus
  • Tarsius lariang
  • Tarsius niemitzi
  • Tarsius pelengensis
  • Tarsius sangirensis
  • Tarsius spectrumgurskyae^[3]
  • Tarsius supriatnai^[3]
  • Tarsius tarsier
  • Tarsius tumpara
  • Tarsius pumilus
  • Tarsius wallacei

Kitaplar

• Ronald M. Nowak: Walker’s Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999 ISBN 0-8018-5789-9
• Thomas Geissmann: Vergleichende Primatologie. Springer-Verlag 2003, ISBN 3-540-43645-6
• D. E. Wilson & D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, 2005. ISBN 0-8018-8221-4

Dış bağlantılar

• K. J. Gron: Primate Factsheets: Tarsier (Tarsius)29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• "Tarsiyer (Cadı Maki) Nedir?". Evrim Ağacı. 2015. 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2022. 

Kaynakça

1. K. J. Gron: Primate Factsheets: Tarsier (Tarsius) Taxonomy, Morphology, & Ecology 29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., abgerufen am 24. Februar 2009
2. Geissmann (2003), S. 114
3. ^ [1]^{[ölü/kırık bağlantı]}