B'Day, AmerikalıR&B şarkıcısı Beyoncé'nin ikinci stüdyo albümü. Columbia Records ile Music World Music ve Sony Urban Music iş birliğiyle, Beyoncé'nin yirmi beşinci doğum günü olan 4 Eylül 2006'da tüm dünyada yayımlandı.
Başlangıçta albümün 2004 yılında sanatçının ilk stüdyo albümü Dangerously in Love'ın ardından yayımlanması planlandı. Ancak, Destiny's Child'ın Destiny Fulfilled albümünün kayıtları ve Beyoncé'nin rol aldığı Rüya Kızlar filminin çekimleri nedeniyle ertelendi. Filmin çekimleri sonrasında yaptığı tatil sırasında Knowles, çeşitli yapımcılarla irtibata geçti. Daha hızlı iş birliği için teknik istihdam yarattı ve albümü üç haftada tamamladı. Şarkıların sözleri, Knowles'ın filmdeki rolünden esinlenerek yazıldı. Albüm müzikal anlamda, hip hop ve R&B unsurları içeren 70'li ve 80'li yılların funk ve ballad tarzlarından oluşmaktadır. Knowles'ın vizyonunun bir parçası olarak, şarkılarda canlı enstrümantasyon kullanıldı.
Albüm ticarî anlamda başarılı oldu. Bir haftada 541.000 kopya satan albüm, ABD Billboard 200 listesine zirveden giriş yaptı ve önceki albüm Dangerously in Love'ın başarısını geçti. Albümden altı tekli piyasaya sürüldü ve her biri dünya çapında çeşitli listelerde ilk ona girmeyi başardı. B'Day 3 Nisan 2007'de çift disklik özel sürüm hâlinde yeniden yayımlandı. Ayrıca, on üç adet video klip içeren bir DVD karşılığı da piyasaya sürüldü. B'Day, Amerika Birleşik Devletleri'nde RIAA tarafından üç kez platin plak ile ödüllendirildi.
Albümün yapımı ve öncesi
Genel
Knowles, Rüya Kızlar filmindeki rolünden esinlenilerek yazılan "Listen" şarkısını seslendirirken.
2002'de, Knowles ilk stüdyo albümü Dangerously in Love için kırk beş parça kaydetti.[1] 2003 yılında Dangerously in Love albümünün yayımlanması sonrasında, Knowles önceki albümden artan parçalarla bir albüm daha yapmayı planlıyordu.[1] Ancak 7 Ocak 2004'te, Columbia Records sözcüsü, Knowles'ın Destiny's Child'ın bir sonraki albümüne konsantre olmak ve Houston'da Super Bowl XXXVIII konserinde ABD ulusal marşını seslendirmek için bu planlarını erteleyeceğini açıkladı.[2] 2005 yılı sonunda Knowles, Rüya Kızlar filminde rol alacağı için, ikinci albümünün kayıtlarını erteledi.[3] Knowles, stüdyoya dönmek için filmin çekimleri sona erene kadar beklemeye kadar verdi.[4] Knowles, Billboard dergisine şunları söyledi: "Filmin yapımını bitirene dek, albüm için şarkılar yazmayacağım."[5]
Rüya Kızlar filminin çekimleri bittikten sonra bir aylık bir tatile çıkan Knowles, albüm üzerinde çalışmak üzere stüdyoya gitti. Knowles şunları söyledi: "Bastırılmış çok fazla şey var, çok sayıda duygular, çok sayıda fikirler."[4] ve bunlar Knowles'ın, babası ve menajeri Mathew Knowles'a söylemeden çalışmaya başlaması yönünde onu harekete geçirdi.[6] Knowles'ın A&R'ı Max Gousse ve bir grup yapımcı, albümde iş birliği yapmak için Knowles ile irtibata geçti.[7] Knowles söz yazarı ve yapımcılar Rich Harrison, Rodney Jerkins ve Sean Garrett ile birlikte çalışmalara başladı.[6][8] Ayrıca birkaç stüdyo kişilikleri ile de iş birliği yaptı: Cameron Wallace, The Neptunes, Norveçli yapımcılık ikilisi Stargate, Amerikalı hip hop yapımcısı ve rapçi Swizz Beatz ve Walter Millsap.[9] İki kadın söz yazarı da albümün yapım ekibinin içinde yer aldı: Daha önce Dangerously in Love albümünde de yer alan Knowles'ın kuzeni Angela Beyincé ve albümün ilk teklisi "Déjà Vu"nun yazarlarından biri olan Makeba Riddick.[4]
Kayıt
Jay-Z'nin birden fazla yapımcıyla çalışma yönteminden etkilenen Knowles,[10]New York'ta Sony Music Stüdyoları'nı kiraladı ve Harrison, Jerkins ve Garrett ile çalışmalara başladı.[6] Oturumlar sırasında, yaptığı iş birliğinin devamlılığını sağlamak için sırayla odalara giriyordu ve yapımcılar arasında "sağlıklı bir rekabet"i teşvik ediyordu.[6] Knowles potansiyel bir şarkı olduğunu anladığında, bunu gruba söylüyordu ve üç saat sonra şarkı hazır oluyordu.[4] Knowles ve diğer ekip sözler üzerinde çalışırken; The Neptunes, Jerkins ve Swizz Beatz de aynı anda şarkıların yapımıyla uğraşıyorlardı.[4] Tüm bu ekip, bazı günler on dört saat çalışıyorlardı.[4] Knowles, tüm şarkıların aranjmanında, yazımında ve yapımında görev aldı.[6] Makeba Riddick, MTV News'a şunları söyledi:
O [Knowles] Sony Stüdyoları'nda çok sayıda yapımcıyla çalıştı. O, tüm stüdyoyu tuttu ve orada en büyük ve en iyi yapımcıları topladı. Bizim için bir odası vardı, bir yapımcıyla çalışmaya başlardık, [ve] ardından o, bir başka yapımcıyla çalışmak üzere diğer bir odaya giderdi. Farklı odalarda farklı yapımcılarla çalıştık. Bu kesinlikle fabrika tipi bir süreçti.[4]
— Makeba Riddick
Swizz Beatz albümdeki dört şarkının yapımcılığını üstlendi ve ekibin en çok şarkı üreten yapımcısı oldu.[4] Knowles günde üç şarkı kaydetti ve kayıtları iki haftada tamamladı.[7] Altı hafta uğraşılması planlanan B'Day albümü, Knowles'ın doğum günü için üç haftada tamamlandı.[11][12] Albüm için yirmi beş şarkı yapıldı; şarkıların on bir tanesi albüme konulması için seçildi ve mastering'i Temmuz ayında yapıldı.[13]
Müzik
Tarz ve tema
B'Day albümü çeşitli Amerikan tarzlarından oluştu[14] ve önceki albüm gibi R&B ve hip hop izleri taşıyan urban contemporary unsurları içermektedir. Bazı şarkılar, örnekleme yoluyla oluşturulmuştur ve 70'li ve 80'li yılların tarzındadır. "Suga Mama", Jake Wade and the Soul Searchers'ın "Searching for Soul" parçasından blues-gitar örnekleri içermektedir[15] ve 70'lerin funk ile 80'lerin go-go melodilerini hatırlatmaktadır.[16] "Upgrade U", Betty Wright'ın 1968 tarihli "Girls Can't Do What the Guys Do" parçasından örnekler içermektedir. "Resenment", Super Fly film müziği albümündeki 1972 tarihli Curtis Mayfield'ın "Think (Instrumental)" parçasından örnekler barındırmaktadır. "Déjà Vu", 70'lerin etkileri içerir.[17] "Green Light" bir klasik groove'dur.[18] "Get Me Bodied" twang adlı gitar tonunu içerir ve Teksas kaynaklı bir müzik türüdür.[19]
Knowles, B'Day albümündeki şarkıların çoğunu canlı enstrümantasyonla oluşturdu. "Déjà Vu" şarkısı altyapısında bas gitar, konga, hi-hat, korno ve 808 içermektedir.[18] Knowles şunu söyledi: "'Déjà Vu'yu kaydettiğimde ... Albüm üzerinde çalışmaya başlamadan önce, tüm şarkılarıma canlı enstrümanlar eklemek istiyordum..."[4] "Déjà Vu" şarkısı old school korno yapımı iken,[20] "Ring the Alarm" şarkısında perküsyon ve "Irreplaceable" şarkısında gitar melodisi kullanıldı.[21]
Albümün teması ve müzikal tarzında, Knowles'ın Dreamgirls şarkısındaki rolünden esinlenildi. Filmin teması hayaller etrafında dönmektedir ve 60'ların üç kadın şarkıcıdan oluşan kurgusal bir müzik grubunu anlatmaktadır. Knowles filmde grubun ana vokalisti Deena Jones'u canlandırmaktadır. Rolü nedeniyle, Knowles albümün yapımında feminizim ve kadın güçlenmesinden ilham aldı.[4]
Parçalar
Albümün açılış parçası "Déjà Vu", Jay-Z'nin söylediği bir rap bölümü içerektedir. Albümün ilk teklisi olarak Temmuz 2006'da yayımlandı ve karışık eleştiriler aldı.[8][20] Şarkı, ABD'de dört ve İngiltere'de bir numara oldu. Şarkının video klibi hayranlarını hayal kırıklığına uğrattı ve yeniden çekilmesi yönünde binlerce talep aldı.[18][22] "Get Me Bodied" video klibinde Knowles'ın eski grup arkadaşları Kelly Rowland ve Michelle Williams ile kız kardeşi Solange Knowles da rol aldı.[23] Albümün ikinci parçası olan "Get Me Bodied", ABD'de beşinci tekli olarak yayımlandı ve Billboard Hot 100 listesinin 68 numarasında kalarak, albümün en düşük liste başarısı gösteren teklisi oldu.[24] "Suga Mama", albümün üçüncü parçasıydı ve video klibinde Knowles, bir mekanik boğa üzerinde rodeo yaparken görüldü.[25]
Promosyon tekli olan "Upgrade U", albümün dördüncü parçasıdır. Jay-Z ile düet olan bu parçada, lüksten bahsedilmektedir.[26] Knowles, video klibin büyük kısmında Jay-Z'yi canlandırdı.[27] Albümün ikinci teklisi olan "Ring the Alarm"ın melodisinde siren kullanıldı. "Beyoncé'nin sound'unun daha sert tarafını gösteren" bir şarkı olarak gösterildi.[6] 3 Ekim'de yayımlandı ve Billboard Hot 100 listesine on iki numaradan giriş yaparak, albümün en yüksek girişini elde etti.[28] "Kitty Kat" albümün altıncı parçasıdır ve video klibinde Knowles, dev bir kedi ile görülür.[23] Sonraki parça "Freakum Dress", iki notalı bir riff ve hızlı bir ritme sahip bir crescendo idi.[29] "Green Light", albümün yedinci parçasıydı ve ABD dışında tekli olarak yayımlandı. Parçadaki "uh-huh huh huh" vokalleri "Crazy in Love"ın bir yansımasıdır.[22] Üç günde çekilen video klipte, on sekiz saat boyunca balerin ayakkabıları giymesi nedeniyle, Knowles kas spazmı geçirdi ve ayaklarında kabarcıklar meydana geldi.[25] Knowles, bunu en zor video çekimi olarak kabul etmektedir.[27]
Albümün dokuzuncu parçası "Irreplaceable", ABD'de üçüncü ve Kuzey Amerika dışında ikinci teklisi olarak piyasaya sürüldü. Olumlu eleştiriler toplayan şarkı; Billboard Hot 100 listesinin zirvesindeki yerini on hafta boyunca korudu ve albümün en başarılı teklisi hâline geldi. Video klibinde Knowles'ın turne grubu Suga Mama'nın performansı yer almaktadır.[27] Bir ballad ve Victoria Beckham cover'ı "Resentment", albümün kapanış parçasıdır.[26] "Listen", albümün Kuzey Amerika basımında bonus parça olarak yer alır ve "kalbimdeki şarkı" hakkındadır.[30]Dreamgirls filminin soundtrack albümü için hazırlandı, çünkü filmin ikinci yarısında eşlik edecek bir şarkı aranıyordu.
Yayımlanma ve tanıtım
Knowles, B'Day albümünün özel sürümünde yer alan yeni parçalardan biri olan "Flaws and All"u seslendirirken.
B'Day, Columbia Records ile Sony Urban Music ve World Music iş birliğiyle Knowles'ın yirmi beşinci doğum günü olan 4 Eylül 2006'da yayımlandı.[5] Ardından, 5 Eylül'de Kuzey Amerika'da yayımlandı.[4]
Albümün genişletilmiş çift disklik özel sürümü, orijinal sürümden yedi ay sonra, 3 Nisan 2007'de raflardaki yerini aldı.[31] Ardından, 23 Nisan'da Birleşik Krallık'ta yayımlandı.[32] Orijinal sürümün parça listesinden ayrı olarak, özel sürümde beş yeni şarkı bulunmaktadır. Bunlardan; Shakira ile düet olan "Beautiful Liar", Billboard listesinde 7 Nisan 2007'de doksan dört numaradan üç numaraya yükseldi.[33] "Amor Gitano" veya "Gypsy Love", Meksikalı şarkıcı Alejandro Fernández ile düet olan flamenko-pop türünde bir şarkıdır.[34] Bunların yanı sıra birkaç İspanyolca kayıt da özel sürümde yer aldı. İngilizce dışında bir dilde şarkılar kaydetme fikri, Knowles'ın grubunun Alejandro Sanz ile "Quisiera Ser" parçasında iş birliği yapmasından kaynaklandı. Knowles, bu çalışmalarda yapımcı Rudy Perez ile çalıştı.[27]
Aynı zamanda, B'Day Anthology albümü piyasaya sürüldü. "Listen" video klibinin yönetmenin montajı ve "Get Me Bodied" video klibinin uzatılmış remixinin de aralarında bulunduğu on video klip, bu albümde yer aldı. Videoların çoğu, Knowles'ın yüksek tempolu parçalarının videoları idi.[27] Video kliplerin çekimleri iki haftada tamamlandı.[25] İlk başta, DVD yalnızca Wal-Mart üzerinden satışa sunuldu,[27] ancak daha sonra diğer pazarlardan da elde edilebilir hâle geldi. Diğer sürümlerde, İspanyolca şarkılara yer verilmedi.[35]
B'Day albümü Billboard 200 listesine 23 Eylül 2006'da bir numaradan giriş yaptı[38] ve listeye yapılmış en yüksek girişi yaptı.[39]
Albüm, Knowles'ın önceki albümü Dangerously in Love'dan sonra en yüksek girişi yapmayı başaran ikinci albümü aldı. Albüm, önceki albümün ilk hafta satışını geçerek 541.000 adetlik satışa ulaştı. Nielsen SoundScan'a göre, B'Day albümü o yılın Mayıs ayında Tool'un 564.000 kopya satan 10,000 Days albümünden sonra en çok satan albüm oldu.[38] Aynı zamanda, B'Day albümü Billboard dergisinin diğer listeleri Top R&B/Hip-Hop Albums[38] ve Top Internet Albums listelerinde de zirveye ulaştı.[40] 2006 yılında albüm, RIAA tarafından iki kez platin plak kazandı.[41]B'Day albümü ABD'de 2006 yılının en çok satan otuz sekizinci albümü oldu.[42]
Albümün ABD'de liste başarısı düşmeye başladı. Özel sürümün yayımlanması sonrasında albüm tekrar listelerde ilk ona girdi. Özel sürümün yayımlanmasından sonraki ilk hafta, altmış üç numarada bulunan albüm, üç numaraya yükselmeyi başardı[43] ve Top R&B/Hip-Hop Albums listesinde yeniden zirveye oturdu. Albüm, satış miktarını yüzde 903 oranında artırdı.[43] 16 Nisan 2007'de RIAA, B'Day albümüne üç kez platin plak verdi.[41] Listelerdeki ikinci yılının sonunda, albümün ABD'de 2008 yılının en çok satan yüz yetmişinci albümü olduğu belirtildi.[44]
Uluslararası anlamda B'Day, oldukça olumlu reaksiyon aldı. Birleşik Krallık'ta yayımlandığı ilk hafta 35.000 kopya sattı ve 11 Eylül 2007'de albüm listesine üç numaradan giriş yaptı.[45] Ayrıca, İrlanda listesine de üç numaradan giriş yaptı. 300.000 kopya siparişi alan B'Day, BPI tarafından platin plak ile ödüllendirildi. 2009 yılından bu yana özel sürümün satış miktarıyla birlikte Birleşik Krallık'ta 502.253 kopya sattı.[46] Albüm, Avustralya ve Yeni Zelanda listelerinin her ikisine de aynı hafta, 11 Eylül 2006'da ve sekiz numaradan giriş yaptı.[39] Yeni Zelanda listesinde iki hafta boyunca sekiz numarada kaldı. B'Day, Avustralya listesinde yirmi ve Yeni Zelanda listesine yirmi beş hafta boyunca yer aldı.[39] Albüm, günümüze kadar dünya çapında dokuz buçuk milyonu aşkın kopya satışı elde etti.
Tartışmalar
Beyoncé, 2007'de The Beyoncé Experience turnesine çıktı.
Yayımlanmasından üç hafta sonra,[47] özel sürüm ve video antoloji DVD'si perakende mağazalarda geçici olarak durduruldu. İngiliz şarkıcı Des'ree'nin "Kissing You" parçasının diğer bir sürümü olan "Still in Love (Kissing You)"nun kullanım sözleşmesinin ihlâl edildiği gerekçesiyle bir dava açıldı.[48] Des'ree'nin sözleşmesine göre, şarkının adı değiştirilmeyecekti ve bir video klip çekilmeyecekti.[47][49] Bu ihlâl sorunu ortaya çıktıktan sonra, özel sürüm yeniden yayımlandı ve yeni basımda bu parçaya yer verilmedi.[47]
"Ring the Alarm" teklisinin kapağında Knowles'ın bir timsahla fotoğraf çektirmesi, tartışmaları da beraberinde getirdi. Kapak tasarımında hayvanları kullanmak Knowles'ın fikriydi. Knowles'ın moda hattının giyim tasarımlarında kürk kullanması, hayvan hakları örgütü PETA ile Knowles'ı karşı karşıya getirdi ve daha sonra bir biyolog, Knowles'a bir mektup yazdı:
Sürüngen biyolojisi uzmanı olarak, yeni albümünüzün kapağı için bir yavru timsahla poz vermeniz beni kaygılandırdı. İnsanlar ve timsahlar, doğal olarak dost değildirler ve fotoğraf çekimi gibi olaylarda bir araya gelmemeleri gerekir. Bence, bunun yapılması tartışmaya açık bir şekilde kötü niyetli bir harekettir.[50]
2007'de Knowles'ın ABD'de çeşitli reklam panolarında ve gazetelerde elinde bir sigara ağızlığı tutarken fotoğrafları yer aldı. Fotoğraf, sigara karşıtı bir grubu kızıştırdı ve "onun kendini daha sofistike göstermek için" sigara ağızlığına ihtiyaç duymadığını açıkladılar.[51]
Parça listesi
Standart sürüm
"Déjà Vu" featuring Jay-Z (B. Knowles, R. Jerkins, D. Thomas, Makeba, K. N. Price, S. Carter) – 3:59
"Get Me Bodied" (B. Knowles, S. Knowles, K. Dean, S. Garrett, Makeba, A. Beyince) – 3:25
"Suga Mama" (B. Knowles, R. Harrison, Makeba, C. Middleton) – 3:24
Örnekleme: "Searching for Soul" / Jake Wade and the Soul Searchers
"Upgrade U" featuring Jay-Z (B. Knowles, MK, Makeba, S. Garrett, S. Knowles, A. Beyince, S. Carter, W. Clarke, C. Reid) – 4:32
Örnekleme: "Girls Can't Do What the Guys Do (And Still Be a Lady)" / Betty Wright
"Ring the Alarm" (B. Knowles, K. Dean, S. Garrett) – 3:23
"Kitty Kat" (B. Knowles, P. Williams, S. Carter, Makeba) – 3:55
"Freakum Dress" (B. Knowles, R. Harrison, A. Beyince, M. Riddick) – 3:20
"Green Light" (B. Knowles, P. Williams, S. Garrett) – 3:29
^Weiner, Jonah (4 Eylül 2006). "Beyoncé: B-Day". Blender. Dennis Digital, Inc. 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2008.
^ab"Beyonce, B'Day". Guardian Unlimited. 17 Eylül 2006. 31 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2008.
^"Deluxe B-Day coming soon". Sony BMG Music Entertainment (UK). 26 Mart 2007. 11 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2008.
