Amanat (Kazakça: Аманат, Türkçe: Emanet) ya da eski ismiyle Nur Otan (Kazakça: Нұр Отан, Türkçe: Parlak Anavatan), 850.000 üyesiyle Kazakistan'ın en büyük siyasi ve 1999 yılından beri iktidar partisidir.[1] Partinin Genel başkanlığı görevini 26 Nisan 2022 tarihinden beri Yerlan Koşanov yürütmektedir.[2]
Kazakistan'ın Kurucu cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in 21 yıllık iktidarı boyunca parti, her seçimden birinci olarak çıkmıştır.
Parti ilk kez 12 Şubat 1999 tarihinde Otan (Kazakça: Отан; Anavatan) adıyla birinci Kazakistan başbakanıSergey Tereshchenko tarafından; Halkın Kazakistan Birliği, Kazakistan Liberal Hareketi ve "Kazakistan için - 2030" Hareketi'nin birleşmesiyle kurulmuştur.[3] İlerleyen yıllarda Otan, Demokratik Parti, Halkın Kooperatif Partisi, Asar ve 2006'da Sivil ve Tarım partileri gibi diğer partilerle birleşerek Kazakistan'daki en büyük ve en güçlü parti durumuna geldi. Aynı yılın Aralık ayında partinin adı Nur Otan (Kaz. Нұр Отан) olarak değiştirildi. 2007 parlamento seçimlerinde parti, Meclis'teki baskınlığını kaybetmekle birlikte, 2012 yılındaki seçimlerden sonra meclisteki sandalyelerin tamamına sahip oldu.
Amanat, ülke çapındaki başkanlıklarıyla faaliyet gösteren ve 16 ülkede ofisleri bulunan otoriter bir yönetim biçimiyle,[4]laik ve muhafazakâr[5] ideolojiye sahip büyük çadır pozisyonunda yer alan bir parti olarak tanımlanmaktadır.[6] Ayrıca Kazakistan'ın idari yapılanmasının yanı sıra partinin varlığına büyük katkı sağlayan 241 yerel ofisi de bulunmaktadır.[7][8] Parti ise kendisini kamu hizmetinde reformları, ekonomik çeşitliliği, açık hükûmeti, hukukun üstünlüğünü ve ulusal çıkarları destekleyen bir parti olarak görmektedir.[8]
Amanat'ın kökleri, eski Başbakan Sergey Tereshchenko'nun başkanlığını yaptığı Otan'ın 1999 seçimlerinde Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in seçim kampanyasını destekleyen bir kamu derneği olarak Ekim 1998'de kurulmasına kadar uzanmaktadır. Parti, adını Arapça nūr (ışık) ve vatan sözcüklerinden almaktadır ve bu sözcükler Kazakçada otan olarak yazılır.[9] 19 Ocak 1999 tarihinde yapılan toplantıda, kampanya kadrosunun 12 Şubat 1999 tarihinde siyasi partiye dönüştürülmesine karar verildi.[9]
1 Mart 1999'da Almatı'da, ülkenin tüm bölge, şehir ve ilçelerinden yaklaşık 400 delegenin katıldığı 1. Otan Kuruluş Kongresi gerçekleştirildi. Katılımcıların arasında 17 milletten temsilci, 104 girişimci ve iş insanı, 67 kamu çalışanı ve 122 memur bulunuyordu.[9] Parti, delegeler tarafından 385 oyla Otan başkanlığına seçilen Nursultan Nazarbayev'i destekleyen bir program belirledi.[10] Ancak Nazarbayev başkanlığı anayasal temelde devralmayı reddetti ve bunun sonucunda Tereshchenko, Başkan Vekili olurken üstlenirken Nazarbayev'in kendisi fiilen Genel Başkan olarak görev aldı.[11] Kongrede konuşan Nazarbayev şunları söyledi:
"Ülke, modern dünyanın zorluklarından nispeten acısız bir şekilde kurtulabilir, yalnızca iç ekonomiyi, iç siyasi istikrarı güçlendirerek, yalnızca sivil konsolidasyon ve dayanışma sergileyebilir. Bu bağlamda, bugün "Otan" (Vatan) demeye karar verdiğimiz siyasi parti için özel umutlarım var. Asıl olarak, ülkemizin tüm yerleşim yerlerinde Cumhurbaşkanlığı adaylığımı destekleyen binlerce gönüllünün inisiyatifiyle partinin oluşmasıdır."[9] - Genel Başkan Nursultan Nazarbayev, 1 Mart 1999
Kongrede, Nazarbayev'in kampanyasını destekleyen birkaç parti (Kazakistan Halk Birliği, Kazakistan Liberal Hareketi, Demokrat Parti ve Kazakistan için - 2030 Hareketi) Otan ile birleşti.[12] 23 Nisan 1999'da parti Adalet Bakanlığı'na yeniden kaydoldu.
1999-2006: Gelişme dönemi
Nur Otan partisinin Astana'daki genel merkeziOtan'a ait bir parti afişi
Otan ilk kez girdiği 1999 seçimlerine, tek üyeli bölgelerden 54 aday ve Meclis için parti listesinden 18 adayla katıldı.[13] Parti, 77 sandalyeden 23'lük bir azınlığı, parlamento grubuna bağlı bağımsızların ve siyasi ortakların çoğunluğuyla birlikte oyların %30.9'unu alarak kazandı.[14] 14 Aralık 1999'da Meclis Bürosu, Otan'ın parlamento grubunu 13 Senatör, 26 Meclis üyesinden oluşan 39 milletvekili ile kaydetti. Partinin Siyasi Konsey Bürosu kararnamesi ile Quanyşbek Böltaev hizip başkanı olarak, Urazalinov Ş.A. ise vekil olarak kabul edildi. Ayrıca partinin yerel medyada da %60 odak konusu olduğu belirtilmiştir.[15]
20 Nisan 2001'de, Partinin 3. Olağan Kongre'de Nazarbayev, partinin çalışmalarının sonuçlarını şöyle özetledi: "Parti iyi bir iş tecrübesi kazandı ve geçtiğimiz yıllarda adının hakkını verdiğini, devleti güçlendirmek, toplumu pekiştirmek ve vatandaşların çıkarlarını korumak için çalışabileceğini gösterdi, "[16]
9 Kasım 2002'de yapılan 4. Olağanüstü Kongre'de Otan'ın parti tüzüğünde değişiklik ve eklemeler yapılmış, 2003-2005 yılları için küçük ve orta ölçekli işletmelerin geliştirilmesi programı onaylanmıştır.[9][17] Nazarbayev, kongre gündeminin üç ana temasını; siyasi modernleşme sorunları, siyasi sistemin iyileştirilmesi – ekonominin daha da geliştirilmesi ve buna bağlı olarak sosyal programların çözümü olarak ilan etti.[17] Ayrıca Nazarbayev, Otan'ı "yaratıcı bir potansiyel, sosyal yönelimli bir piyasa ekonomisine sahip, yüksek sosyal istikrar ve gelişmiş bir sosyal altyapıya sahip bir devleti savunan" olarak övdüğü sosyal demokrat platforma sahip merkezci bir parti olması gerektiğini önerdi. Ardından Kazakistan Halk Kooperatif Partisi ve Cumhuriyetçi İşçi Partisi de Otan ile birleşti.[9][17] O zamana kadar, Otan'ın 206 ilçe ve şehir ofisinin tamamında ve 16 başkanlıkta hazır 7.000 örgütü vardı.[16]
2003 yılında, Otan'ın 2.240 üyesi mäslihat'lara (yerel meclisler) seçildi. Her düzeyde temsili iktidar organlarında baskın birçoğunluğa sahip olan parti, devletin sosyo-ekonomik politikasını bölgelere göre etkileme fırsatını elde etti. Otan'ın 15 Haziran 2004 tarihinde yapılan kongresinde Nursultan Nazarbayev, "birlik, halkımızın ve devletimizin refahının temel şartıdır" dedi ve Otan'ın, parti temsilcilerinin 2004 yerel seçimleri için aday gösterilen toplam 1.755 adayın sadece yüzde altısını oluşturduğunu iddia etti.[18]2004 Kazakistan parlamento seçimlerinde parti, halk oylarının %60.6'sını ve 77 sandalyenin 42'sini, ayrıca 35'i tek üyeli bölgelerden olmak üzere, Meclislerde de çoğunluk haline geldi. Meclis başkanı ve partili olan Zharmakhan Tuyakbay, hükûmeti seçimlere parti lehine hile karıştırmakla eleştirdikten sonra Otan üyeliğinden ayrıldı ve Meclis Başkanlığı görevinden istifa etti.[19][20] Tuyakbay daha sonra muhalefete katıldı ve 2005 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Nazarbayev'e karşı yarışarak Adil Kazakistan ittifakına liderlik edecekti.
9 Eylül 2005'te Parti lideri ve Devlet başkanı Nursultan Nazarbayev'in katılımıyla 8. Otan Olağanüstü Kongresi yapıldı. Delegeler ilk kez Nazarbayev'i cumhurbaşkanlığı adayı olarak gösterdiler. Parti, ülkedeki tüm yapıcı sivil güçleri Nazarbayev'e destek platformunda birleştirmeyi ve ona siyasi reformları tamamlaması için yeni fırsatlar sağlamayı amaçlıyordu.[21] Otan, Nazarbayev'in kırsal köyleri canlandırmak, tarımsal üretimi, yerli sanayiyi, küçük ve orta ölçekli işletmeleri geliştirmek olan girişimlerini de hayata geçirme sözü verdi.[16]
Otan, 4 Temmuz 2006'da Dariga Nazarbayeva'nın Genel başkanı olduğu Asar partisi ile birleşerek partinin sandalyelerini 46'ya çıkardı.[1] Dariga, 19 Haziran 2006'da, tüm hükûmet yanlısı partilerin "gelecek 50 yıl içinde başka hiçbir partinin rekabet edemeyeceği" bir grup oluşturmak için birleşmesi gerektiğini söyledi.[22]
Kasım 2006'da Kazakistan Sivil Partisi ve Tarım Partisi'nin Asar'ın yolunu izleyeceği ve aynı zamanda Otan ile birleşerek partinin payını 57'ye çıkaracağı açıklandı. Nazarbayev, diğer partilerin de Otan'la birleştiğini beklediğini ve "nüfusun çıkarlarını etkin bir şekilde savunan" daha az, daha güçlü parti olması gerektiğini söyledi.[23] 22 Aralık 2006'daki parti kongresinde delegeler, Otan'ın adını Nur Otan Halkın Demokratik Partisi olarak değiştirmek için oy kullandı.
2006-2013: Yenilenme ve daha fazla gelişme
4 Temmuz 2007'de 11. Nur Otan Olağanüstü Kongresi'nde Nazarbayev kendisini partinin tek lideri olarak ilan etti.[24] Bu, Haziran 2007'de 3. Meclis'in feshedilmesinden ve cumhurbaşkanının görev süresi boyunca siyasi partilerle faaliyetlerine ilişkin sınırlamayı kaldıran Kazakistan Anayasası'nda yapılan değişikliklerden sonra meydana geldi.[24] Kongrede Bakytjan Jumagulov Birinci Başkan Yardımcısı olurken, Kairat Kelimbetov ve Sergey Gromov da başkan yardımcılığına seçildiler.[25]Kazakistan'ın seçim sistemini değiştiren anayasa değişiklikleri ile Nur Otan, ilk kez nispi temsil sistemiyle seçilmesi planlanan parti listesinde 127 kişiyi aday olarak sundu. Ağustos 2007 genel seçimlerinde Nur Otan, oyların %88.1'ini alarak tüm sandalyeleri kazandı. Bu oy oranı parti tarihinin en yüksek oranı olarak tarihe geçmiştir. Diğer partiler ise seçim barajını aşamayarak geride kalmıştır. Bu, partiyi, muhalefet tarafından Sovyetler Birliği Komünist Partisi ile karşılaştırılarak, hükûmet içindeki siyasi karar alma sürecinde merkezi bir faktör haline getirdi.[26]
2008'de Nur Otan, Jas Otan adlı gençlik kolunu kurdu ve aynı yıl Şubat ayında, Ekonomik ve Yolsuzluk Suçlarıyla Mücadele Ajansı ile bir işbirliği anlaşması imzaladı.[27] Bir ay sonra, 3 Mart 2008'de, parti altında yolsuzlukla mücadele amaçlı bir danışma organı olan Nur Otan Cumhuriyet Kamu Yolsuzlukla Mücadele Kurulu kuruldu.[28]
6 Kasım 2008'de düzenlenen Nur Otan Yolsuzlukla Mücadele Forumu'nda Nazarbayev, kamuoyu desteği sağlayacak ve Nur Otan'ın yolsuzlukla mücadelesine yardımcı olacak Parti Kontrol Komitesi'nin kurulmasını önerdi. Ayrıca partiyi sivil toplum kuruluşlarıyla (STK'ler) işbirliği yapmaya ve Nur Otan'ın sağlık ve adalet sistemindeki yolsuzluk konularını gündemde tutması çağrısında bulundu.[29] Aynı gün parti içinde partide bir takım değişiklikler oldu. Partinin denetim komitesi başkanlığına Boran Raqymbekov atanırken, Nur Otan örgüt ve kitle çalışması için yeni sekreterlikler oluşturuldu ve bu sekreterliklere Sergey Gromov ve Erlan Karin atandı.
15 Mayıs 2009'da 12. Nur Otan Olağanüstü Kongresi düzenlendi. Kongrede Nazarbayev, Kazakistan'ın Büyük Durgunluk'tan kurtulması için bir plan sundu ve parti üyelerini yenilikçi kalkınma geliştirmeye, yaşam standardını yükseltmeye ve toplumda istikrarı sağlamaya çağırdı. Ayrıca tarım sektörünün bu amaca büyük katkı sağlayacağını iddia ederek ekonomide çeşitlendirme çağrısında bulundu. Kongrede ayrıca hükûmet sisteminin iyileştirilmesi, yolsuzlukla mücadele ve partinin kendisinin etkinliğinin artırılması konuları da ele alındı.[30][31]
Mayıs 2010'da parti bünyesinde, partinin siyasi çalışmalarını geliştirmeyi amaçlayan bir Yüksek Parti Okulu kuruldu.[32]
Parti, 25 Kasım 2011 tarihinde düzenlenen 14. Olağanüstü Kurultayı'nda "Kazakistan 2017 Hedefleri Ulusal Eylem Planı" adlı seçim platformunu kamuoyuna açıkladı. Nazarbayev kongrede "21. yüzyılda sadece güçlü devletler başarılı bir şekilde gelişebilir. Siyasi liderlik partisi Nur Otan olarak, önümüzdeki yıllarda ülkenin geleceği, toplumun istikrarı ve siyasi seyrin devamlılığı için sorumluluk alıyor." dedi.[33] 2007 seçimlerinden sonra Nur Otan, muhalefet ve uluslararası örgütlerce çeşitli tepkiler aldı.[34][35] Bu tepkiler, nihayetinde Nur Otan'ın kontrol ettiği Parlamento'nun, muhalefet partisinin, gerekli olan %7'lik seçim barajına ulaşıp ulaşmadığını, Nur Otan'dan milletvekilleriyle birlikte Meclis'te bir yetkiye sahip olmasını garanti edecek bir değişikliği geçirmesine yol açtı.[36][37] Nur Otan 2012 parlamento seçimlerinde oyların %80.9'unu ve 98 sandalyeden 83'ünü alarak üstün çoğunluğu elde etti, ancak 2007'ye kıyasla en kötü 15 sandalye kaybı yaşadı.[38] İki parti: Ak Yol ve Kazakistan Komünist Halk Partisi, hükûmete sadık olarak görülmelerine rağmen Parlamento'daki varlığını kazandı.[38]
2013-2022: Ekonomik ve politik reformlar
Nur Otan partisinin 2019-2022 yılları arasında kullandığı logosu
17-18 Ekim 2013 tarihlerinde Astana'da partinin tüm bölge başkanlıklarını temsil eden 1.200 delege ve 1000'den fazla davetlinin katıldığı 15. Nur Otan Olağanüstü Kongresi gerçekleşti.[39] Nur Otan, yasalara saygılı ve çalışkan vatandaşın kendisine ve topluma fayda sağlayacağı demokratik, müreffeh, rekabetçi ve sosyal yönelimli bir devlet inşa etmek için evrimsel gelişme çağrısında bulunan doktrinini sundu.[40] Kongrede, Birinci başkan yardımcısı Bauyrjan Baibek'in siyasi partilerin "ideolojik aidiyet" koymadığını savunduğu "Halkın Demokratik" ibaresi kaldırılarak, partinin yeni tam adının "Nur Otan" olarak kabul edilmesine karar verildiğini açıkladı.[41]
11 Kasım 2014'teki Nur Otan Siyasi Konseyi toplantısında Nazarbayev, ulusa Nurly Jol (Nurlu Yol) ekonomik planı hakkında açıklamalar yaptı ve Baibek'e göre programın etkililiğinin ana göstergesinin olduğuna dikkat çeken 2015-2025 için Yolsuzlukla Mücadele Programı kabul edildi. Bu programın Kazakistan'ın dünyanın en gelişmiş 30 ekonomisine giriş sebebi olacağı da belirtilmiştir.[42][43]
11 Mart 2015'te Bağımsızlık Sarayı'nda düzenlenen 16. Olağan Kongrede, ilk kez %20'den fazlasının birincil parti örgütlerinin başkanı olduğu yaklaşık 1.200 delege yer aldı.[44] Kongrede katılımcılar, Siyasi Konsey, Merkez Kontrol, Denetim Komisyonu'nun yaptığı çalışmaların sonuçlarında yer alan konuların yanı sıra 2015 cumhurbaşkanlığı seçimleri için aday adaylığını tartıştı.[44] Nazarbayev son kez Nur Otan için cumhurbaşkanı adayı oldu ve kongrede, modern, profesyonel ve özerk bir devlet aygıtının oluşumu olan ekonomik zorluklara yanıt olarak önerdiği beş kurumsal reformu öne sürdü; hukukun üstünlüğünü sağlamak; çeşitlendirmeye dayalı sanayileşme ve ekonomik büyüme; ortak bir geleceğin ulusu; ve şeffaf ve hesap verebilir bir devlet.[45] Nazarbayev, önerilerinin ülkeyi güçlendireceği ve dünyanın en gelişmiş 30 ülkesi arasına girmesi konusunda ısrar etti.[45] Nazarbayev, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde resmî olarak oyların %97.7'sini alarak tekrar Cumhurbaşkanı seçildi.[46]
Meclis için erken seçimlerin açıklanmasının ardından 29 Ocak 2016'da Nazarbayev'in "tarihi bir an" olarak ilan ettiği 17. Nur Otan Olağanüstü Kongresi gerçekleşti.[47] Kongrede bir parti listesi ve Kazakistan-2021: Birlik. İstikrar. Nazarbayev'in kriz karşıtı istikrarın kilit alanlarını belirlediği bir seçim programı oluşturması onaylandı. Ayrıca ekonominin yapısal modernizasyonu; Kazak vatandaşları için yeni yaşam kalitesi standartları; anayasal vatanseverlik; bölgesel istikrar, entegrasyon ve güvenlik. gibi reformlar da açıklandı.[48]2016 seçimlerinin ardından Nur Otan, Nazarbayev'in "demokrasimizin büyük bir başarısı" olarak nitelendirdiği 2012 yılına kıyasla biraz daha fazla bir farkla fazladan bir sandalye ve oyların %82.2'sini kazandı.[49] Nazarbayev'in kızı Dariga Nazarbayeva, parti listesinden milletvekili oldu ve bu da olası siyasi spekülasyonların başlamasına sebep oldu.[49]
3 Kasım 2017'de, Nazarbayev'in Nur Otan'ın anayasa reformlarındaki rolüne dikkat çektiği ve partinin "sadece reformun anlamını açıklamak için bir tribün olması değil, aynı zamanda onun her seviyede aktif rehber" olduğunu belirtti.[50] Toplantıda parti, 2017 yılının ilk 10 ayı faaliyetlerinden elde ettiği sonuçları tartıştı ve Siyasi Konsey Bürosu'ndaki bileşiminde değişiklikler yaptı.[50]Ulusal Güvenlik Kurulu başkanı Kerim Mesimov, Nur Otan Parti sekreteri Kanıbek Jumaşev'e göre, kişilerin kolluk sisteminde çalışmasını ve aynı anda partiye üye olmasını yasaklayan parti tüzüğü nedeniyle meclis üyeliğinden çıkarıldı.[51] Mesimov'un yerine oybirliğiyle desteklenen Cumhurbaşkanlığı İdaresi başkanı Adilbek Zhaksybekov atandı.[51]
23 Kasım 2021'de Kazakistan'ın Birinci cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in sözcüsü Aidos Ukibai, eski Cumhurbaşkanının Nur Otan partisi başkanının yetkilerini şimdiki Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'e devredeceğini duyurdu.[52]
1 Mart 2022'de Nur Otan'ın olağanüstü toplantısında, partinin adının yeni adı olan "Amanat" olarak değiştirilmesi için önerge sunuldu. Bu önerge, Genel başkan Kasım Cömert Tokayev tarafından desteklendi ve onaylandı. Tokayev ayrıca, "Partinin yeniden markalaşması sadece onu yeniden adlandırmak ve bir tabelayı değiştirmekle ilgili değil, aynı zamanda tüm partinin çalışmasında da reform yapmalıyız" dedi.[53][54]
Koşanov dönemi (2022-günümüz)
Partinin Astana'daki genel merkezi
Tokayev 26 Nisan 2022'de partiden ayrıldı.[55] Aynı gün, yeni başkan olarak Yerlan Koşanov seçildi.
Herhangi bir uluslararası siyasal sistemlerle bağlantısı olmamasına rağmen Nur Otan, dünya çapında diğer siyasi partilerle çok sayıda işbirliği anlaşması imzalamıştır.
^"OSCE Yearbook 2019". Organization for Security and Co-Operation in Europe (OSCE). University of Hamburg. 25: 81. 6 July 2020 – via Institute for Peace Research and Security Policy.
.jpg)
.png){kind=logo}
.jpg)
.jpg)
_(cropped_3).jpg)
.jpg)
