Office Romance (İngilizce uluslararası adı) Liebe im Büro (Doğu Almanya)
Bir Ofis Romansı[1] (Rusça: Служебный роман, transliterasyon: Sluzhebnyy roman), Sovyet yönetmen Eldar Ryazanov'un 1977 yılında yönettiği romantik komedi filmidir. Mosfilm stüdyolarında üretilen bu SSCB filminin uluslararası İngilizce adı Office Romance'dir.
Film yine Eldar Ryazanov'un Emil Braginsky birlikte yazdıkları "İş Arkadaşları" (Сослуживцы, Sosluzhivtsy) adlı tiyatro oyunundan sinemaya uyarlanmıştır. Gösterime verildiği yıl kendi ülkesinde gişede en çok hasılat yapan film olan "Bir Ofis Romansı", SSCB'den ayrılmış cumhuriyetlerde günümüzde de popülerliğini korumaya devam etmektedir.[2]
Sovyetler Birliği döneminde Moskova'da bir istatistik bürosunun evde kalmış kadın genel müdürü Ludmila Kalugina ile astlarından ekonomist Anatoly Novoseltsev'in nefretle başlayan ilişkilerinin aşka dönüşmesinin öyküsünün anlatıldığı bu film aslında romantik komedinin ABD kökenli bir alt türü olan "screwball komedisi"ne sokulmaktadır. Klasik tanımıyla "İçinde cinselliğe yer verilmeyen bir cinsellik komedisi" diye tarif edilen, aşk-nefret ilişkilerinin sonunda zıt karakterlerin birbirlerini cezbettiği bu çılgın komedi türü ABD'de Büyük Buhran yıllarında filizlenmişti. Bu film de benzer bir biçimde Leonid Brejnev'in başta olduğu SSCB'nin "durgunluk dönemi"nde (Период застоя, Stagnation Era) çekilmiştir. 1976 yılının Moskova'sından gündelik yaşama dair kesitler aktarması açısından belge niteliği de taşımaktadır.
Film Sovyet sinemasının daha geniş kitlelere ulaşmak için yeni türlere (western, bilimkurgu gibi) yönelme çabalarının bir parçasıdır. Melodram ve komedinin özelliklerinin bir karışımı olan "Bir Ofis Romansı", Eldar Ryazanov'un "üçleme"sine ait filmlerden biridir. Üçleme şu filmlerden oluşmaktadır: "Kaderin Cilvesi" (1976), "Bir Ofis Romansı" ve "İki Kişilik İstasyon" (1982). İnsan dokunuşunun ve sıcaklığının hissedildiği bu filmlerde "insanların her zaman birbirlerine gereksinimleri olduğu" teması işlenir.[1]
Konusu
Filmde olaylar 1976 yılında SSCB'nin başkenti Moskova'da geçer. Devlet istatistik bürosunun otoriter ve hoşgörüsüz müdürü Ludmila Kalugina (Alisa Freindlich) orta yaşlarına gelmesine rağmen hiç evlenmemiştir. İşkolik bir kadın olan Ludmila büroya herkesten önce gelir, binadan en son o çıkar. Emrinde çalışanların arkasından "rüküş kocakarı" adını taktıkları Ludmilla, dış görünüşüne önem vermeyen bir kadındır ve çevresine mesafeli duruşuyla sosyal hayatı boşlamış gibi bir izlenim vermektedir. Espri anlayışı olmayan sıkıntılı davranışlarının ve kalın çerçeveli gözlükleriyle modası geçmiş erkeksi giyim tarzı ve saç kesiminin arkasında kendine güven sorunları da olduğu anlaşılmaktadır. Bütün çalışanlar patronlarından çekinmektedirler.
Aynı büroda çalışan ekonomist Anatoly Novoseltsev (Andrey Myagkov) ise çevresi tarafından sevilen, karısı tarafından terkedilmiş iki çocuklu bir adamdır. Beceriksiz ve ezik duruşlu bir adam olan Anatoly sürekli parasızlık çekmektedir ve iş arkadaşlarının zorlamasına rağmen patronundan bir terfi ya da zam isteyemeyecek kadar da çekingen biridir. Filmde olayları dış ses olarak o anlatır ve filmin hemen başında ofis elemanlarını tek tek izleyicilere o tanıtır. En yakın arkadaşı iyimser ve kendisiyle barışık bir kadın olan Olga Ryzhova'dır (Svetlana Nemolyayeva). Kuruma yeni atanan müdür yardımcısı ise hem Anatoly'nin hem de Olga'nın üniversiteden samimi arkadaşı olan Yuri Samokhvalov'dur (Oleg Basilashvili). Karizmatik kişiliği, dışa dönük yapısı ve iyi giyimiyle göz dolduran Yuri bir ayağı yurt dışında olduğu için ofis çalışanlarına sürekli olarak yabancı sigara gibi küçük hediyeler getirir. Ofiste Ludmila'dan çekinmeyen ve ona nazı geçebilen tek kişidir. Yuri patronundan eski arkadaşı Anatoly'yi terfi ettirmesini ister ama reddedilir. Anatoly, arkadaşı Yuri'nin tüm işyeri çalışanlarına evinde verdiği davette, onun teşvikiyle patronu Ludmila'yla flört etmeye çalışır ama acemice davranışlarıyla onu etkilemeyi başaramaz. Kadının soğuk ve kayıtsız davranışları karşısında hayal kırıklığına uğrayan ve bir an için öfkesine yenik düşen Anatoly, patronuna ağzına geleni söyler. Hakarete uğrayan Ludmila partiyi terkeder.
Ertesi gün özür dilemek üzere patronunun odasına giden Anatoly, kovulmayı beklerken ummadığı bir davranışla karşılaşır. Ludmila aniden ağlamaya başlar, yalnızlığından yakınarak ona içini döker. Daha sonra da sekreteri Verochka'yı (Liya Akhedzhakova) yanına çağırarak bir kadının nasıl giyinmesi gerektiğini sorar ve ondan günün modası hakkında bazı tüyolar alır. İşyerinde olan biten her şeyden haberdar olan sekreterinden ayrıca Anatoly'nin bekâr olduğunu da öğrenmiştir. Artık sempati duymaya başladığı Anatoly ile biraz daha yakından ilgilenmeye başlar. İkisinin de bir türlü cesaret gösterip duygularını birbirlerine açamamaları, yanlış anlaşmalar vb, bu aşk nefret ilişkisinin biraz daha uzamasına yol açar. İnişli çıkışlı geçen bu dönemde kâh didişir, kâh barışırlar. Ludmila kadınsı yeni görüntüsüyle evinde Anatoly'i yemeğe davet eder ve birlikte olurlar. Ertesi gün işyerine yeni görüntüsü ve değişmiş davranışlarıyla bambaşka bir Ludmila olarak girdiğinde oradaki herkesi şaşırtır. Hayatında ilk kez işe geç gelmiştir. Sonunda beklendiği şekilde bu ilişki evlilikle sonuçlanır.
Büroda hüzünlü seyreden başka gönül ilişkileri de vardır. Evli bir kadın olan Olga da üniversitedeyken flört ettiği Yuri ile tekrar ilişki kurmak ister ama Yuri aynı büroda çalışan karısına bağlı kalır ve Olga'yı sürekli olarak reddeder. Olga'nın hayâl kırıklığına karşın sekreter Verochka kendisini terkeden sevgilisine tekrar kavuşur.
Tarzı
1970'li yıllara gelindiğinde SSCB'de sinemaya giden seyrcisi sayısında görülen belirgin düşüş üzerine Sovyet yönetmenler yeni bir sinema dili arayışına
girdiler. Bunun sonucunda Batı dünyasına özgü bazı türleri de denemeye başladılar. Bilimkurgu, macera ve western (daha doğrusu konuları genelde Orta Asya'da geçtiği için "ostern"ler olarak adlandırılmaktadır) bu türlerden bazılarıdır. Önceleri bir boşluğu dolduran bu türlerin, kısa süre sonra Sovyet sinemasına yabancı olduğu ve herhangi bir moral zenginlik katmadığı anlaşıldı. Ancak istisna olarak melodram ve komedinin harmanlandığı bir türün hem ülke içinde hem de ülke dışında geniş kitlelere ulaşmada daha başarılı olduğu görüldü. İyimserliğe vurgu yapan, duygusal temalar içeren, zaman zaman nostaljiye yer veren, insan dokunuşu ve sıcaklığının işlendiği bu türlerin en iyi örneklerini de Eldar Ryazanov vermiştir. Bu filmler kimilerince hafif oldukları gerekçesiyle eleştirilseler de kimileri tarafından da melodramatik motiflerin ciddi mesajlar vermeyi engellemediği gerekçesiyle hoş görülmüşlerdir.[1] Bu filmlerin en ünlüsü de nostaljik dokusu ve pembe mutlu sonuyla Vladimir Menshov'un 1979 tarihli modern peri masalı "Aşk Gözyaşlarına İnanmıyor" filmidir. Bu film hem SSCB'de hem de ülke dışında gişe rekorları kırmıştı.
Eldar Ryazanov'un yönettiği "Bir Ofis Romansı" romantik komedi türünün ABD kökenli bir alt türü olan "screwball komedisi"ne sokulmaktadır. Aşk-nefret ilişkilerinin sonunda zıt karakterlerin birbirlerini cezbettiği bu komedi türü 1930'lu yıllarda ABD'de ortaya çıkmış, 1940'lı yıllara kadar gittikçe olgunlaşmıştı. Bu filmlerin ortak özelliklerinden biri de, filmin merkezi erkek karakterinin maço kişiliğinin sorgulanması ve kadın erkek arasındaki ilişkide hep kadın karakterin dizginleri elinde tutmasıdır. Sosyal sınıfların çatışmalarının da betimlendiği "screwball" komedisinin diğer özellikleri arasında "fars" (kaba güldürü) ögelerine, hızlı tempolu hazırcevap diyaloglara, makineli tüfek gibi karşılıklı esprili atışmalara, hayalperest karakterlere yer verilmesidir. "Çılgın Komedi" de denen bu türün en tipik örneği ve öncüsü 1934 tarihli Frank Capra imzalı "Bir Gecede Oldu" (It Happened One Night) filmidir.
"Screwball komedi" ABD'de 1930'larda, Büyük Buhran yıllarında filizlenmiştir. ABD'de yine bu yıllarda çıkartılan ve sinemaya sansür getiren Hays Yasaları nedeniyle sinemacılar cinselliğe gerektiği gibi yer veremiyorlardı. İşte bu komedi türü bu yasaların etrafından dolaşarak cinselliği bir şekilde beyaz perdeye yansıtabilmek için icad edilmişti. Bu nedenle bu film türü "İçinde cinselliğe yer verilmeyen bir cinsellik komedisi" diye de tarif edilmiştir. Screwball hem Amerikan argosunda "tuhaf tip" anlamına gelir, hem de bir Amerikan oyunu olan beyzbolda falsolu gelen topa verilen addır. Falsolu topun beklenenden farklı bir kavis çizerek karşıdakini yanıltması gibi, bu filmlerde de sürekli olarak kavga eden tipler beklenmedik bir biçimde sonunda evlenirler ve seyirciyi şaşırtırlar. Yani bunlar "tuhaf tipler"dir. "Screwball komedi" türünün ABD'de Büyük Buhran yıllarında filizlendiği gibi "Bir Ofis Romansı" da benzer bir biçimde Leonid Brejnev'in başta olduğu SSCB'nin "durgunluk dönemi"nde çekilmiştir. 1976 yılının değişen Moskova'sından gündelik yaşama dair kesitler de aktaran film, bu açıdan bir belge niteliği de taşımaktadır.
Oyuncular
Filmden alınmış bir sahne. Solda Andrey Myagkov, sağda Svetlana Nemolyayeva.
Filmin 1977 tarihli soundtrack albümünün zarf kapağı. Albümün (filmin) müziklerini Andrey Petrov bestelemiş, başrol oyuncuları Alisa Freindlich ve Andrey Myagkov seslendirmiştir.
Filmin müziklerini Sovyet besteci Andrey Pavlovich Petrov (1930–2006) bestelemiş ve enstrümantal olanlar dışındakiler bizzat filmin başrol oyuncuları Alisa Freindlich ve Andrey Myagkov tarafından seslendirilmişlerdir. Şarkılardan birçoğunun sözleri İskoçya'nın ulusal şairi Robert Burns'ün (1759-1796) şiirlerinden çevrilmiştir. Bir şarkının sözleri ise Rus şair Yevgeni Yevtuşenko'ya aittir.
Pop müzik tarzında ve ballad stilindeki parçalardan oluşan bir soundtrack albümü[3] filmle aynı yıl piyasaya verilmiş ve en az film kadar popüler olmuştur. LP formatında olan 1977 tarihli bu albüm Melodiya (Мелодия) plâk şirketi tarafından basılmıştı (С60—09545-46). Filmde işitilen ve soundtrack albümünde de yer alan parçalar şunlardır:
"Моей душе покоя нет" (Ruhum Huzursuz), bestesi Andrei Petrov'a ait olan, sözleri ise İskoçya'nın ulusal şairi Robert Burns'ün yazdığı bir şiirden alınan bu şarkı, filmin tema müziğidir ve şarkının iki ayrı versiyonu filmin başrol oyuncuları olan Alisa Freindlich ve Andrey Myagkov tarafından filmde bizzat seslendirilmişlerdir. Şiirin sözlerini Rusçaya Samuil Marshak çevirmiştir.
"Нас в набитых трамваях болтает" (Kalabalık tramvaylarda sarsıldık), bestesi yine Andrei Petrov, sözleri ise Rus şair Yevgeni Yevtuşenko'ya ait bu şarkıyı filmde Andrey Myagkov seslendirmiştir.
"Обрываются речи влюблённых/Облетают последние маки" (Aşıklar sohbetlerini aniden kestiler/Son gelincikler de taç yapraklarını döktüler), beste Andrei Petrov, sözler Nikolay Zabolotsky. Aynı şarkıya iki ayrı söz yazılmıştır ve bu iki parça yine başrol oyuncuları Alisa Freindlich ve Andrey Myagkov tarafından seslendirilmiştir.
"Песенка о погоде" (Hava durumuna dair bir şarkı), diğer bir adı da "У природы нет плохой погоды" (Tabiatın kötü havası yoktur), bestesi Andrei Petrov'a ait şarkının sözlerini filmin yönetmeni Eldar Ryazanov yazmış ve yine Alisa Freindlich seslendirmiş.
"Увертюра" (Uvertür), beste Andrei Petrov sözler Robert Burns'e ait. Filmin açılış parçasıdır.
"Утро" (Sabah), enstrümantal parçanın bestecisi Andrei Petrov.
"Дождь" (Yağmur), enstrümantal, beste Andrei Petrov.Hava durumuna dair bir şarkı nın varyasyonu.
"Танец воспоминаний" (Anıların dansı), enstrümantal, beste Andrei Petrov. Ana temanın bir versiyonu.
"Осень" (Sonbahar), bu enstrümantal parçanın da bestecisi Andrei Petrov.
"Финал" (Final), beste Andrei Petrov, sözler Robert Burns. Ana temanın bir varyasyonu.
Kaynakça
^abcPlakhov, Andrei (1991). Sovyet Sineması. Çev.Ergün Akça, Şerif Erol. Arena Yayıncılık.
.jpg)
