Beşinci Mevsim, (orj. The Fifth Season) 2015 yılında yayımlanmış olan, N. K. Jemisin'in bilim fantezisi türündeki romanıdır.[1][2] 2015 senesinde en iyi roman için Hugo Ödülü'nü kazandı. Broken Earth serisinin ilk kitabıdır. Ardından The Obelisk Gate ve The Stone Sky gelmektedir.
Mekan ve konu
Beşinci Mevsim, Stillness adındaki bir süperkıtada geçmektedir. Her birkaç yüzyılda, kıtada yaşayan kişiler “Beşinci Mevsim” adını verdikleri felaket boyutundaki bir iklim değişikliğine katlanmak zorunda kalmaktadırlar.[3]
Topluluk
Stillness topluluğu birçok “cem”, “kast”, ırk ve türe ayrılmaktadır.
Orojenler: Enerjiyi, özellikle de dünyanın (doğrudan) ve sıcaklığı (dolaylı olarak) kontrol etme yeteneği olan insanlar. Depremlere neden olabilir ve onları önleyebilir ve öfkelenerek “torus” veya etki alanı içinde canlıların vücut ısılarını toprağı control etmek için kullanmak üzere öldürebilirler. Bu meydana geldiğinde, etraflarında görünür bir don meydana gelir ve canlılar sürekli olarak donmuş kalabilirler. Yaygın olarak nefret edilir veya korkulurlar ve çoğu çocuklukta güçleri keşfedildiğinde küçük kasaba çeteleri tarafından katledilir. “Comm” ya da aileleri tarafından öldürülmezlerse Yumenes şehri içindeki Fulcrum adındaki bir yerde Muhafız tarafından eğitilirler. Fulcrum eğitimli orojenler, siyah üniformaları ile işaretlenir ve eğitimsiz orojenlere göre daha fazla tolere edilir ve öldürülmeye çalışılırlar. Rütbelerini göstermek amacıyla yüzük giyerler, on yüzük en yüksek rütbedir. “Rogga” takma adı hakaret olarak orojenler için kullanılır ve aynı şekilde orojen olmayanlar “durgun” (orj. stilll, Stillness den gelmektedir) denmektedir.
Muhafızlar: Orojenleri acı yoluyla kontör eden ve eğiten aksi halde infaz eden savaşçılar, avcılar ve suikastçılardır. Fulcrum'u koruyan toplulukturlar.
Jeomyacılar: Stillness'e özgü olan, jeoloji, kimya ve diğer fizik dallarını içeren bir bilim dalı olan “Jeomya” ile uğraşan akademisyenler.
Cemsizler: İsteyerek ya da atılmış olduklarından herhangi bir yerleşimin veya “cem”’in koruması altında olmayan insanlar.
Taş yiyiciler: Hareket eden heykelimsi yaratıklar.
Sanzed Ekvator Birliği: İktidardaki imparatorluğu. Ulus gayri resmi olarak Eski Sanze olarak bilinir.
Ekvatorlular: Yumenes ve Dibars gibi daha istikrarlı ve varlıklı ekvator bölgesi şehirlerinde yaşayan insanlar.
Midlatlılar: Ekvator bölgesine bitişik kuzey (Nomidlats) ve güney (Somidlats) bölgelerinden insanlar. Çoğu Midlaterlı çok ırklıdır.
Kastlar:
Strongbackler: Bir işçi kastı. Mevsimler sırasında fazlalık Strongback'ler cemlerden atılmaktadır.
Dayanıklılar: Hastalığa ya da kıtlığa dayanıklı olduğu düşünülen insanlar. Hastalara yardım ederler, helaları temizlerler ve diğer sağlık ve hijyenle ilgili görevleri yerine getirirler.
Yetiştiriciler: Bir Cem’in nüfusunu sabit tutmakla görevli kast. Çocukları kendileri üretirler ya da arzu edilen özellikler taşıyan üyeleri yetkilendirirler. Mevsim sırasında yetkisiz dünyaya gelen çocuklar Cem’in stokundan ya da mağazalarından yararlanamaz ve haliyle açlıktan ölebilirler.
Yenilikçiler: Bir mucit/entelektüel kastı. Mühendisler, doktorlar ve diğer problem çözücüler.
Liderlik: Cem veya diğer önemli organizasyonları yürütmek için eğitilmiş bir kast grubu. Eğer Cem’in ihtiyacı varsa, iradesi dışında liderlikle görevlendirilebilirler.
Karakterler
Stillness’de isimler, sırayla verilmiş isim, kast ve cem (topluluk, şehir ya da şehir) adının birleşiminden oluşur. Örneğin Schaffa Muhafız Warrant, Warrant ceminde yaşayan Schaffa ismindeki bir muhafız. Orojenler herhangi bir kast ismi kullanılmadan, kendilerine özgü isimlerle anılırlar.
Damaya: bir orojen olduğu keşfedildikten sonra bir Muhafız’a verilen bir çocuk. Nomidlats'ta Palela adlı bir cemdendir.
Schaffa Guardian Warrant: Damaya'nın eğitiminden sorumlu bir adam. Cildi “neredeyse beyaz, çok solgun, güçlü güneş ışığında ısınmalı ve kıvrılmalıdır". "Koyu siyah, uzun düz saçları" var. "Gümüşi-gri" veya "buz beyazı" gözleri vardır.
Syenite: Syen olarak da bilinen, daha yüksek rütbeli orojen Alabaster ile göreve gitmesi emredilen, dört yüzüklü hırlı bir orojen.
Alabaster: en yüksek rütbeye (on yüzük) sahip, süper-volkanları bastırabilen ve diğer orojenlerin yeteneklerinin de ötesinde yetenekli bir orojendir. Cildi “çok siyah, neredeyse mavidir", saçları "yoğun, sıkı sıkı kıvırcık, şık görünmek için şekillendirilmesi gereken saç türü" ve "çok incedir".[1]
Essun: kocasının ve kızının peşinden gitmek için küçük kasaba Tirimo'yu terk eden iki çocuğa sahip olan bir orojen annesidir. Diğerlerinin aksine, Essun'un bölümleri ikinci şahıs bakış açısıyla, şimdiki zamana göre yazılır. Başlangıçta, “güçsüz”, rastalanmış kıvırcık saçlı ve “bazı standartlara göre tatsız bir şekilde koyu sarı-kahverengi ve tatsız bir şekilde zeytinyağı solgunluğunda” bir cildi olan biri olarak tasvir edilmiştir.[1]
Jija: Oğul Uche'yi öldüren ve kızı Nassun'u kaçıran Essun'un kocası.
Hoa: Essun'u ormanda bulan ve yolculuğunda ona eşlik eden gizemli bir çocuk. Buz beyazı gözleri de dahil olmak üzere, rengi tamamen beyazdır.
Feldspar: Fulen'de eğitmen olan Syenite'nin eğitmeni, Allia limanındaki mercan tıkanıklığını temizlemek için Alabaster ile birlikte göree gönderir.
Tonkee: mağarada yaşayan, üniversite eğitimi almış ama cemsiz bir jeomyacı.
Binof Leadership Yumenes: Damaya'nın yardımına dayanan güçlü bir ailenin kızı.
Yan karakterler:
Lerna: oğlunun ölümünün ardında Essun ile ilgilenen bir genç doktor.
Rask Innovator Tirimo: şehrin seçilmiş kumandanı.
Muh Dear: Damaya'nın büyük annesi.
Mother: Damaya'nın annesi, bir Strongback.
Father: Damaya'nın babası, bir “dayanıklı”.
Asael Leadership Allia: Allia'nın 6 vali yardımcısından biri.
Heresmith Leadership Allia: Allia'nın valisi .
Tepkiler
The New York Times' ın yorumu, “Beşinci Mevsim, bizi hem kelimenin tam anlamıyla hem de mecazi anlamda dünyayı parçalara ayırmayı hayal etmeye davet ediyor ve daha zengin ve temel bir kaçış olasılığını ortaya koyuyor. Üstünde yaşayanlar için ileride olacaklar anlaması zor olsa da, dünya bunun gibi korkunç olduğunda dünyanın sonu bir zafer haline geliyor.[4]NPR şöyle yazdı: “Jemisin, hayali bir dünya inşa etmenin fantazi dünyasının hayati unsuru olduğu inancını parlak bir şekilde göstermektedir, aynı zamanda her karakter kendi başına bir dünyadır.”[5]
Beşinci Mevsim, üç kitaptan oluşan “The Broken Earth” serisinin ilk kitabıdır.[6] Üçlemedeki ikinci kitap 16 Ağustos 2016'da yayımlanmış olan ve kendisi gibi En İyi Roman Hugo Ödülü'nü 2017 senesi için kazanan The Obelisk Gate'dir.[7] Üçüncü kitap The Stone Sky, Ağustos 2017'de yayımlandı.
2017 yılının Ağustos ayında Beşinci MevsimTNT tarafından televizyon uyarlaması yapışacağı duyuruldu.[8][9]
Ödüller
Beşinci Mevsim 20 Ağustos 2016'da 74. Dünya Bilimkurgu Kongresi'nde En İyi Roman Hugo Ödülü'ne layık görülmüştür.[10] Ayrıca, Sputnik Ödülü'nü kazanmış[11] ve Nebula Ödülü'ne ve Dünya Fantezi Romanı Ödülü'ne en iyi roman dalında aday gösterilmiştir.
