Atwood düzeneği ya da Atwood makinesi, 1784 yılında, İngiliz matematikçi George Atwood tarafından, laboratuvarda sabit ivmeli hareket kanunlarının deneyleri yapılırken icat edilmiştir. Atwood düzeneği, klasik mekanik prensiplerini göstermek adına kullanılan yaygın bir düzenektir.
İdeal bir Atwood düzeneği, m1 ve m2 kütleleri olmak üzere birbirlerine uzatılamayan kütlesiz bir ip ve yine kütlesiz bir makarayla bağlanmak üzere iki kısımdan oluşur.[1]
m1 = m2 olduğu zaman, kütleler ne olursa olsun, düzenek denge durumundadır.
m1 ≠ m2 olduğu zaman, kütleler ivmelenmeye başlayacaktır.
Sabit ivme denklemi
Atwood düzeneğinde kütlelerin üzerine etki eden kuvvetlerin diyagramı.m1 > m2 olması koşulunda m1 kütlesi aşağı doğru ivmelenirken, m2 kütlesi yukarı doğru ivmeleniyor.
Kuvvet analizi kullanarak ivme üzerine bir denklem oluşturulabilir. Eğer kütlesiz ve genleştirilemeyen bir sicimi ve kütlesiz bir makarayı göz önünde bulundurursak, düşünmemiz gereken kuvvetler: gerilim kuvveti (T) ve iki objenin ağırlıkları (W1 ve W2) olacaktır. Ayrıca, ivmeyi hesaplayabilmek adına iki cisme de etki eden kuvvetleri dikkate almamız gerekir. Newton'ın hareket yasaları'dan ikincisini kullandığımız takdirde (m1 > m2 kabul ettiğimizde)ivme (a) için bir denklem sistemi elde ederiz.
aşağı doğru ivmelenirken ve yukarı doğru ivmelenirken, a değeri pozitif olsun. O halde ve cisimlerinin ağırlıkları, ve olacaktır.
'e etki eden kuvvetler:
'e etki eden kuvvetler:
Ve iki denkleri topladığımız zaman elde ettiğimiz denklem:
Ve ivme (a) için sonuçlanan formül:
Diğer taraftan yer çekimine bağlı olarak oluşan ivme g de ağırlıkların hareketinin zamanlanmasıyla ve düzgün ivmenin hesaplanmasıyla bulunabilir: .
Atwood düzeneği bazen hareket denklenmelerini türeten Lagrangian methodu'nu göstermek amacıyla da kullanılır.
Gerilim denklemi
İpteki gerilimin denklemini bilmek kullanışlı olabilir. Gerilimi ölçmek için ivme denklemi, her iki kuvvet denkleminin yerine yazılır.
Örneğin 'de yerine koyduğumuzda şu denklemi elde ederiz:
Eylemsizlik ve sürtünmeli makara denklemleri
m1 ve m2 arasındaki çok küçük kütle farklılıkları için, r yarıçaplı makaranın eylemsizlik momenti (I), ihmal edilemez. Makaranın açısal ivmesi: